Fálkinn - 22.12.1944, Blaðsíða 39

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1944 35
PJETUR
Á.
JÓNSSON
SEXTUGUR
PjrAtir .1. Jnnsson sem Tannhaiiser.
Pedro i óp. „Dalurinn"
„Hvcr skykii trua að hann væri
ekki meira'?“ segja þeir, sem minnast
úr bernsku siniji frjettanna, sem
við og við voru að berast sunnan
úr Þýskalandi af Pjetri Á. Jónssyni
óperusöngvara, eða heyrðu í gamla
daga til lians, þegar bann var að
halda hljómleika í Bárunni, sem þá
var „sönghöir* bæjarins. „Hver
skyldi trúa, að hann væri orðinn
svona gamall?“ segja aðrir, sem sjá
hann á götunni, Ijettan í spori,
snarlegan í hreyfingum og glað-sn
og reifan, þó að hann beri nú sex
áratugi á herðuní sjer, þvi að fædd-
ur er hann 21. desember 1884. —
Pjetur er gamall íþróttamaður og
mikill þrekmaður og jiessvegna
er það, að Elli kerling hefir eigi
þorað að bekkjast til við hann enn-
þá, og gerir það víst ekki fyrst um
sinn. Þessvegna er hann enn tein-
rjetlur og lundglaður, en ekki vegna
þess að hann liafi „sparað sig“ tim
æfina, sem kallað er.
Pjetur A. Jónsson varð fyrstur
heimaalinna íslendinga til ])ess að
framast svo í söngmennt, að honum
opnaðist leið inn á óperuleiksvið
stórþjóðar. Hann ruddi þá braut,
sem ýmsir hafa farið síðan, og enn
standa afrek lians í sönglistinni
sem órudd met, þó að margir hafi
vei gert, þeirra sem á eftir komu.
En aðstæður Pjeturs voru ólíkar
þeim, sem flestir aðrir islenskir
söngvarar hafa haft af að segja. - —
Þegar hann rjeðst út á listamanna-
brautina var tónlistarlifið i Reykja-
vík með öðrum hætti en nú — eða
rjettara sagt: það var ekkert líf.
Og þá var það býsna almenn skoð-
un, að betra væri að ganga út og
hengja sig en að ætla sjer að gera
tónlist að lífsstarfi. Síðan þessi
skoðun var ríkjandi í sjálfri Reykja-
vík, eru ekki liðin nema rúm 30
ár.
— — — Pjetur Árni Jónsson út-
skrifaðist úr Latínuskólanum árið
1900. Jeg kynntist honum lítilshátt-
ar fyrsla árið, sem jeg var þar, en
þá sat hann í 6. bekk. Það var fá-
mennt í þeim bekk þá, því að flestir
lásu utanskóla. í bekknum sátu að-
eins þrjú stúdentsefni, og voru kall-
aðir postularnir, þvi að þeir hjetu
Pjctur og Páll óg Jóhannes. Páll
er nú prestur í Bolungarvík, Jóhann-
es Askevold Jóhannesson er læknir
suður í Jugoslavíu, en Pjetur heldur
upp á sextugsafmæli sitt í Reykja-
vík.
Pjetur vakti snemma athygli í
skóla sem söngmaður, þó að fáir
munu liafa spáð honum frægðar í
þeirri grein, nema kanske þeir, sem
voru honum nákunnastir. Honum
hafði þegar í byrjun skólaverunnar
veist sá frami að vera látinn syngja
með efri bekkingunum, en meðal
þeirra voru þá ágætir söngmenn,
svo sem Magnús Sigurðsson, núv.
bankastjóri, Skúli Bogason og Ólaf-
ur heitinn Björnsson, síðar ritstjóri.
Og meðal afbragðs söngmanna á
Pjeturs reki var Pjetur Halldórsson,
síðar borgarstjóri. Marga fleiri mætti
nefna, en víst mun um það, að sjald-
an munu hafa verið jafnmargir
góðir söngmenn i Latinuskólanum
en um þesar nmndir.
Pjetur Árni sigldi til Hafnar 1906
og lagði stund á tannlækningar, en
tók tínia I söng jafnframt. Hann
gerðist og meðlimur söngfjelaga,
svo sein í Rcgenskórinu og síðar í
hinu fræga Mardrigalkóri, og Cæcilia
foreningen, sent hirð-hljóms'veitar-
stjórinn próf. Rung stjórnaði þá.
