Vikan - 26.09.1963, Blaðsíða 17

Lóa Dalberg leit á hann bláum
sakleysisaugum sínum og brosti
sælubrosi. „Æ, mikið ósköp væri
það indælt,“ sagði hún og and-
varpaði. „Ég geri ráð fyrir að
þú annist fjárhagslegu hliðina,
eða er það ekki?“
„Nízkur hef ég aldrei verið
talinn," sagði kaupsýslumaður-
inn. „Og ekki held ég að ég fari
að senda ykkur reikning fyrir
svoleiðis smáskiterí. — En þú,
Ása mín ■—• hvernig líst þér á
þetta?“
Ása Sigurlinnadóttir hikaði
eilítið, hún hafði roðnað í kinn-
um og allt í einu leit hún ósjálf-
rátt á Berg garðyrkjubónda.
Sigtryggur Háfells varð þess var
og brúnir hans sigu eilítið, en
hann mælti: „Já, auðvitað ert þú
velkominn með okkur Bergur,
það væri skolli gaman að hafa
þig með í svona ferð.“
Garðyrkjubóndinn hristi höf-
uðið brosandi. „Nei, ég er hrædd-
ur um að það verði nú að bíða
eitthvað, versti annatíminn í
júlí skilurðu. Þakka þér samt
fyrir boðið Sigtryggur minn.“
„Það væri alveg indælt," sagði
Ása. „En þurfum við ekki að
hafa með okkur tjald?“
„Tvö tjöld ef þið viljið!“ sagði
kaupsýslumaðurinn og hló held-
ur kuldalega. „Eða þrjú —?
Hann Árni minn hefur verið
kokkur á togara, svo ég býst við
að við höfum með okkur ein-
hver eldhúsáhöld handa honum
og eitthvað af snarli til að borða,
ef við skyldum lenda í óbyggðum.
Annars munum við náttúrulega
búa á hótelum, þar sem þau er
að hafa.“ Hann leit á Herjólf
B. Hansson, og kringluleitt and-
lit hans varð skrambi háðslegt.
„Karlmannshár!" sagði hann dol-
fallinn. „Þvílík déskotans vit-
leysa! Er það þetta sem kallast
sálarfræði?"
Sálfræðingurinn leit upp og
mældi kaupsýslumanninn með
djúpri fyrirlitningu, vatnsblá
augu hans voru köld á bak við
gleraugun. „Nietsche gamli sagði
eitt sinn,“ mælti hann og talaði
fram í nefið. „Das aber sind feine
ferne Dinge, daran sollen nicht
Schafsklauen greifen; það er út-
lagt: Að sauðarklaufir eigi ekki
að káfa á fínum og vandskyldum
hlutum. Ég held að þér ættuð
að láta sálfræðina í friði, herra
braskari.“
Sigtryggur Háfells kreppti ó-
sjálfrátt hægri hnefann um
hnífsskaftið og brúnir hans sigu,
en svo hló hann góðlátlega.
„Jæja, ef þessi andskotans sálar-
fræði er svo fín að venjulegt
fólk megi ekki tala um hana, þá
það. Satt að segja þá tek ég hana
nú ekki alvarlegar en það, að ég
hef hugsað mér að gefa þér,
drengur minn, einhvern tíma við
gott tækifæri, einkatíma í þeirri
sálfræði sem ég kann skil á —
en nóg um það núna. Jæja, skál
börnin góð!“
VIII.
Eftir borðhaldið bauðst garð-
yrkjubóndinn til að sýna þeim
bú sitt og þáðu þau það með
þökkum, öll nema Herjólfur B.
Hansson, er kaus heldur að sitja
inni og dunda við glasið sitt.
Þetta var frekar lítil garð-
yrkjustöð en ákaflega snotur.
Gróðurhúsin voru aðeins 600 fer-
metrar að stærð en þegar full af
hinum fegurstu blómum, rósum,
nellikkum, gerberum og öðru
slíku. Bergur hafði byrjað þarna
með tvær hendur tómar fyrir
þrem árum síðan, en var nú vel
á vegi með að efnast dálítið.
Hann hafði keypt allstórt land,
sem að mestu leyti var karga-
þýfi, en eins og hann skýrði fyr-
ir gestum sínum, ákaflega frjó-
samt og vel fallið til ræktunar.
