Fálkinn - 13.12.1961, Blaðsíða 24

RGSVEINN
BILLE
OG JÓMFRÚ SOFFÍA
Fullt nafn hans var samkvæmt kirkjubókunum Berg-
sveinn Ólsen Bille, en nú kölluðu flestir 'hann Billann
Eftir því sem árin liðu var þetta næstum orðið upp-
nefni. Þegar fólk minntist á hann, brosti það háðslega
út í annað munnvikið, þótt vissulega væri ekkert hlægi-
legt í fari hans. Ef til vill átti atvinna hans sök á þessu.
Hann var farandsali og yfirleitt var litið á farandsala
sem eitthvað mitt á milli umrenninga og venjulegs fólks.
Það var ekki talin heiðarleg atvinna, að flakka á milli
bæja í hverju byggðarlaginu á fætur öðru, pranga
ónauðsynlegum hlutum inn á fólk, pretta og svíkja. Á
þennan hátt litlu hinir eldri og alvarlega þenkjandi á
Billann og starfsfélaga hans, en dómur unga fólksins
var á annan veg í þessu efni sem öðrum. Farandsalar, og
ekki hvað sízt Billinn, voru eins konar ævintýramenn,
sem höfðu séð mikinn hluta veraldarinnar og hitt alls
konar fólk. Og þar að auki átti hann pyngju, úttroðna
af skínandi silfurdölum, og sá sem átti slíkt, gat leyft
sér að hegða sér nokkurn veginn eins og honum sýndist.
Hann þurfti til að mynda ekki að taka ofan fyrir öðrum
en þeim, sem hann vildi. Billinn var að nokkru leyti
sjálfur silfurprinsinn meðal farandsalanna. Hann hafði
tekið þátt í Sjö ára stríðinu, og það var sagt að hann
gengi með sænska byssukúlu í vinstra fæti. Fyrir slíku
var borin mikil virðing á þessum tíma. Stríðið og and-
blær þess lá enn í loftinu, og ennþá áttu fyrrverandi
hermenn konungsins einkennisbúninga sína liggjandi í
klæðakistum uppi á lofti. Billinn átti líka sinn búning
og hann var illa leikinn, bæði eftir sverðshögg og byssu-
kúlur, og af þessu stóð mikill ljómi í hugum fólksins.
Hann gerði mjög víðreist, átti heima á mörgum stöð-
um, en einu sinni á ári — venjulega var það nokkrum
dögum fyrir jól — sneri 'hann aftur til Bönstu, stórbýli
þarna í byggðinni. Það voru ekki ættingjar hans, sem
bjuggu á þessu stórbýli, — þeir voru í vinnumennsku á
ýmsum bæjum neðar í byggðinni, en þangað kom Billinn
aldrei. Bóndinn á Bönstu og Billinn voru sem bræður.
Þeir höfðu bundizt tryggðarböndum á vígvellinum. Marga
frostnótt höfðu þeir staðið vörð saman á Rutenfjalli. Og
þeir höfðu unnið þrekvirki þarna uppi, karlarnir, þrek-
virki, sem enn var í minnum haft og hafði spurzt víða.
Þeir höfðu í birtingu dag nokkurn varið brú gegn heilli
herdeild, sem ætlaði sér að fara yfir hana. Fyrst höfðu
þeir skotið svo þétt, að óvinirnir héldu að við ofurefli
liðs væri að etja. Svo liprir voru þeir í fingrunum, er
þeir sýsluðu við gikkina, að skothriðin stóð án afláts frá
þeim. Þegar skotfærin voru þrotin, fleygðu þeir byssun-
um frá sér og gripu ti) hnífanna. Ekki einn einasti mað-
22 FALKINN
ur slapp yfir brúna. Kúlunum rigndi yfir þá, en engin
hæfði.
Aðfaranótt aðfangadags logaði ljós í bláa herberginu
í Bönstu. Þeir stríðsfélagarnir lokuðu að sér og hengdu
tjöld fyrir gluggana, svo að enginn gæti séð til þeirra
gegnum rúðurnar. Hvað gerðu þeir svo? Enginn gat sagt
um það með vissu, enda þótt bæði drengir og stúlkur og
meira að segja eiginkona Jóns Bönstu læddust á sokka-
leistunum upp á loftið, legðu eyra við skráargatið, héldu
niður í sér andanum og reyndu að hlusta. Einhver þótt-
ist hafa heyrt klingja í silfurdölum og silfurskeiðum og
einn heyrði Jón Bönstu segja: