Veðrið - 01.04.1975, Blaðsíða 26

Loftið, sem þá barst liingað, kom að norðan meðfram austnrströnd Grænlands
yfir liafísbreiðuna þar. En til Austur-Grænlands hafði það borist vestan að yfir
Norður-Grænland frá nyrstu hlutum norðursvæða Kanada. En einmitt á þessum
slóðum verður allra kaldast á veturna. Kemur það einna best fram á hálofta-
kortum, t.d. 700 millibara kortinu, sem er nálægt þriggja kílómetra hæðarflet-
inum. A þessu svæði er frostið þarna uppi langtímum saman 40 stig eða meira
á veturna, og við jörð er það litlu vægara. Er því ekki von á góðu, þegar þetta
loft kemur hingað, jafnvel þótt það hafi farið allra síðasta spölinn yfir auðan sjó.
Það hefur verið um loft af þessu tagi, sem Guðmundur Friðjónsson á Sandi lét
Brand í „Gamla heyinu" kveða:
„Norðan langt úr gráum geim
geysist kaldur vindur;
hert er nú á linútum þeim,
sem himnakóngurinn bindur."
En allt tekur enda og svo fór með þennan kuldakafla. Ný lægð kom að vestan
hinn 20. og færði á ný með suðaustlægari átt aftur norður á bóginn nokkuð af
þessu heimskautalofti, sem nú hafði mildast yfir lilýjum sjónum suður af land-
inu. Á aðfangadag jóla þiðnaði í bili og aftur á annan, því að umlileypingar
voru síðustu viku ársins með hverri lægðinni á fætur annarri. Árið endaði með
þvi, að lægð fór allhratt til austurs um 300 km suður af landinu. Elún færði
okkur úr austri norðlægt loft, sem áður hafði lagt leið sína um liafsvæðið um-
hverfis Eæreyjar.
Eftir áramótin kemur allt annar og miidari svipur á hitaritin. Engir stórir
kuldadalir eru þar sjáanlegir, og raunar lieldur ekki hitahryggir. Við jörð var
janúar 0.7 stig, sem er 0.4 stigum hlýrra en í meðallagi. í 500 metra hæð var
þó tiltölulega hlýrra, eða -f-0,2 stig, en í þeirri hæð er meðallagið 4-1.8 stig.
Þessa hlutfallslegu litlu kólnun upp á við má rekja til þess, að loftið, sem að
barst var tiltölulega hlýtt, en jörðin köld. T.d. liélst klaki og svell víða á tún-
um nokkuð fram eftir mánuðinum. Munu þessi svell, sem mynduðust í desember,
hafa valdið kalinu, sem allvíða kom lram næsta sumar. Fyrstu 14 dagana var
norðaustlæg átt. En eftir |jað héldust sífelldir umhleypingar. Hver lægðin kom
í kjölfar annarrar, og margar þeirra fóru norður yfir landið, svo að útsynningur
náði sér upp á eftir þeim. Köldustu dagarnir, sem sjást á hitaritunum voru hinn
25. og 27., en þá var í bæði skiptin suðvestlæg átt með loft frá Davíðssundi og
Vestur-Grænlandi. Hlýjasti dagurinn var hinn 19. Þá náði hingað norður hlý-
temprað loft frá liafsvæðinu milli Bermuda og Azoreyja.
Febrúarhitinn var 0.4 stigum undir meðallaginu í tveim neðstu kílómetrunum.
Mestu munaði við jörð, 0.9 stig, en minnst efst, aðeins 0.2 stig. Fyrstu dagana
var áttin austlæg vegna lægða suður af landinu, en þær beindu hingað lofti frá
hafinu milli íslands og Noregs. Hinn 5. færðist braut lægðanna austar, og lá
26 --- VEÐRIÐ