„Hérna ætla ég að hafa garðinn
minn, þegar þar að kemur; þið
sjáið að ég hef gróðursett hér
nokkur þúsund tré af ýmsum
tegundum og talsvert af útirós-
um, runnum og fjölærum blóm-
um. En þetta er allt í frum-
byggjastandi hjá mér, vegna þess
að ég er einn og þarf að vinna
fyrir brauði mínu. En eftir
svona tíu, fimmtán ár verður fal-
legt um að litast hérna.“ Hann
brosti eins og státinn drengur og
leit á stúlkurnar, en er hann
mætti augnaráði Lóu Dalberg
roðnaði hann út að eyrum. Hún
brosti sakleysislega við honum
og mælti; „Það er svo sem auð-
vitað hvað yður vantar: góða
konu -— eða finnst yður það
ekki?“
Kaupsýslumaðurinn hló hrossa-
lega: „Já, fröken Lóa, hér væri
verkefni fyrir yður, betra en að
þvælast á kontór og leika sér að
því að fleka piltana í Reykja-
vík!“
Lóa Dalberg brosti sakleysis-
lega. „Já, en það er nú samt ó-
sköp gaman,“ sagði hún með
blíðri rödd sinni.
Garðyrkjubóndinn varð alvar-
legur á svipinn og nú leit hann
á Ásu. Hún hafði gengið þarna
líkt og í draumi, andað að sér
angan jarðarinnar og horft hrif-
in á blómskrúðið. „Ég held að
þetta hljóti að vera unaðslegt
starf,“ sagði hún. „Þér eigið gott,
Bergur. — En það er satt, sem
hún Lóa segir: yður vantar skiln-
ingsríka eiginkonu til aðstoðar
og stuðnings —.“
,,— bæði dag og nótt!“ botn-
aði kaupsýslumaðurinn setning-
una.
Einhvernveginn atvikaðist það
þannig, að Sigtryggur og Lóa
urðu viðskila við hin, og Ása og
Bergur gengu í hægðum sínum
um landareignina. Þau námu
staðar á lágum klettahóli þar
sem fagurt útsýni var yfir dalinn
og allt vestur til Snæfellsness.
Vormorgunninn var bjartur
og regnbogalitað skin yfir Faxa-
flóa. Gufumekkir stigu upp hér
og þar í dalnum, beint til himins,
því að logn var á og mjög frið-
samt á láði sem legi. Þau settust
á ílangan stuðlabergsklett og
voru þögul um stund. Ása Sigur-
linnadóttir naut hinnar angandi
vorblíðu í náttúrunni og andaði
að sér með velþóknun ilmi vakn-
andi gróðurs. Hún gat ekki á sér
setið að gjóta augum til hins
unga, vörpulega manns, er sat
við hlið hennar, hreinn og hýr
og sakleysislegur á svipinn, eins
og öll leiðindi veraldarinnar
hefðu farið framhjá honum.
Loks sagði hún í lágum hljóð-
um: „Þetta hlýtur að vera ham-
ingjusamt starf, sem þér hafið
með höndurn?"
Hann brosti og svipur hans
ljómaði. „Já!“ sagði hann hátíð-
lega. „Ég er ekki trúmaður, en
ef ég væri það myndi ég segja
að það væri að vinna með Guði
að sköpun heimsins."
Hún leit á hann alveg forviða.
„Hvað — hvað meinið þér?“
„Ég — ég meina — skiljið þér
— já, sko, ég held að Guð sé enn
að skapa heiminn, ef hann er þá
til — sem ég vona. Já, ég er
nærri sannfærður um að það er
til einhvers konar Guð — Guð
sem vill að mennirnir starfi og
elski og séu góðir hver við ann-
an.“
Hann laut höfði blóðrjóður í
framan, en það var bros um var-
ir hans og hún starði á hann al-
veg dolfallin.
Langur tími leið. í fjarska
heyrði hún rödd Sigtryggs Há-
fells, djúpa og hása, en þægilega
eigi að síður: hann var auðsjáan-
lega að útskýra eitthvað í mesta
ákafa fyrir vinkonu hennar, Lóu.
Hún brosti ósjálfrátt: henni rann
í hug hversu ólík þau voru Lóa
og Sigtryggur, og þó gat hún ekki
að sér gert að hugsa að eiginlega
pössuðu þau nokkuð vel saman.
