Fálkinn - 22.12.1944, Blaðsíða 15

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1944 H
Mynd þessi var tekin, er Sigurgeir Sigurðsson biskup var geröur oð
heiðursdoktor við Ríkisháskólann í Norður Dakota. — Frá vinstri til
hægri: Albert F. Árnason, fræðslumálastjóri æðri skóla, próf. Richard Beck,
Sigurgeir Sigurðsson biskup og dr. John C. West, forseti ríkisháskólans.
stakri ríkisþingssamþykt ánö
1891, er mælti svo fvrir, að
fræðsla skyldi veitt við Ríkis-
háskók.nn í Grand Forks i nor-
rænum fræðum, og liófst kensla
í þeim þar þá um liaustið. Fyrsti
kennarinn var norskur prest-
ur, G. T. Rygh, er gegndi því
emhætti i fjögur ár og fjell
kenslan þá niður um nokkur ár.
Hpfst hún að nýjti liaustið 1898
og var kennarinn prófessor E.
.1. Rollefson, er kendi jöfnum
höndum Norðurlandamál og
efnafræði næstu þrjú árin.
Þá varð John Thingelstad,
sem einnig var prestvígður mað-
ur, prófessor í þýsku og Norð-
urlandamálum, og kendi hann
þau fræði næstu tíu árin, eoa
til 1911, en þá gerðist hann ein-
göngu kennari í Norðurianda-
málum og bókmenntum og skip-
aði það emhætti þangað til hann
Ijet af starfi 1928. Hann hafði
mætur á íslenskum fræðum og
kendi um skeið norrænu; þótti
liann ágætur kennari og var
einkum kunnur fyrir túllcun
sína á ritum Henriks Ibseu,
norska leikritaskáldsins fræga.
Árið 1928—’29 önnuðust tveir
ungir háskólamenn norskrar
ættar kensluna í Norðurlanda-
málum, en þá um haustið tók
dr. Richard Beck við kenslunm
í þeim fræðum og forstjórn
deildarinnar og hefir skipað
það emhætti siðan. Jafnframt
kenslunni hefir hann eínnig
flutt fyrirlestra um Norðurlönd,
hókmentir þeirra og menningu,
utan háskólans, og ritað um
sömu efni á ensku, íslensku og
norsku.
Sökum þess hve margir af
nemendum Ríkisháskólans i
Norður Dakota eru af norskum
ættum, er mest áherzla lögð á
kenslu í norskri tungu og norsk-
um bókinentum í Norðurlanda-
máladeildinni, en bókmentir
annara Norðurlandaþjóða verða
þó ekki útundan. Ríkisháskol-
inn er ennfremur einn af þrem
iiáskólum í Bandarikjunum
(hinir'eru Gornellháskóli og rík-
isháskólinn í Nebraska), sem
árum saman liefir veitt fræðslu
í íslensku nútíðarmáli. Forn-
málið (norrænan) er einnig
kent þar, og hafa nokkrir fram-
haldSnemendur stundað þá
grein, meðal annara núverandi
forseti enskudeildar liáskólans.
Þá er það og orðinn eigi lítill
liópur af íslensku fólki, sem
lagt hefir þar að einhverju leyti
stund á nám í íslensku og nor-
rænum fræðum.
En Ríkisháskólinn er þannig
í sveit settur, að hann er til-
tölulega skamt frá meginhygð-
inni í Pemhinahjeraði í Norður
Dakota. Hefir fólk af íslensk-
um ættum þaðan úr bygðinni
og ánnarsstaðar úr ríkinu því
sótt þangað til náms frá því á
allra fyrstu tíð hans. T. d. voru
tvær íslenskar stúlkur í fyrsta
námsfólkshópnum, sem innrit-
aðist þar haustið 1884. Siðan
hafa ávalt einhverjir íslenskir
nemendur verið þar við nám,
og fyrr á árum voru þeir um
tíma svo fjölmennir, að þeir
höfðu með sjer sjerstakt stúd-
entafjelag. Alls munu milli 200
og 300 íslendingar liafa stund-
að nám á Ríkisliáskólanum, og
liafa þeir yfirleit getið sjer á-
gætt orð og með þeim liætti
varpað Ijóma á ættstofn sinn og
ættland.
