Stúdentablaðið - 01.12.1965, Blaðsíða 21

STÚDENTABLAÐ
21
aðrir. Um leið er felldur niður fyrri
hluti prófs í íslenzkum fræðum.
B.A.-námi hefur verið breytt og
aukið. Eftir gömlu reglugerðinni
var það fólgið í fimm prófstigum,
þrem stigum í einni grein og tveim
í annarri. Nú verða prófstigin sex,
annaðhvort tvær prófgreinar (3+3
stig) eða þrjár (3+2 + 1 stig). Þá
er og student, sem velur þrjár grein-
ar til prófs, heimilt að hafa eitt eða
tvö stig í raungrein. Fer vel á þessu,
því að sá klofningur í huggreinar
og raungreinar, sem sífellt er tönnl-
azt á, er í hæsta máta óheppilegur,
og er sjálfsagt að reyna að sporna
gegn þeirri þróun. Stefnir þetta í þá
átt að breikka menntunargrundvöll
nemenda.
Eftir hinni nýju reglugerð hefur
verið tekin upp kennsla í nýjum
greinum til B.A.-prófs, svo sem í ís-
lenzku (þ. e. íslenzkri tungu og bók-
menntum), sagnfræði (þ. e. í Islands-
sögu og mannkynssögu), finnsku,
spænsku, almennri bókmenntasögu,
almennum málvísindum og heim-
speki. Ekki er þó hafin kennsla í
öllum þessum greinum, en væntan-
lega gerist það, þegar hæfir kenn-
arar hafa fengizt og tilskilinn nem-
endafjöldi.
Þá er hið merka nýmæli, að stúd-
entar, er undir próf ganga í tungu-
málum, eru skyldir að ljúka forprófi
í almennum málvísindum og hljóð-
fræði. Horfir þetta mjög til einingar
í deildinni. Auk þessa ber þeim, sem
hafa ekki stúdentspróf í latínu úr
máladeild menntaskólanna eða hlið-
stætt próf, að þreyta próf í latínu.
Með þessu ákvæði er ljóst, að deild-
in telur ekki stætt á því að hefja
nám í huggreinum við skólann án
allgóðrar þekkingar í latínu.
Kennslu til B.A.-prófs er hagað
þannig, að farið er yfir námsefni
hvers stigs á tveimur kennslumisser-
um, þannig að nemendur hafa tvær
greinar í takinu. Ætti því að taka
þrjú ár að ljúka þessu námi. A þess-
um tíma eru og lesin forspjallsvís-
indi, almenn málvísindi og hljóð-
fræði og forpróf, ef því er að skipta.
Að endingu er þreytt lokapróf í
uppeldis- og kennslufræðum ein-
hvern tíma á f jórða ári, ef kandídat-
inn vill öðlazt kennararéttindi.
Námstíminn verður því allt að fjór-
um árum eða fjögur ár full. Þarf
ekki að fara í grafgötur um það, að
þetta er strangt nám og verður að
stunda það af kappi, ef vel á að fara.
Er óhugsandi að hafa B.A.-nám í
hjáverkum, eins og tíðkazt hefur.
Eru og sett þau tímamörk, að eigi má
líða lengri tími en níu kennslu-
misseri frá skrásetningu í deildina,
þar til stúdent hefur lokið prófi. Er
þetta ákvæði sett til aðhalds, en um
leið er það ekki strangara en svo, að
gert er ráð fyrir, að nemendum
kunni að seinka við nám af óviðráð-
anlegum orsökum.
Af þessu má ráða, að B.A.-próf er
mun meira próf en áður var. Með
þessu munu forystumenn mennta-
mála vilja sýna, hversu mikið er í
húfi, að þeir, sem fást við uppfræðslu
unglinga, séu vel undir starf sitt
búnir. Það er því vert að drepa á eitt
atriði í þessu sambandi. A döfinni
hefur verið sú hugmynd að veita
ýmsum réttindalausum gagnfræða-
skólakennurum full réttindi og þar
með færa þá ofar í launaflokk með
því að halda mánaðarnámskeið fyrir
þá. Þetta er ekki nema sanngjarnt,
þegar um er að ræða kennara, sem
hafa verið komnir langleiðina að
prófi í B.A.-námi eða öðru sam-
bærilegu. Hins vegar nær ekki
nokkurri átt að veita stúdentum —
eða jafnvel þeim, sem hafa ekki
stúdentspróf — full réttindi með
slíku málamyndarnámskeiði. Væri
þá í raun og veru verið að grafa
undan hinni nýju námsskipan.
Eins og að ofan greinir, varð ekk-
ert nám fyrir jafnmikilli umturnan
og íslenzk fræði, enda má segja, að
þau hafi litlum stakkaskiptum tek-
ið á liðnum áratugum. Nám þetta
var ofið úr þrem greinum: íslenzkri
tungu, bókmenntum og sögu. Það
er vitaskuld kostur að lesa þessar
greinar til sama prófs fyrir skyld-
leika sakir, en annmarkar eru þó
augljósir. Það getur t. d. tæplega
talizt heppilegt að lesa íslandssögu
án þess að lesa almenna sögu eða —
svo að annað dæmi sé tekið — ís-
lenzkar bókmenntir án þess að
kynna sér bókmenntir annarra
þjóða. Þennan ágalla hefði þó mátt
laga án róttækra breytinga á náms-
tilhöguninni. Hitt var miklu verra,
að kennsluhættir í íslenzkum fræð-
um voru með þeim ósköpum, að
nemendur á fyrsta ári og nemendur,
sem höfðu verið sex eða sjö ár við
nám, sóttu sömu kennslustundir.