Bæði voru þau veraldarvön —
raunar átti hún alltaf dálítið
bágt með að trúa því að Lóa Dal-
berg væri jafn „harðsoðin" og
hún sjálf lét í skína. Auðvitað
efaðist hún ekki um að hún lék
sér að karlmönnunum og vissi
allt um þá, en samt sem áður —
sakleysissvipurinn á andlitinu
og í hinum bláu, hreinu augum,
rímaði einhvern vegin ekki við
hið kaldranalega tal hennar.
„Vinkona yðar er falleg
stúlka,“ sagði garðyrkjubóndinn
allt í einu og andvarpaði um leið.
„Já,“ sagði Ása í lágum hljóð-
um. „Það vildi ég óska að þið
gætuð orðið hjón!“
Þau litu hvort á annað, bæði
jafn forviða, bæði rjóð í kinn-
um og skömmustuleg. Svo brosti
hann drengjabrosi sínu og mælti:
„Stundum hef ég hugsað mér
stúlku eins og hana.“
Þau risu á fætur og löbbuðu
aftur niður móann unz þau
komu að gróðurhúsunum en þar
mættu þau Lóu og Sigtryggi.
„Fjandinn hafi það,“ sagði
kaupsýslumaðurinn- „oft hef ég
öfundað þig, Bergur minn. Þú
hefur kannski ekkert ýkja mikið
upp úr þér, en það getur svo sem
komið seinna, ég trúi á þetta
basl þitt — og ef þig skyldi vanta
aura, veiztu hvar þá er að fá.
Og ekki get ég neitað því að oft
hefur mig langað til að hlaupa
frá öllu saman þarna niðri í
Reykjavík, helvítis braskinu,
svindlinu og kjaftaganginum ■—
faðir minn var bóndi og faðir
hans, bændur alla leið aftur í
forneskju, og í réttunum ek ég
alltaf út í sveit með nokkrar
flöskur í skottinu, fer i réttir,
fylli karlana — og drottinn minn
góður hvað ég nýt þess að hevra
þá kjafta um rollur og hesta og
beljur og heyskap og allt þess
háttar. Það er hundalíf að vera
kaupsýslumaður — en gefur
talsvert í aðra hönd, óneitanlega.
Þetta er eins og að spila póker,
spennandi, gaman á köflum,
gaman oftast nær, og peninga
verður maður að hafa, annars er
maður bara bölvaður aumingi og
enginn ber neina viriðngu fyrir
manni. Peningar, það er það eina
sem menn bera virðingu fyrir
nú á dögum, jafnvel kommún-
istarnir hérna á íslandi eru flest-
ir orðnir sterkefnaðir menn. Ef
maður á ekki peninga þá er mað-
ur bara núll og nix og ekki neitt.
Og ég kann einhvern veginn ekki
við það.“
Garðyrkjubóndinn brosti feimn-
islega og reyndi að malda í mó-
inn: „Auðvitað þarf maður á
peningum að halda, það er svo;
en ekki held ég að þeir geri
mann hamingjusaman, ekki bein-
línis meina ég — það skal meira
til og annað — eitthvað annað
— sköpun, kannski fórn — ég
veit ekki —.“
Sigtryggur Háfells brosti góð-
látlega. „Getur vel verið,“ sagði
hann óvenjulega bljúgur í máli.
„En í heimsins augum að minnsta
kosti er maður bara fífl og fáviti
ef maður á ekki peninga. Ég upp-
götvaði það, góði minn, þegar ég
kom blásnauður til Reykjavíkur,
fyrirlitinn af öllum, einskis virt-
ur. Núna aftur á móti — það get-
ur vel verið að ég sé kallaður
braskari, en í Reykjavík veit
fólkið að ég á nokkrar milljónir
og þess vegna er ég alls staðar
velkominn, jafnvel þó að eitthvað
sé tautað og brosað á bak við
mig, og ég gef satt að segja skít
í það, ef ég á að segja ykkur al-
veg eins og er. En nú eru jafnvel
stjórnmálaflokkarnir farnir að
biðla talsvert til mín, ekki sízt
þegar kosningar fara í hönd —-
já, ég get vel sagt ykkur það og
skammast mín ekkert fyrir, að
ég borga í alla kosningasjóði, já,
líka hjá andskotans kommúnist-
unum! Kaupsýslumaður verður
að koma sér vel við alla, verzla
við alla, það er mergurinn máls-
ins. Þetta líf er stutt og við
þurfum að njóta þess vel, þess
Framhald á bls. 48.
VIKAN 39. tbl. —