Fálkinn - 13.12.1961, Blaðsíða 25

—• Næstu jól náum við í liðsforingjann, enda þótt við
þurfum að draga hann hingað á eyrunum!
Næstu jól komu, en ekki voru gerð boð fyrir neinn
liðsforingja. Samt hafði þessi eina setning orðið til þess,
að fólkið í byggðinni var búið að mynda sér ákveðna
skoðun á málinu.
Það var alkunna, að á þeim árum sem Billinn hafði
verið í hernum, hafði hann haft allnáin kynni af Soffíu,
dóttur Preutz liðsforingja. En það fylgdi einnig sögunni,
að kvöld nokkurt hafi liðsforinginn komið að þeim. Frá-
vita af reiði átti hann að hafa veitt honum áverka á öðr-
um handlegg með sverði sínu, svo að blóðið sprautaðist
úr handleggnum. Seinna komst hann ekki hjá því að hafa
samskipti við Billann, en það voru erfiðir skilmálar sem
hann setti honum. í votta viðurvist sagði hann drýginda-
lega:
— Þegar þú getur mælt silfur þitt við mitt, geturðu
komið aftur og fengið jómfrú Soffíu. Og svo hafði hann
hlegið svo hressilega, að það var engu líkara en maður
heyrði hest hneggja.
—• Orð eru orð og maður er maður, herra liðsforingi,
sagði Billinn.
Upp frá þessum degi gerðist Billinn, þessi stolti og
heiðarlegi vinnumaður, farandsali. Fólkið hafði orð á því,
að það væri syndsamlegt að sjá slíkan mann flakka um
með poka á baki og staf í hendi. Hefði ekki verið betra,
að hann hefði gift sig inn á Ölstad, því að hún Kari, sem
var bóndastúlka þar, hafði í langan tíma neitað mörgum
biðlum í von um að fá Billann. Hefði hann slegið til, byggi
hann nú á einu stærsta býlinu í byggðarlaginu og væri
meðal hinna digrustu bænda þar um slóðir.
Nei, Billinn vildi ekki bóndastúlkuna í Ölstad. Hann
hafði sett sér æðra og göfugra takmark.
Soffía var heldur ekki gift ennþá. Preutz liðsforingi
var iðinn við að koma með bæði ríka og tigna biðla. En
Soffíu geðjaðist ekki svo vel að neinum þeirra, að hún
gæti hugsað sér að bindast þeim upp á lífstíð. Hún dans-
aði og skemmti sér með þeim á stóru dansleikjunum í
nærliggjandi byggðarlögum og 'hagaði sér rétt eins og
einni hefðardömu sæmdi. Kurteisi og tilbeiðsla biðlanna
virtist falla henni vel í geð, —■ allt þar til þeir inntu eftir
því, hvort þeir hefðu nokkra von. Þá varð hún skjótt
kuldaleg í viðmóti við þá og allt að því grimm.
Það var eitt sem Soffía, þessi tigna og göfuga jómfrú,
gat ekki gleymt enda þótt langt væri umliðið síðan það
gerðist. Það var eitt vorkvöld, að faðir hennar og hálft
hundrað hermenn komu marserandi niður frá Kjölen.
Þeir voru allir rifnir og illa til fara, kolsvartir í framan
af púðurreyk og sóti. Meðal þeirra var Bergsveinn Bille.
Hann gekk berfættur í krapinu, og óbrynjaður svo að sjá
mátti inn á sólbrúnan líkama hans. En stoltur var hann
og sterkur eins og konungur. í hvert skipti sem vonbiðill
kraup á kné við fætur hennar, lagði hún augun aftur og
sá fyrir sér Bergsvein, eins og hann var þetta kvöld.
Honum hafði hún gefið heitorð sitt og það ætlaði hún að
halda, jafnvel þótt 'hann yrði aldrei meir í þessum heimi
en auðvirðilegur farandsali. Ef það var guðs vilji, að þau
fengju ekki að eigast — og það fannst henni ótrúlegt —
þá ætlaði hún að fara í gröfina sem jómfrú og vera trú
hinu stærsta og fegursta sem hún hafði kynnzt í þessu
lífi: loforði, sem gefið var um sumarnótt á stíg inni í
skógi. Ef til vill hafði það verið heimskulegt og vanhugs-
að, eins konar leiðsla, stemning ... Hún hafði hugsað um
þetta þúsund sinnum og alltaf komizt að þeirri niður-
stöðu, að öðruvísi gæti þetta ekki verið. Hvernig svo
sem hún las sitt lífsblað, gat hún ekki strikað yfir eða
máð út það sem þar stóð skrifað.
Og árin liðu. Bergsvein hitti hún sjaldan. En í hvert
skipti sem hún hafði talað við hann, var hún sannfærð
um, að öðru vísi gæti þetta ekki verið.
Eitt sinn liðu tvö ár, án þess að Soffía sæi eða frétti
nokkuð af Bergsveini Bille. Hún eltist mikið á þessum
tveim árum. Fyrstu gráu hárin komu í Ijós í vöngunum,
þegar fyrstu jólin liðu og það fréttist, að Billinn hefði
ekki verið á Bönstu. Hvað var orðið af honum? Hún grét
víst mikið þann veturinn hún Soffía Preutz — ekki svo
að skilja að nokkur hefði séð hana gráta, en stúlkurnar
sögðu, að þegar hún kom úr svefnherbergi sínu á morgn-
ana, þá hafi hún verið bæði rauð og þrútin í augunum.
Og stúlkan, sem bjó um rúmið hennar, sagði, að svæfill
jómfrúarinnar hefði oft verið deigur.
Jú, það var ekki um það að villast, að Soffía var sorg-
mædd. Guð einn mátti vita, hvort það var út af Billan-
um, eða hvort það var eitthvað annað, sem lá henni svo
þungt á hjarta. Enginn vogaði sér að spyrja hana um það,
ekki einu sinni faðir hennar, sem tók greinilega eftir að
einkabarn hans hafði þungar áhyggjur af einhverju, sem
var ekki eins og það átti að vera.
Þau töluðu lítið saman feðginin. Þau áttu ekki trúnað
hvors annars hvorki á einn eða annan hátt.
í maí vorið eftir, þegar Jón Bönstu var seint um kvöld
einn að plægja við skógjaðarinn fyrir ofan bæinn, stöðv-
aði hann hestana við og við og lagði við hlustirnar. Hon-
um heyrðist einhver 'hrópa nafn hans, en þegar hann
heyrði ekkert frekar, greip hann aftur í taumana og hélt
áfram að plægja.
-—• Jón!
— Já, svaraði hann. — Hver er þar?
Hann sá andlit, sem gægðist andartak bak við furutré.
Og hann varð að viðurkenna, að honum varð hverft við,
þetta gat verið skógardísin, því að það var áliðið kvölds
um grózkutímann, kvöldsól og glit á 'hverju blaði, það
var lækjarniður og fuglasöngur um öll engi. Það gat sem
sagt verið skógardísin, það var tími og veður til þess ein-
mitt nú. Og sá sem ekki vildi láta fara illa fyrir sér, mátti
ekki svara, þegar hún kallaði. Frh. á bls. 58.
SMÁSAGA EFTIR JOHAN FALKBERGET
FÁLKINN 23