Fálkinn - 22.12.1944, Blaðsíða 18

14 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1944
,,Se, derfor drog vi hen
at trykke Eders Höire — og skilles
ad igjen,
men Aanden, som os drev, bestaar:
vor Hilsen er on Svale, der varsler
Noi'dens Vaar“.
Þessum spámannlegu orðum hins
danska skálds slcal seint gleymt i
sögu hinnar norrænu bróðernis-
hreyfingar. En einnig hin unga
skáldakynslóð Svíþjóðar er saman
komin í Uppsölum til þess að fagna
dönsku stúdentunum .... Að lok-
um, eftii' aldaraðir af öfundsýki og
tortryggni beggja aðila i garð hvers
annars, hefir æska beggja þjóða leyft
sjer að uppgötva á ný þann einfalda
og fagra sannleika, að norrænar
þjóðir heyra saman.
Stúdentarnir komá sjer saman um
að hittast aftur til betri kynningar,
áður en langt um Hður, og svo verð-
ur, sem þeir vilja, þó að ríkisstjórn-
um beggja ríkja sje ekki beinlinis
um það gefið. Gamlir menn eiga
stundum svo bágt með að Játa rót-
gróna tortryggni sína á hylluna. En
æskan er hreinlynd og lítur björt-
um augiun á framtíðina, og ekki að
undra, þvi að æskan, — ef hún á
það heiti skilið á annað borð, -
æskan er framtíðin sjálf, hún er
eilif framtíð, og engum lifandi
manni er fært um að sjá fyrir end-
ann á hinni eilífu framtíð. Því er
lika æskan von liverrar þjóðar um
áframhald á tilveru sinnar i heim-
inum. Æskan er sjálf bæði von og
vilji framtíðarinnar.
l»vi gerist það tveimur árum
seiuna, þrátt fyrir andstreymi af
hálfu ihaldsamra yfirvalda, að stúd-
entar frá öllum háskólum Norður-
landa, — neina frá Finnlandi, er
stynur undir liinu rússneska oki,
— mætast í Kaupmannahöfn til sam-
ræðna og fjelagsskapar í þeim anda
bróðernis, er hefði þótt óhugsanleg-
ur aðeins hundrað árum fyrr. En i
Kaupmannaliöfn árið 1845 nær sam-
hrifning norrænnar æsku hámarki
sínu, og það er orðið að dýrmætum
sannleika, sem sagt er, að „upp úr
þessu er stríð milli norrænna bræðra
óhugsanlegt". Nori ænar þjóðir hafa
nú sjeð sig um hönd frá þvi sem
áður var, og neita framvegis að láta
nokkur öfl hvaðan sem þau koma,
blekkja sig eða knýja tii að fremja
bróðurmorð. Og þegar öllu er á
botninn hvolft, þá er það einmitt
þeíta, sem þrátt fyrir öil pólitísk
vonbrigði, getur talist liinn jákvæði
og ómissandi árangur þeirrar æsku-
hrifningar, er sagan geymir undir
lieitinu „skandinavismi.“
VII.
Vorið íer í hönd. Vinnulampi vetr-
arins er slökktur á skrifborðum stiid
enta. Að vísu byrja prófin annan
mai fyrir marga j)eirra, en fyrst
verða allir uin stund að gleyma öll-
um leiðindum. Þvi að það er siður
sænskra stúdenta að fagna komu
vorsins á tilteknum degi, þó ekki
alls staðar sama daginn. í Lundi til
dæmis, eins og yfirleitt i Suður-Svi-
þjóð, er vorinu fagnað þann fyrsta
mai, á hinni gömlu Valborgarmessu.
Fn stúdentar rikisháskólans í Upp-
sölum hafa kosið sjer aðfaradag
Valborgarmessu og Valborgarmessu-
nótt. ,.Valborgsmássoafton“ er hið
sænska lieiti þessa dags og kvölds.
Skal nú að Jokum reynt að gefa
einliverja lmgmynd um slíka liátíö
vorsins og æskunnar í þeirri borg,
er liefir stundum verið köJJuð „borg
hinnar eilífu æsliu“.