Segir sig sjálft, að byrjendur þurfa
allt aðra tilsögn en þeir, sem að
prófi eru komnir. Enda er það ekk-
ert launungarmál, að óeðlilega há
var sú tala innritaðra stúdenta í
íslenzkum fræðum, sem frá námi
hurfu. Lá því í augum uppi að
kennsluháttum og námsskipan hlaut
að vera í ýmsu ábótavant.
Var horfið að því ráði að láta ís- i
lenzka tungu og íslenzkar bók-
menntir vera eina grein, er kölluð er
íslenzka, og mynda aðra grein úr
Islandssögu og almennri sögu. Þótt
þessar greinar séu nú meðal B.A.-
prófs greina, er enn sem fyrr unnt
að lesa til kandídatsprófs í sagn-
fræði, kandídatsprófs í íslenzku,
kandídatsprófs í íslenzkum fræðum
og meistaraprófs. En þá ber nemend-
um að hafa lesið ákveðnar B.A.-
greinar. Sá, sem vill t. d. lesa til
kandídatsprófs í íslenzkum fræð-
um, verður að hafa leyst af hendi
B.A.-próf í íslenzku og sagnfræði
(3+3 stig). Prófgreinar eru þrjár:
íslenzk tunga, bókmenntir og ís-
landssaga. A nemandinn að velja sér
kjörsvið í einni þessara greina. Vilji
nemandi hinsvegar lesa t. d. til
kandídatsprófs í sagnfræði, verður
hann að hafa leyst af hendi B.A.-
próf í sagnfræði og einhverri ann-
arri grein, t. d. ensku eða þýzku.
Velur hann sér sögu íslendinga eða
almenna sögu og kjörsvið innan
hennar, verður sú grein aðalgrein,
hinar hliðargreinar, og fer námsefn-
ið vitanlega eftir því. Með þessu er
nemendum gert auðveldara en ella
að sökkva sér niður í eina náms-
grein. Gert er ráð fyrir, að eðlilegur
námstími til kandídatsprófs í ís-
lenzkum fræðum eða til sambæri-
legra prófa taki 2—21A ár frá B.A.-
prófi.
í hinni nýju reglugerð er ákvæði
um það, að heimilt sé að stofna til
cand. mag.-prófa í öðrum greinum
við deildina, eftir að prófessor hef-
ur verið skipaður í greininni. Nú
hefur ríkisstjórnin með fjárveitingu
á fjárlögum næsta árs fallizt á stofn-
un þriggja nýrra prófessorsembætta
við deildina, í ensku, almennri sögu
og Norðurlandamálum. Verður þá
væntanlega unnt innan fárra ára að
þreyta cand. mag.-próf í þeim grein-
um. Mun deildinni verða mikill
styrkur að þessu. Þá er ekki síður
vert að geta þess, að tveir lektorar
hafa verið ráðnir í islenzku við
deildina í sambandi við hina breyttu
námstilhögun, þeir Andrés Björns-
son og Baldur Jónsson. Var þetta
óhjákvæmilegt, því að samlestur og
tilsögn er meginkennsluaðferð til
B.A.-prófs. Þá er og nauðsynlegt, að
deildin fái einhvern liðsauka til að
annast kennslu i íslandssögu til B.A.-
prófs. Mun það leysast innan tíðar.
A sama hátt og B.A.-próf með
kennsluréttindum veitir heimild til
kennslu við gagnfræðaskóla, veitir
cand. mag.-próf rétt til kennslu við
menntaskóla eða sambærilega skóla.
Með almennum orðum má segja, að
B.A.-próf sé fyrst og fremst kenn-
arapróf, en cand. mag.-próf vísinda-
próf.
í sambandi við framkvæmd hinn-
ar nýju námsskipunar er rétt að
drepa á tvennt, áður en frá er horfið.
Eftir gamla laginu fór fram kennsla
og próf í raungreinum til B.A.-
prófs á vegum heimspekideildar, en
nú hefur verkfræðideild tekið að sér
það verkefni. Er sú breyting í alla
staði heppileg. Við þessa hróflun
alla hefur þess vitanlega verið gætt
eftir föngum, að hlutur stúdenta sé
ekki fyrir borð borinn. Því er það, að
stúdentum, er voru skráðir eftir
gömlu reglugerðinni, er heimilt að
halda áfram námi samkvæmt henni,
svo og stunda nám eftir núgildandi
námsskipan, en með vissum skilyrð-
um.
Með þessari nýju námsskipan
verður háskólinn betur til þess fall-
inn að leysa þann vanda að sjá æðri
skólastigum fyrir kennurum. En
hinu má ekki gleyma, að háskólan-
um er og ætlað annað og meira hlut-
verk en vera kennaraskóli. Aðals-
merki hans eru vísindarannsóknir.
Enginn kann tveim herrum þjóna,
stendur einhvers staðar. Þess vegna
vill við brenna, þegar sett er ný
námsskipan af þessu tagi, að hún
dragi dám af þessu tvíþætta hlut-
verki skólans. Sum ákvæði kunna
því að vera þannig úr garði gerð,
að þau fullnægja hvorugu þjónustu-
hlutverkinu til hlítar, en verða eins
konar málamiðlun. Og er þá undir
hælinn lagt, hvernig til hefur tekizt.
Það væri því barnaskapur að ætla,
að bin nýja námsskipan hafi í einu
og öllu leyst þann vanda, sem við
er að etja. Vafalítið mun reynslan
sýna, að einstök atriði mættu betur
fara, og ætti þá ekki að vera neinum
erfiðleikum bundið að færa þau í
rétt horf. En það er von þeirra og
trú, sem að þessu standa, að hin
nýia námstilhögun muni reynast
haldgóð í meginatriðum og til mik-
illa bóta.