Fálkinn - 07.12.1960, Síða 44

Bændahöfðingi -
Frh. af bls. 21
og hafði Jón Hálfdanarson í för með
sér, svo sem hann hafði fyrirhugað ár-
ið áður.
Um veturinn voru Úlfármál sótt og
varin við hæstarétt í Kaupmannahöfn.
Vitaskuld bárust engar fregnir til ís-
lands um framvindu málsins. Það var
ekki fyrr en með vorskipunum, að sú
fregn barst, að hæstiréttur hefði kveðið
upp dóm í málinu í marzmánuði og
mælt svo fyrir, að Magnús skyldi erfiða
ævilangt í járnum á Brimarhólmi og
allar eignir hans renna til konungs, er
Lárus Scheving hefði af þeim tekið fjög-
ur hundruð ríkisdali í kostnað við mála-
reksturinn. Jón Hálfdanarson skyldi út-
lægur af íslandi og ófriðhelgur, ef hann
stigi framar fæti á land, en mega óáreitt-
ur dveljast í Danmörku. í júnímánuði
þetta sama ár var honum þó veitt sú
linkind með konungsbréfi, sem Friðrik
fjórði undirritaði í Dresden í aðseturs-
stað kjörfurstans á Saxlandi, að hann
mætti landvistar njóta á íslandi.
Magnús spurði tíðindin í Eyjafjörð.
Honum var auðvitað ljóst, að þetta var
lokaósigur, enda beið hann ekki boð-
anna. Hann tygjaði hest sem skjótast og
lézt ætla að ríða suður. En hann kom
ekki fram, og voru uppi getgátur um
það, hvað af honum hefði orðið. Ætl-
uðu sumir, að hann hefði farið á Vest-
firði, þar sem mágur hans, Ari Þorkels-
son á Haga, fór með sýsluvöld í vestur
hluta Barðastrandarsýslu, og komist þar
í útlenda duggu.
Þegar alþingi hófst, var Magnús all-
ur á bak og burt. Þrælkunardómurinn
var eðlilega lesinn í Lögréttu og drög
lögð að því, að allar eignir hans, er
til næðist, yrðu gerðar upptækar, bæði
lönd og lausir aurar. Loks var svo mik-
ið viðhaft, að leggja fé til höfuðs söku-
dólgnum sjálfum. Skyldi hver sá, er
handsamaði hann og flytti til Odds Sig-
urðssonar á Narfeyri eða Páls Beyers á
Bessastöðum, hljóta sextíu ríkisdali að
launum. Var það ekki lítið fé á mæli-
kvarða íslenzkrar alþýðu, svo að freist-
andi hefur verið fyrir margar manninn
að hremma þrjótinn.
En Magnús kom ekki í leitirnar. Á
alþingi 1711 þóttust menn ekkert um
það vita, hvort hann færi enn huldu
höfði innan lands eða væri utan farinn
með duggurum.
XV.
Svo var það árið 1712, að tötramað-
ur kom að Narfeyri við Álftafjörð og
vildi hafa tal af Oddi lögmanni Sig-
urðssyni. Þar var þá kominn Magnús
Benediktsson og lézt hafa leynzt á Horn-
ströndum í þrjú ár, en ekki komizt í
skip. Kvaðst hann nú vilja gefa sig á
vald lögmanni af frjálsum vilja. Ekki
verður um það dæmt, hvort hann hef-
44 FÁLKINN
ur verið orðinn svo aðþrengdur eftir
margra ára hrakning, að hann kysi frek-
ar Brimarhólmsvist en flóttamannalífið,
eða vænzt miskunnar af Oddi. En við-
búið er, að hann hafi þá verið farinn
að iðrast þess, að hann lét sér ekki
lynda útlegðardóm Páls Vídalíns, því
að vafalítið er, að þá hefði hann að
fáum árum liðnum geta komið ár sinni
svo fyrir borð, að sakir hefðu verið
niður felldar og honum leyft að snúa
heim. Hann var þeim efnum búinn, er
til þess þurftu að liðka þvílík mál með-
al valdamanna í Kaupmannahöfn á þeim
tíma.
Hv'ernig sem því vék við, að Magnús
gaf sig á vald Oddi, þá er hitt vitað,
að Oddur lét senda hann frá einum
sýslumanni til annars suður að Bessa-
stöðum. Var hann síðan fluttur utan
með Hólmsskipi um sumarið. Þá vóru
átta ár liðin frá því, er Guðrún, barns-
móðir hans, fannst dauð í Eyjafjarðará,
og mun aldrei jafnættstór maður hafa
verið fluttur af íslandi í járnum til
þrælkunar á Brimarhólmi.
Skip það, er Magnús var fluttur á,
hreppti vos mikið og tók Noreg, en
náði þó um síðir til Kaupmannahafnar
um veturinn. Síðan tók Brimarhólms-
vistin við.
XVI.