Um miðbik borgarinnar. að
minsta kosti livað umferð snertir,
Jiggur úr vestri til austurs Drottn-
inggatan um Jjreiða brú yfir Fyrisá,
hina svo kölluðu Nýbrú. Síðasta dag
aprílmánaðar, stultu fyrir nón, fara
Drottninggatan og Nýbrúin ásamt
nærliggjandi götum að verða svart-
ar á lit, enda jjótt þær sjeu venju-
lega ljósgráar á að sjá. Því að þar
ægir nú saman fólki úr öllum stjett-
um borgarinnar og á öllum aJdurs-
slceiðum, |)ó að ungir stúdentar,
sfúlkur sem piltar, sjeu í yfirgnæf-
andi meiri hluta og' allt að því ein-
ráðir á sjálfri Drottninggötunni og
brúnni. En þar er einmitt mesta
mannþröngin. Allir eru með livita
stúdentsliúfu í hendi, — og nú eru
kollarnir orðnir alhvítir! — meðan
þeir reika fram og aftur, upp og
niður götuna. Nú er klukkan í dóm-
regluþjónai' borgarinnar elns og
þeir væru bæði steinblindir og
steindumbir. En eftir svo sem klukku
stund er öllum jjessum látum ljætt
og flestir farnir heim til sin, því
enn eru eftir kvöldin og öJI hiu
bjarta, heillandi vornótt.
Stúdentum sænskra ríkisháskóla er
skipt niður í fjelög eftir átthögum
sínum, og eru þau fjelög kölluð
„nationer“. En í Uppsölum liefir
hver „nation“ sitt eigið fjelagslieim-
i!i, sem l>á líka er kallað „nation".
Þegar klukkan er rúmlega átta að
kvöldi, leggur liver stúdenta-„nation“
af stað frá sínu liúsi og gengur
fylktu liði undir fánum sínum til
Stóra torgsins fyrir eystra mynni
Drottninggötu. Á g'ötu, sem liggur
að öðrum enda torgsins fylkja sjer
öll liin sjerStæðu fjelög til sameig-
inlegrár skrúðgöngu. Klukkan kor-
tjer fyrir níu, stundvíslega, byrjar
skrúðgangan. Með öllum fánum i
hnapp í fylkingarhrjósti, og' stúd-
En þetta andlil i turnglugganum
er sannarlega ekki svipur úr löngu
liðinn öld, lieldur andlit bráðlif-
andi, ungrar konu tuttuguslu aldar.
Síðustu tónar Gunilluklukkunnar
eru að deyja út í blánandi bimin-
geirni vorsins. Það ríkir fullkomin
kyrrð í þessum ntikla mannfjölda.
Allt í einu sjest snöggt rautt Jjós á
Jofli. Það stafar af litlum lampa yst
á söngsprota kórstjórans. Og nú
hljómar söngur stúdentakórsins út
yfir „Slottsbacken" i kyrrð vorrökk-
ursins:
Glad sásom fágeln i morgonstunden
ltálsar jag váren i frislca natur’n.
Svo er vorinu lteilsað og ættjarð-
arinnar minst i ræðum og húrra-
lirópum, en fyrst og síðast í söng:
Hör oss Svea, moder át oss alla,
liör oss, hör oss!
Bjud oss kámpá för ditt vál ocli falla,
hjud oss, bjud oss!
Fýrisá í Uppsölum. Dómkirkjan i baksýn.
kirkjulurninum orðin þíjú stund-
vislega. Þá heyrast allt i einu dvnj-
andi fagnaðaróp og lvöll frá Ný-
Jjrúnni, og þau endurtakast fram
eftir allri Drotninggötu. Og um lei'ð
veifa allir stúdentar, ungir sem
gamlir, konur sein karlar, snjólivít-
um liúfunum, áður en þeir setja
þær upp. Fyrr um daginn liefir eng-
in leyfi lil að sýna sig utanhúss
með Jivíta luifu. En nú er hið svarta
mannliaf alt í einu orðið líkast livít-
fyssandi öldubrimi þegar á er liorft
ofan úr brekkunni í Óðinslundi, en
þa'r stendur nú Gunnar Wenner-
berg, höggvinn i stein, þögull en
óþreyfandi, og fylgist með vorfögu-
uði seinborinna kynslóða af stúd-
entum í þeirri borg, er söngur lians
og fjelaga hans svo ofl hefir hJióm-
að á björtum vornóttum.
