Fálkinn - 12.12.1958, Blaðsíða 17

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1958 ^#^*^*^*^*^*^*^*^*^*^*^*^*^* 11
Til vinstri:
ístaka
á Reykjavíkurtjörn.
Til hægri:
fsinn fluttur inn
í Nordalsíshús.
lengja höggvin í nokkuð stóra jaka.
Jakastykkjunum var síðan lyft upp á
vakarskörina nieð stórum járntöng-
um og þeim hlaðið á sleða ökumann-
anna. Voru venjulega tvö jakalög á
hverjum sleða. Eftir því sem vökin
stækkaði flutu jakarnir á við og dreif
um hana, uns þeir voru dregnir að
skörinni aftur með skaftlöngum is-
hökum til tangamannanna, sem siðan
lyftu þeim upp úr vökinni.
Þegar sleðinn var fullhlaðinn lagði
ökumaðurinn af stað heimleiðis, og
mátti þá oft sjá langa sleðalest í
Lækjargötunni á leið til ísliússins.
Stundum kom það fyrir, að sleðarnir
skekktust svo á hálkunni, að jakarnir
runnu út af þeim. Var þá gripið til
liinna stóru járntanga og jökunum
lyft upp á þá aftur. Við þetta heltist
ökutækið úr lestinni nokkra stund,
svo að fyrir kom, að þeir fyrstu í
|)eirri lest urðu siðastir i áfangastað.
Að loknu dagsverki var ísjökum,
sem reistir voru upp á endann, raðað
með stuttu millibili umhverfis vökina,
til aðvörunar fyrir skautafólk og
aðra, sem á ferli voru á tjörninni.
ístakan á tjörinni þótti fremur
kaldsöm og erfið vinna, en þó eftir-
sótt af verkamönnum, sökum vinnu-
eklu, sem jafnan var mikil á þeim
árstima, og engu síður af ökumönn-
um, sem áttu bæði sleðana og skafla-
járnuðu klárana, sem sleðana drógu.
Þeir óku hratt og með hátt reiddar
svipurnar heim á leið að kvöldi, með
vissuna um tvöfalda innistæðu hjá
Jöhannesi forstjóra.
Ekki dugði neitt slór við ístöku-
vinnuna, enda jafnan úrvalsliði á að
skipa. Það varð að iiafa liraða á með-
an frost héldust að fylla húsið frá
gólfi og upp i mæni, og að auki að
hlaða isjökunum í stóran köst við
gafl hússins að utanverðu. Og allur
var varinn góður, því að alltaf gat
brugðið til slagviðris eða hríðarbylja,
sem stöðvað gátu istökuna um- ófyrir-
sjáanlegan tima. Það var því ávallt
mikið kapp i mönnum við vinnuna,
þótt við kaldan klakann væri að
glíma. En vinnugleðin var mikil, og
ekki var þarna alveg hávaðalaust, þvi
sumir mannanna voru glensfullir en
aðrir' viðskotaillir, eins og gerist og
gengur i hópvinnu.
Með starfrækslu íshússins hófst hér
nýr háttur á geymsiu beitusíldar
handa skútuútgerðinni, og einnig á
geymslu landbúnaðar- og sjávaraf-
urða til manneldis, sem ckki hafði
þekkst hér áður. Frysting á kjöti og
fiski breytti að mjög miklu leyti mat-
aræði bæjarbúa, þvi cftir það gafst
þeim kostur á að hafa nýmeti á borð-
um jafnframt saltmetinu og súrmatn-
um, sem áður var aðal matarforði
heimilanna frá hausti til vors.
Til þess að gegna þessu hlutverki
réðist ísfélagið í mikii fjárkaup af
bændum í nærsveitum Reykjavíkur,
og var fénu slátrað á lóð hússins.
Iíjötið var látið i frystiklefa tii
geymslu, og síðan selt neytendum í
stærri og smærri skömmtum eftir
vild. Einnig voru keyptar til fryst-
ingar talsverðar birgðir af góðfiski,
svo sem: laxi, silungi og heilagfiski,
sem neytendum gafst lcostur á að
kaupa til hátíðabrigða og veisluhalda.
Inngangur að skrifstofu og sölubúð
íshússins var á suðurhiiðinni austan-
verðri. Til viristri við inngöngudyr
voru tvö lítil herbergi, hvort með sex
rúða glugga, og vel mannhæð undir
loft. Herbergin voru panelþiljuð og
máluð með gráleitri olíumálningu.