Má og geta þess í því sam-
bandi, að Ríkisliáskólinn á yf-
ir að ráða all-stóru íslensku
bókasafni, og áttu íslenskir
stúdentar þar laust eftir alda-
mótin frumkvæðið að stofnun
þess; söfnuðu þeir fje til þess
meðal landa sinna og varð vel
ágengt. Þvi miður hefir eigi
verið unt að auka nema litlu
við safnið á síðari árum.
í liópi þeirra íslendinga, sem
nám liafa stundað á Ríkishá-
skólanum í Norður Dakota, eru
margir þeirra landa vorra, sem
kunnastir hafa orðið vestan
hafs, svo sem þeir dr. Vilhjálm-
ur Stefánsson, landkönnuður
og rithöfundur, prófessor Svein-
hjörn Johnson, fyrrum hæsta-
rjettardómari og dómsmálaráð-
herra í Norður Dakota, GuÓ-
niundur Grímsson hjeraðsdóm-
ari, Hjálmar A. Bergman, dóm-
ari í hæstarjetti í Manitoba-
fylki og Barði Skúlason lög-
fræðingur, vararæðismaður ís-
lands í Portland í Oregonríki.
Þá má geta þeirra lögfræðing-
anna Ásmundar og Oscars Ben-
son, J. M. Snowfield og iF. S.
Snowfield, Nels og Einars John-
son, sem allir liafa skipað, og
skipa sumir enn, ríkislögsókn-
arastöður í hjeraði sínu. í liópi
hinna yngri manna af íslensk-
um ættum, er útskrifast liafa
af Ríkisliáskólanum eru einnig
þeir Albert F. Árnason, fræðslu-
málastjóri æðri skóla í Norður
Dakota og Thorleifsson prófess-
or, er fyr var getið.
Þá má geta þess, að Ríkishá-
skólinn hefir sæmt þrjá íslend-
inga, sem þar liafa stundað
nám, heiðursdoktors-nafnh-’H,
þá dr. Vilhjálm Stefánsson,
prófessor Sveinhjörn Johnson
og Guðmund Grímsson dómara.
Er það hæsti heiður, sem há-
skólinn á yfir að ráða.
Skylt er einnig og ánægjulegl
að geta þess, að Háskólinn gerði
herra Sigurgeir Sigurðsson,
biskup Islands, að heiðursdokt-
or, er hann heimsótti Háskól-
ann á ferð sinni vestan liafs í
fyrra vetur; flutti hiskup fagra
ræðu, er athygli vakti, við það
tækifæri. En áður liafði aðeins
tveim Norðurálfumönnum ver-
ið sýndur samskonar sómi af
liálfu Iláskólans, þeim Ólafi
ríkiserfingja Norðmanna og' C.
.1. Hamhro stórþingsforsetá
þeirra.
Kom hjer fram, sem oft áður,
góðhugur Iláskólans í garð Is-
lands og íslendinga, enda munu
hin menningarlegu verðbrjef
þjóðar vorrar standa þar lengi
í göðu gildi. En golt er henni að
eiga sem víðasl úti um lönd
vinum að mæta.
Ef þjer viljið láta Rinso yð-
ar verða sem drýgst skuluð
þjer nota þessa aðferð. Með
henni endist hverpakki þriðj-
ungi lcngur.
MINNA VATN ER
GALDURINN.
Notið helming þess vatns,
sciu Jijer voruð vön, og að-
eins tvo þriðju af Hinsó, móli
því sem þjer voruð vön. Lát-
ið hvíta þvottinn fyrst liggja
i Rinsobleytinu i 12 minutur,
og siðan mislita þvottinn í
sama hleyti. Pvoið þvottinri
siðan og skolið liann.
Þessi aðferð fer svo vel með
þvottinn að hann endist leng-
ur.
RINSO
Lagaskólabyggingin
Fimleikahúsið
X-R 209-786