Árin liðu, og hinn ófyrirlátssami, ey-
firzki bóndi, er eitt sinn hafði verið
á flestra vörum, gleymdist þeim, er ekki
voru þeim mun langminnugri. Sagan
um hann hefur helzt verið rifjuð upp
endrum og sinnum norður í Eyjafirði,
þegar fólk var í skapi til þess að spjalla
um gamla viðburði, eða ef höfðingjar
þeir, sem átt höfðu í stímabraki við
hann, minntust liðinna daga. Þó lifði
Magnús meðal kóngsþræla á Brimar-
hólmi. Hann hafði verið harður í horn
að taka á meðan hann lék lausum hala,
og hann reyndist einnig furðu þolinn
við þau kjör, sem fjötramönnum voru
búin. Honum hefur á engan hátt verið
fisjað saman. Hann var þó orðinn hálf-
sextugur, er hann var sendur utan í
þrælkunina.
Árið 1722 skrapp öndin úr hinum
holduga kroppi sýslumannsins á Möðru-
völlum, er svo mikla mæðu og umstang
hafði haft af Magnúsi í Hólum. Þetta
sama sumar flutti eitt dönsku kaupskip-
anna til landsins hnýtt og bæklað gam-
almenni. Þar var kominn Magnús Bene-
diktsson, frjáls maður á ný af konungs
náð. Hefur það líklega gerzt fyrir at-
beina sonar hans, Nikulásar, sem fór
til náms í Kaupmannahafnarháskóla
sumarið 1920, og virðist einmitt hafa
komið til landsins um svipað leyti og
faðir hans.
En mjög var nú um skipt fyrir þessu
lotlegu og hrakta gamalmenni, er fyrr
meir hafði verið ógnvaldur byggðar
sinnar, sökum ofstopa síns og ófyrir-
leitni, og skákað í því skjóli, að til hans
næði hvorki lög né réttur.
Þótt hart væri Magnús leikinn, var
svo mikið eftir af honum, að hann
hjarði átta ár til viðbótar. Hann andað-
ist 1730, sjötíu og þriggja ára gamall.
Þá var Nikulás sonur hans fyrir nokkr-
um misserum orðinn sýslumaður í Rang-
árþingi. Það var sá hinn sami og drekkti
sér í Nikulásargjá á Þingvöllum um al-
þingistímann sumarið 1742.
Jól í Mexico-sól -
Frh. af bls. 23
Með einhverjum undursamlegum
hætti tókst að útvega öllum pláss. Eins
og úttroðin Nóa-örk valt svo stór og
þungur almenningsbíllinn af stað og
út úr borginni. Hver einasti fersenti-
metri í bílnum var notaður. Ég sat vel
varinn. Ég hafði heitan kalkúninn og
tvær Chianti-flöskur í fanginu, digra
Indíánakerlingu á hnjánum og körfu
með gaggandi hænsnum milli fótanna.
Hver sat á jólakökunni og skorpusteik-
inni, var ekki hægt að sjá, en það
mundi koma í ljós á leiðarenda.
Leiðin milli Mexico City og Puebla
er sú fjölfarnasta í Mexico og jafnframt
ein sú fegursta. Hún liggur um dásam-
legt fjallendi í beygjum og brekkum
upp í 10.000 feta hæð. Vegurinn upp
fjöllin er mjór og liggur þannig, að
vagnar, sem eru á leiðinni til Puebla
aka á fremri brúninni út að hengiflug-
inu. Á hverju augnabliki komu stórir
almenningsvagnar eða vöruvagnar drun-
andi á móti okkur í kröppu beygjun-
um, svo að við urðum að víkja út á
fremstu brún, en kaffibrúni bílstjórinn
okkar lét það ekki á sig fá. Með sígar-
ettuna dinglandi í munninum, stýrði
hann öruggt „Örkinni hans Nóa“ á
fleygiferð í beygjum, og kvenfólkið æpti
í hvert sinn sem við mættum bíl.
Við Telapan — hæsta blettinn á leið-
inni — námum við staðar til þess að
hella köldu vatni á sjóðandi kælinn.
Fyrir neðan fætur okkar breiddi öld-
ótt áslettan úr sér með grænum döl-
um og ásum, og í tæru desemberloftinu
sáum við hin frægu fjögur eldfjöll,
Popocatepetl, Ixtaccuhuatl, Malince og
Orizaba lyfta skínandi hvítum skallan-
um upp í bláan himininn.
Undir eins og sjóðheitur kælirinn
hafði svalað þorstanum, var haldið und-
an brekkunni á fleygiferð — 3000 fet
niður á 20 mínútum, — svo renndum
við inn í lítinn bæ, St. Mœrtin Texme-
lucca, og þar var fyrsta áfanganum
lokið.
Meðan „Örkin hans Nóa“ rann áfram
til Puebla, þinguðum við yfir bolla af
svörtu Mexicokaffi við gestgjafann í lít-
illi krá, um að útvega okkur vagn, sem
gæti flutt okkur til Tlaxcala, sem er
um 30 km. fyrir austan þjóðveginn. Við
vorum heppin. Hálftíma síðar stað-
næmdist eini bíllinn í bænum — gamall
Ford — við dyrnar. Þegar við höfð-
um komið okkur og farangrinum fyrir
i honum og ætluðum að fara að leggja