Stólar og borð voru af sama einfald-
leik.
Við dagleg störf sat Jóhannes Nor-
dal i herberginu, sem næst var dyr-
unum, og stjórnaði þessu umfangs-
mikla fyrirtæki.
Afgreiðsla söluvarningsins fór fram
í stóru herbergi í austanverðu húsinu,
mjög fábreytilega innréttuðu að
göinlum sið, og svo mun það hafa ver-
ið allan þann tíma, sem lshúsið gegndi
sinu merka hlutverki.
Aðal aðstoðarmenn Jóhannesar við
rekstur íshússins voru tveir ungir
menn, þeir Sigurður Árnason og
Grímur Grímsson. Þeir voru báðir vel
þoklcaðir að viðskiptamönnum fyrir
dugnað og lipurð, og oftast kenndir
við athafnastaðinn og nefndir: Sigurð-
ur eða Grimur í íshúsinu. Það þótti
þá alveg fullkomin kynning, og þyk-
ir jafnvel cnn i dag, þcgar á þá er
minnst af kunnugum.
Nii er hið sérkennilegá Nordals is-
hús, eins og það liét á máli almenn-
ings, horfið af sjónarsviðinu fyrir
mörgum árum, og ístaka hætt á tjörn-
inni. En ís í lians stað framleiddur
með vélum i stórum nýtísku frysti-
húsum, sem reist hafa verið bæði
austast og vestast á liafnarsvæði borg-
arinnar.
Og horfinn er Jóhannes Nordal,
hinn broshýri og alþýðlegi forstjóri,
sem tók í nefið úr gulldósum, og gaf
verkaköllunum í nefið með jafn mik-
ilii hlýju og þeir væru bræður hans,
Eitt mannvirki, sem gert var i sam-
bandi við ístökuna á tjörninni, er þó
enn sýnilegt. Það cr litla steinbrúin
frá Lækjargötunni út í tjörnina,
skammt frá afrennslisopi hennar.
Brúnni hallar litið eitt niður að
vatninu, en þó ekki meira en svo, að
hestunum var ekki talin nein ofraun
að draga hina þunghlöðnu sleða upp
á götuna.
Þarna í krikanum við brúna er að
sumarlagi jafnan stór andahópur á
sveimi, reiðubúi'nn til að taka á móti
brauðmolum, sem börn og fullorðnir
færa þeim. Á brúnni getur og oft að
lita litla stráka liggjandi á maganum
með glerkrukkur eða pjáturdósir i
höndunum. Þeir eru að stunda horn-
sílaveiðar, og eru hinir hróðugustu
þegar þeim tekst að handsama eitt
eða tvö af þessum örkviku smásilum.
Eftir fáein ár verður máske einnig
þetta mannvirki afmáð, samkvæmt
fyrirhuguðu skipulagi, eins og svo
margt annað, sem gott þótti og gagn-
legt á frumbýlingsárum borgarinnar.
Ágúst Jósefsson.
Örlogoríht jólokvöld
Framháld af bls. 12
Við frú Larsen urðu bestu vinir
eftir þetta. Hún neyddi mig blátt
áfram til að taka við 2000 krónum,
og dálítinn slatta borgaði lögreglan
mér líka. Þjófurinn sem ég kom upp
um ii^fði nefnilega framið ýmsa aðra
glæpi, sem ekki komust upp fyrr
en nú.
Eg 'fór heim til pabba og mömmu
til þess að fá mér langa og góða livíld.
Þar fékk ég að vita, að þau vissu um
þetta allt. Lögreglan hafði spurt um
fortið mina. En þau vissu að ég var
saklaus.
Þetta endaði með öðrum orðum vcl.
Ég sit heima og skrifa þetta, og eftir
mánuð fer ég í höfuðstaðinn aftur.
Ég hefi nefnilega fengið gamla starfið
mitt aftur sem betur fer. Mér finnst
ég vera forrik núna, en nú hefi ég
lært að geyma peningana mína i
bankanum.
Þctta er engin ástarsaga, svo að
það er óvist að hún verði nokknrn
tíma prentuð. En ef ég hitti þann rétta
einhvern tima, ætla ég að reyna að
skrifa nýja sögu og þá vona ég að
liún endi svona: „Og svo giftust þau
og urðu hamingjusömustu hjón i
heimi.“