Tímarit iðnaðarmanna - 20.12.1941, Blaðsíða 12

Jólahefti Tímarits iðnaðarmanna 1941
sem útheimtist til að bera sigur úr býtum. A'ð
þessu á bann að vinna fyrir kraft skynsemi
sinnar. Það er skylda skynseminnar að vera
framsýn; bún á að kynna sér og hugleiða liið
undanfarna, til þess að geta reist rönd við binu
ókomna; liún á að upphugsa aðferðir, setja
fram varúðarreglur, finna hjálparmeðul; meira
að segja, liún á, þegar með þarf, að uppgötva
nýjar framfaraleiðir og ný úrræði. Allt þetta
er ófrávíkjanleg köllun og skylda mannlegrar
skynsemi. En sérstaklega þurfum vér, sem bú-
um á þessum fjarlæga og brjóstruga bólma, að
skilja köllun vora; því að fáar þjóðir liafa liana
vandasamari og veglegri en vér. Náttúrukraft-
arnir bjá oss eru trylltir og ofbeldisfullir, þeg-
ar því er að skipta, en mun nokkur þar fyrir
dirfast að segja, að þeir séu settir til að bera
oss ofurliða? Fjarri fer því. Þeir eru settir til
að vekja oss og örva, ekki til að kefja oss nið-
ur, heldur til að manna oss. Forsjónin á bimn-
um hefir, eins og vér allir viðurkennum, leilt
þjóð vora á þenna stað, og það eitt er næg sönn-
un fyrir því, að bún ætlar oss að læra að lifa
hér; bún ætlast ekki til, að vér undirokumst
af dauðum lilutum, beldur, að vér með sjáandi
skynsemi vorri sigrum vora blindu óvini; bún
ætlast til, að vér gjörum oss barðindin að læri-
meisturum, erfiðleikana að eggjunartólum og
vanbeppnina að farsældar uppsprettu; bún ætl-
ast til, að vér gjörum oss tækifærisskort að tæki-
færi, sköpum efni af vanefnum, gæfu úr ógæfu,
— allt til þess, að vér náum að vinna því veg-
legri sigur. Umfram allt ríður oss á að bafa þá
trú og óbifanlega sannfæringu, að vér séum
til farsældar skapaðir bæði þessa heims og ann-
ars. Mark og mið baráttu vorrar er farsæld; en
liitt er auðvitað, að hliðið, sem til farsældar
leiðir, verður að vera þröngt.
Hugleiðum nú i stuttu máli eitthvað af þeim
höfuðatriðum, er miða til farsældar vorrar.
Hver eru þá þau skilyrði, sem útbeimtast til
þess, að vér komumst að takmarkinu, því tak-
marki að lifa frjálsir og farsælir í landi voru?
Fyrst af þessum skilyrðum vil ég nefna góða
stjórn. Góð stjórn er sönn blessun landa og
Iýða, þegar bún ræður viturleg ráð og vakir
yfir velferð þegnanna, þegar bún gengur á und-
an í frelsisbaráttu þjóðanna, leysir þegninn frá
kúgun og kostar kapps um að gera hann sem
frjálsastan, bæði i trú bans og sannfæringu og
i eign bans og atvinnu. Þessa lcosti góðrar
stjórnar tek ég fram með mikilli áherzlu, í því
skyni að menn sjái, hverja lilýðni og elsku
valdstjórnin á skilið, þegar bún sýnir, að bún
skilur köllun sina. En þótt þessu sé þannig var-
ið, þá ber með eins mikilli álierzlu að taka
liitt fram, að engin stjórn er einlilít, bve góð
sem vera kynni, og varlega skulum vér fara,
að vér krefjum eigi rneiri gæða af stjórninni,
en bún er um komin í té að láta. Því að svo
er mál með vexti, að liúri getur boðið og bann-
að, en ekki sigrað lijörtun; liún getur sett lög
og reist stofnanir til framfara, en ekki getur
bún ábyrgzt, að þvílíkir blutir gjöri gagn. Nei,
framförin hin sanna er allt of andlegur hlutur
til þess, að bún er of mjög komin undir verk-
um innri krafta til þess að útvortis hlutir, svo
sem lög og landstjórn, sé einfærir um að skapa
hana; þau geta, eins og ég segi, stutt hana, en
eigi framleitt. Því er það, að ég á eftir að nefna
annað og mikilvægara skilyrði fyrir framför
vorri en það, sem ég fyrst nefndi, en þetta skil-
yrði er: vizka, frelsisást og manndyggð undir-
sátanna. Það er þetta atriði, sem er mest vert
af öllu. Ef um tvennt illt ætti að velja, þá kysi
ég beldur óvitra stjórn en óvitra þjóð; því að
sá er munurinn, að vitur stjórn getur orðið
óviturri þjóð gagnslaus, en óvitur stjórn mun
tæplega til lengdar geta skaðað þá þjóð, sem er
vitur og vel að sér gjör. Satt er það að vísu,
sem mælt er, að dauður er höfuðlaus ber, og
þess vegna er stjórn ætíð nauðsynleg; en þá er
bitt eigi síðiu1 sannmæli, sem eitt af skáldum
vorum orðar þannig, að „illu beilli fer til or-
ustu sá, er stýrir heimskum her“. Það er þess
vegna auðsætt, að af hvorugum er mikils góðs
að vænta, livorki af þeim ber, sem er böfuð-
laus, né af þeim böfðingja, sem er liðsmanna-
Iaus. Það er i landinu ein tegund stjórnar, sem
mestu góðu getur til vegar komið, en það er
— heimilisstjórnin. Engin landsstjórn getur við
liana jafnazt að þýðingu. Landsstjórnin er, eins
og vér vitum, bundin við rituð lög; bún verður
að þræða lagafarveginn, meira að segja oft og
10