Það ,var i þessum söngfjelögum sem
Danir fóru að veita Pjetri athygli
og hann sjálfur að sannfærast um
köllun sína. Tvennt cr íslendingum
sjerstaklega minnisstælt frá Hafnar-
árum Pjeturs: annað það. að hann
var einsöngvari á hijómleikum Sv.
Sveinbjarnarsonr i Höfn við ágætan
orðstír, og hitt, að hann fór i söng-
för Danska Stúdentasöngfjelagsins til
Bandarikjanna, sem einsöngvari á-
samt Helge Nissen kammersöngv-
ara. Er það til marks um hve mikið
álit menn höfðu á Pjetri, að hann
íslendingurinn, skyldi valinn lil
þeirrar farar, en gengið framhjá
öllum dönsku tenorunum.
Pjetur kom oft heim að sumarlagi
þessi árin og hjelt hljómleika við
hinn ágætasta orðstír. Voru þessir
hljómleikar aðaltónlistarviðburðir
ársins hjá Reykvikingum þeirra daga
eins og gamla kvnslóðin man. Þá
þótti það fáheyrt, að söngvari skyldi
fylla mörg liús í röð, þó að eigi væru
þa'u stærri en Góðtemþlarahúsið
eða Báran.
Tvennt er mjer minnisstætt um
Pjetur frá þessum árum. Annað það,
að nokkrum dögum eftir að jeg kom
til Hafnar í fyrsta sinn, haustið
1910, fór jeg ásamt mörgum nýkomn-
um íslendingum út á „Sommerlyst"
Vasco da Ganw.
I Erederiksberg Allé. Við landarnir
fjölmenntum þangað, því að þar
söng um þær mundir Pjetur Jónsson
og Ida Möller kammersangerinde.
Þau sungu dúetta úr ýmsum óperum
með undirleik 18 manna hljómsveit-
ar. Slikan söng höfðum við aldrei
heyrt. Magnús lieitinn Magnús, lækn-
ir var elstur okkar landanna og hafði
forustu okkar. Einhver spurði i liljóði
Magnús hvort hann mætti hrópa
„bravó!“ En það urðu aðrir til þess
en við, og þau syngjendúrnir urðu
að endurtaka flest lögin og syngja
aukalög hvað eftir annað. Loks komn
þau ekki, hvernig sem klappað var,
en allt i einu kváðu við raddirnar
úr „gittei'logen" og þar með lauk
þeirri ógleymanlegu skemmtun.
Hin endurminningin er frá heim-
ferð með „Ceres“ einu sinni i júní.
Hún fór til Reykjavíkur norður um
land i þá daga, þessar júníferðir,
og kom við á Seyðisfirði, Akureyri
og ísafirði. Meðal farþega voru Pjet-
ur og Jón lieitinn Norðmann. Þeir
hjeldu hljómleika í öllum þessum
stöðum, meðan skipið stóð við, livort
sem það var að nóttu eða degi. Alls-
staðar var fullt liús. Hljómleikarnir
á Seyðisfirði voru um miðjan dag
klukkan tvö. minnir mig. Fólk'ð
fyllti húsið samt. Listamennirnir
voru boðnir heim til Jóhannesar
bæjarfógeta á eftir, og fylgdi hann
þeim um borð. Og þcgar skipið lagði
frá landi var skotið af litilli fall-
byssu á bryggjunni. Ekki veit jeg
hvort ,salúterað“ hefir verið fyrir
Pjetri oftar á æfi hans, en þetta at-
vik er mjer minnisstætt. Frá Akur-
eyri er rnjer minnisstæðast hve
ákaft Matthias Jochumsson klappaðí
fyrir Pjetri á hljómleikönum þar,
og hvernig hann faðmaði hann á
eftir. Golt ef liann kyssti hann ekki
lika.
Nú vikur sögunni aflur austur um
haf. Árið 1910 fjekk Pjetur inngöngu
á Óperuskóla kgl. lcikhússins í Höi'n
— var einn tekinn af 40 umsækj-
endum og fyrsti íslendingurinn, sem