Vikan - 03.01.1963, Blaðsíða 19

Það varð ekki betur séð, en Vesúvíus ætl-
i aði að leggja allan heiminn í rúst. Fyrir
einu andartaki gnæfði tindur eldfjallsins
friðsamlega yfir Pompei í árdegisgeislun-
um, en í næstu andrá dundi reiðarsalagið
yfir, og skelfilegt, svart ský huldi sólina.
í sama bili kvað við ægileg sprenging.
Fjallstindurinn rifnaði, og eldregn dauðans
hófst. Stórir vikurklumpar þeyttust úr iðr-
um jarðar, upp í gegn um eldfjallið og
1 dreifðust yfir dauðadæmda borgina, brutu
veggi húsanna, sliguðu þökin og huldu stræt-
in. íbúarnir lögðu hljóðandi á flótta, þrifu
| upp þakhellur og sessur, til þess að skýla
sér með fyrir grófgerðu vikurhaglinu.
Margir íbúa Pompei — sérstaklega hinir
auðugu — fengu sig ekki til þess að yfirgefa
dýrmætar eigur sínar, en leituðu þess í stað
skjóls heima fyrir. Þessi ákvörðun kostaði þá
lífið.
Skaflar af vikri, gjalli og ösku hækkuðu
jafnt og þétt, huldu dyr og glugga og grófu
fórnardýr sín lifandi, þar sem þau höfðu
leitað skjóls í kjöllurum og húsagörðum.
Eitarðar tegundir jarðgass stigu upp af vikr-
inum og öskunni og bundu endi á líf þeirra,
sem leitað höfðu hælis á efri hæðum hús-
anna. Brátt náðu skaflarnir þakskeggjunum,
og innan tíðar voru þökin komin í kaf. Dag-
ar Pompei voru allir.
En Vesúvíus var ekki ánægður. Hann hélt
áfram, og jós hverju tonninu á fætur öðru
af vikri á gröf Pompei, eins og til þess að
koma í veg fyrir, að leifar þessarar borgar
litu framar dagsins ljós. Á þremur dögum
var staðnum breytt úr líflegri borg í risa-
vaxinn kirkjugarð, undir um það bil sjö
metra lagi af gjalli og ösku. í þessum kirkju-
garði voru lík sextán þúsund Pompeibúa,
áttatíu prósent af íbúatölu borgarinnar.
Sagan um eyðileggingu Pompei er ekki ný.
, En sífellt kemur eitthvað nýtt fram í dags-
Ijósið, og sagan verður aldrei sögð til fulls.
Skýringin á því liggur í augum uppi.
Pompei eyddist ekki í eldi, eins og svo
margir staðir, sem eyðzt hafa af eldgosum.
Sami vikurinn og askan, sem lögðu Pompei
í rúst, hafa einnig varðveitt minjar borgar-
innar og þess lífs, sem þar var lifað, betur
en nokkurt safn hefði getað. Rannsóknar-
starfið á Pompeji er því ekki rannsókn rústa,
heldur stórkostlegs minjasafns.
Sem dæmi má nefna sögu Pompciíbúanna
þrettán, sem fundust nú fyrir skömmu. Það
er ásakanleg saga um skelfingu og hugrekki.
Líkur benda til, að þar hafi þrjár fjöl-
skyldur verið á ferð. Tvær fjölskyldur leigu-
liða, og þriðja fjölskylda kaupmanns. Þetta
fólk bjó syðst á Pompei, fjærst eldfjallinu,
og hefur sennilega verið góðir nágrannar, eins
og oft gerist með fólk, sem á heima fjarri
miðborgum og þarfnast innbyrðis félags-
skapar.
Þegar ógnirnar dundu yfir, komu þessar
þrjár fjölskyldur saman, að því er virðist,
og ákváðu eftir stutta yfirvegun að leita
athvarfs í sterkasta húsinu og bíða þar, unz
vikurfallið hætti. Það er auðvelt að gera sér
Framhald á bls. 49.
Fjölskyldurnar þrjár grafnar upp.
VIKAN 19