Stúdentablaðið - 01.12.1965, Blaðsíða 10

10
STÚDENT ABLAÐ
Undanfarin tvö sumur hefur
íslenzkum læknanemum úr 1.
hluta gefizt kostur á mánaðar-
námsskeiði í „anatómiskum'1
krufningum í Skotlandi. Is-
lenzka ríkið hefur kostað stúd-
enta til þessarar námsdvalar,
sem markar tímamót í líffæra-
fræðikennslu hér.
Að morgni hins 9. ágúst sl.
hófum við 16 læknanemar
Skotlandsferðina. I Glasgow
áttu tveir að bætast við, svo
að alls yrðu 18 í hópnum. Þessi
ferð hafði verið vinsælasta um-
ræðuefnið á lestrarsafninu um
tíma, og gefið mönnum kær-
komin tækifæri til að slá slöku
við lestur.
Segir ekki af ferðum okkar,
fyrr en flugvélin renndi sér
niður á Renfrew-flugvöll við
Glasgow. Nú dugði íslenzka
ekki lengur út á við. I hátölur
um flugstöðvarinnar og allt í
kringum okkur glumdi furðu-
legt tungumál, sem reyndist
vera skozka. Það var ekki hægt
í fljótu bragði að heyra, að
þarna væri töluð ensk tunga.
Einhvern veginn tókst okkur
að veifa afgömlum leigubílum,
og tróðum okkur inn. Ég hafði
orð á, hvað við hefðum verið
óheppin með bíla, en brátt
upplýstist, að þetta var ekkert
óhapp, því að allir leigubílar í
Glasgow voru einmitt svona
svartir, gamlir og ljótir.
Glasgowborg heilsaði okkur
með sínu alkunna dumbungs-
veðri. Hún er allt annað en
falleg borg. byggingar gamlar
og dökkar af sóti. Reykjar-
mekkir frá verksmiðjum
mynda þétt ský yfir borginni,
svo að í fyrstu sótti að mér
köfnunartilfinning.
væri hægc að ná í marga geðkvilla,
þegar á byrjunarstigi meðan enn
kann að vera hægt að greiða fljót-
lega úr flækjunum og þar með oft
að fyrirbyggja margra ára vanlíðan
og þjáningu síðar á lífsleiðinni, sem
þá hafa oft skapað meira eða minna
óleysanlega vítahring. Þó að hér sé
sérstaklega rætt um ráðgjafa fyrir
stúdenta er öllum nauðsynlegt að
geta leitað til einhverra, sem hafa
skilning á mannlegum vandamál-
um og geta fordómalaust sagt fólki
að leita sér aðstoðar í tíma, ef á þarf
að halda. Því er nauðsynlegt fyrir
alla, sem gegna ýmsum lykilstöðum
í þjóðfélaginu og hafa mannaforráð,
svo sem lækna, lögfræðinga, presta,
kennara, verkstjóra o. s. frv. að
þekkja nokkuð til geðverndarmála
og vita, hversu algengir geðsjúk-
dómar eru og geta tekið hleypi-
dómalaust á þeim og þannig hjálp-
að fjölda fólks til að leita sér að-
stoðar eða jafnvel til að greiða beint
úr smávægilegum vandamálum.
Þó að nauðsynlegt sé, að við eign-
umst fleiri lækna, sem séu sérfróðir
í geðlæknisfræði, virðist vera von-
lítið, að þeir verði nokkurn tíma
nógu margir til þess að geta sinnt
öllu því geðverndarstarfi, sem
nauðsynlegt er í þjóðfélaginu. Til
þess að nýta starfskrafta læknanna
sem bezt, þarf nú þegar að bæta úr
sjú.krahúisskortinum og vissum á-
göllum sjúkratrygginganna. Byggja
þarf nægilega stór geðsjúkrahús í
sem allra nánustum tengslum við al-
menn sjúkrahús. Nú á dögum er það
meginsjónarmið ríkjandi, að geð-
sjúkrahús beri að staðsetja í þéttbýli,
svo að þeir, sem þangað þurfa að
sækja, eigi greiðan aðgang að og frá
sjúkrahúsinu. Með slíkri staðsetn-
ingu getur sjúkrahúsið bezt gegnt
geðverndunarhlutverki sínu. í sam-
bandi við skipulagningu Reykjavík-
ur verður væntanlega tekið tillit til
þessa og nýju geðsjúkrahúsi vonandi
ætlaður staður í sem allra nánustum
tengslum við Landspítalann. Sé það
ekki unnt vegna lóðarýmis er æski-
legt að nýtt geðsjúkrahús verði stað-
sett við hliðina á Borgarsjúkrahús-
inu í Fossvogi. Líða mun alllangur
tími þar til nýtt geðsjúkrahús kemst
upp, en vonir standa til að á næstu
árum komist geðdeild upp við Land-
spítalann. Verður það til mikilla
bóta.
Það er ekki vanzalaust, að í hinu
„alhliða” tryggingakerfi okkar skuli
vera stórir sjúkdómaflokkar, sem
settir eru utan garðs. Sjúkrasamlögin
greiða ekki sjúkrahúsvist fyrir geð-
sjúklinga nema í 35 daga á ævinni.
Þá tekur við svokölluð ríkisfram-
færsla sjúkra manna og örkumla,
sem fram til þessa hefur verið bund-
in við efnahag sjúklingana. Nú
stendur til að fella niður þessa efna-
hagsviðmiðun og er það þakkarverð
bót. En betur má, ef duga skal. Geð-
sjúklingar eru ekki ómagar, sem
eiga að vera á ríkisframfærslu, þeir
eru sjúklingar, eins og magasjúk-
lingar eða hjartasjúklingar, sem
sjúkrasamlögin eiga að greiða alla
sjúkrahúsvist fyrir, hversu lengi
sem hún varir. Sjúkrasamlögin
greiða fyrir flestar læknisaðgerðir,
sem læknar telja nauðsynlegar,
nema „psykoterapi” (geðlækningu
án lyfja), sem alltaf þarf að beita að
meira eða minna leyti við hvers kyns
geðsjúkdóma. Hér þarf að verða
breyting á svarandi til þeirra krafa,
sem gerðar eru til nútíma geðlækn-
inga, svo að geðverndarstörf verði
framkvæmanleg á breiðum grund-
velli.
Til þess að geðvernd verði raun-
hæf, þarf meira heldur en geðlækna,
sjúkrahús og tryggingar. Mennta
þarf ýmis konar hjálparlið fyrir geð-
læknana, sálfræðinga, félagsráð
gjafa, hjúkrunarfólk o.s.frv. Auka
þarf þekkingu almennra lækna á
geðlæknisfræði og geðverndarmál-
um. Einnig þarf að veita verðandi
kennurum, verkstjórum, lögfræð-
ingum, prestum og öðrum, sem
koma til með að þurfa að fjalla um
ýmis persónuleg vandamál annarra,
nokkra grundvallar fræðslu um geð-
vernd og geðsjúkdóma. Allir þessir
aðilar verða síðan að leggjast á eitt
og útbreiða fræðslu meðal almenn-
ings.
Hér eru mikil verkefni óleyst.
Heilsan er dýrmætasta eign hvers
manns og geðheilsan er líklega verð-
mætasti þáttur hennar. Heilbrigðir
þegnar eru grundvöllur þjóðernis
og heilbrigðs þjóðfélags. Þess vegna
má ekkert til spara af því, sem horf-
ir til aukinnar geðverndar.