En úti á Nýbrúnni fjúka um Jeið
einhverjar svartar flylcsur í gegnuin
Joflið og ofan i vatnið. Þetta eru
þó engar galdrasendingar, lieldur
fremur mcinlausir gamlir vetrar-
hattar þannig útleiknir, að þeir
myndu sæma sjer vel sem fugJa-
hræður en tæplega sem höfuðföt á
hausum siðaðra rnanna. Um stund
er lífið í Drotninggötunni með fjör-
ugasta móti. Sporvagnar komast að-
eins með iíaumindum lciðar sinnar,
unglingsfólkið hangir eins og flug-
ur á sykurmola utan á þeim, og stór-
ir hópar piltna og stúlkna í Iivít-
um stúdentshúfum stiga dansinn j
kringum þá, tryJltan og gleðidrukk-
inn villirnannadans. En í þetta eina
skifti allan ársins hring Játa liig-
entasöngvurum næst á eftir, er Jagl
af stað eftir endilangri Drottning-
götu, npp brekkuna og inn göngin
að Jiöllinni milli liárra trjáa. Á opnu
svæði fyrir ne'ðan nyrðri hallarturn-
inn er staðnæmst. Þá er ldukkan niu
og farið að skyggja. Silfurklukka
Gunillu drotningar byrjar að slá,
skærum, fögrum Iiljómi, eins og hún
befir gert um aldaraðir á þessum
tíma kvöldsins og' á þessum stað.
Það er Jiljótt innan um mannfjöld-
ann, enginn dirfist að trufla frið
tónanna. FöJt vortunglið skín á lofli.
Úr trjálundinum ihnar jörðin af
frjósemi sinni. — En liver er sú
hin unga kona, sem frá glugga í
liallarturninum horfir niður á hið
Jivíta, kyrra mannliaf? Er það
svipur hinnar fögru prinsessu Cec-
iliu, dóttur Gustavs Vasa, eins og
segir i lunglskinssöng Gunnars
Wennerbergs:
och i etl fönster Cecilia Vasa,
blándande skön uti mánehs sken.
Nei, þetta er eklci svipur hinnar
ólánsömu konungsdóttur, er Jjræð-
u.r liennar kærðu fyrir föður sínum
vegna óleyfiJegrar ástar. Henni að-
eins bregður fyrir í nolclcrum þjóð-
sögnum og kvæðtim, eins og í þvi,
er skáldið talar um föður hennar,
er bygði bæði sænska ríkið og liöll-
ina við Fyrisárbakka:
Den starke, som fralste etl rike,
ej kunde sitt lamm,
sin fagra Cecilia skydda
för ofárd ocli skam.
En nú er komið algert myrkur og
atliöfninni í „Slottsbaclcen“ bráðum
lokið. Þó eklci fyrr, en lcvöldið sjálft
og kyrrð þess liefir fengið sinn liluta
af ltollustu söngvaranna, því að lolc-
um syngur kórinn einnig hinn blíða
söng kvöldrökkursins:
Stilla skuggor breda sig í kvállen.
solen sláckes i svala sjön,
Söngurinn er á enda, en enn er
dálítið eftir, áður- en stúdentafjöld-
ihn má leggja af stað aftur ofan í
borgina, þar sem gleðskapurinn á að
halda áfram i „nationsliúsunum1-
frarn undir morgun. En þó að allir
þrái þennan lcafla liátíðahaldanna.
fer enginn fet frá „Sloltsbaclcen",
áður en söngstjórinn liefir einu sinni
enn veifað litla rauða lampanum
sínum, og sjálfur með „Almenna
Stúdentalcórinn" á hælum sjer lagl
af stað niður trjágöngin, meðan
sunginn er stúdentasöngurinn, sem
allir þekkja:
Sjung om studentens löckliga dag,
látom oss fröjdas i ungdomens vár
An klappar lijártat med friska slag,
oeh den ljusnande framtid ár vár.
En úti á hinni víðáttumiklu Upp-
landssljettu sjest nú víða loga á stór-
um eldum. Þetta er aldagömul þjóð-
venja, sem minnir menn á þá tíina,
er alþýðan kveikti bál og liugðisl
þannig geta fælt i burtu þau myrkra-
öfl, sem ógna mannkyninu jafnvel
á blíðum vornóttum Norðurlanda.
Nú er orðið níðdimmt, en myrkrið
varir elcki langa hríð. Brált er nótt-
in aftur orðin björt, og líf náttúr-
unnar fer að vakna. Fuglarnir fara
þegar að syngja úr háum trjákrón-
um Óðinslunds á móti sólarupp-
komu.
Það eru nú einu sinni forlög
myrkursins að verða að vikja fyrir
ljósinu.
Það eru forlög vetrarins og dauð-
ans að geta ekki eða mega eJcki
sigra lífið, — aldrei til fulls. Lífið
er eins og ljósið endalaust, eilíft.