Vikan - 03.10.1963, Síða 11
láti yfir sér.
Að svo mælti tók hann járnið
úr eldinum og byrjaði að slá og
móta það æfðum smiðshöndum.
Er hann hafði unnið nokkra
hríð bar skugga fyrir smiðju-
dyrnar og einhver heilsaði glað-
lega á hann. Gísli leit upp og tók
vel kveðjunni þegar hann sá
hver kominn var.
— Svo þú ert kominn Björn
minn. Og hvaðan mundi þig nú
helzt bera að svona snemma
dags? Og Gísli glotti og brá
hendi í skeggið.
Komumaður var kornungur,
nokkuð hávaxinn en rengluleg-
ur, föt hans voru rifin og skórn-
ir slitnir, fátækur unglingur,
fjármaður hjá Brandi sýslu-
manni á Kollafjarðarnesi.
Björn roðnaði við spurningu
Gísla, sleit strá af smiðjuveggn-
um og tuggði. — Ég er í fjárleit,
anzaði hann.
— Og kominn í smiðju til
mín, sagði Gísli og hló hátt.
Kannski þjófaleit? Ætlarðu
máske að rífa niður móhlaðann
a tarna?
— O nei, ekki var það nú
meiningin, sagði Björn og hló
við. Sauðina sem ég leitaði að
fann ég strax. Finnst bara á-
stæðulaust að framvísa þeim
strax. Var að hugsa um að nota
tímann fyrir sjálfan mig, sem
mér var ætlaður í leitina.
— Já, sei, sei, vinurinn. Svo
nú á að hitta sína sætu. O jamm
o já, víst ertu þess maklegur.
Ekki trúi ég Brandur skaðist
til muna á því. Svo er að
minnsta kosti að sjá á þínum
búnaði, að hann ofætli þér ekki
verkalaunin, og Gísli gaut horn-
auga að rifnum og skitnum föt-
um Bjarna.
— Brandur er góður hús-
bóndi, sagði Björn einarðlega.
Það er ekki honum að kenna
þótt föt mín séu slæm. Ég er
bara mesti jarðvöðull, og þjón-
ustan mín ekki sérlega vandvirk
eða nostursöm.
— Það á líklega fyrir sér að
breytast, trúi ég með þjónustu-
brögðin, þegar þið Björg gangið
í hjónabandið.
— Já, þegar það verður, sagði
Björn undirleitur og settist nið-
ur á steininn við smiðjudymar.
— Nú, sagði Gísli, og gerði
sér upp undrun. Hefirðu þá ekki
jáyrðið frá henni ennþá hand-
salað og munnþrykkt?
— Ekki enn, en takist mér að
hitta hana í góðu tómi núna, hef
ég ákveðið að biðja hennar og
fá afgerandi svar.
— Svo þetta er þá bara bón-
orðsför góðurinn, já, ég óska þér
allfa heilla, sagði Gísli vingjarn-
lega um leið og hann dró hvít-
glóandi járnið úr eldinum. En
hvað hefurðu svo hugsað þér
framtíðis? Veit Brandur um
samdrátt ykkar?
— Já, hann veit það og hefur
fast að því boðið mér Hlíðina.
Hönd Gísla sem hélt á hamr-
inum stanzaði í miðju höggi, og
hann starði opinmynntur á
unglinginn.
— Boðið þér Hlíðina, endur-
tók hann hissa. Bara bauð þér
Hlíðina.
Svo reiddi hann hamarinn og
lét höggin ríða hart og títt svo
að söng í steðjanum.
— Sá þykir mér huga að lítil-
magnanum. Það er mikið ián
umkomulitlum að eiga slíkan
húsbónda.
Björn glotti, því honum var
vel kunnugt hvernig giftingu
Gísla var á sínum tíma varið.
— Brandur er stórmenni,
sagði hann ákveðinn. Hann fer
ekki eftir mannvirðingum. In'ki
honum vel við einhvern, skipt.ir
það hann engu hvort sá er rík-
ur eða stórættaður.
Gísli anzaði þessu engu en
spurði eftir litla þögn: — Hvern-
ig mundirðu nú bregðast við, ef
þú ættir þér keppinaut um
meyna Björgu?
— Attu við morðingjann ó
Felli, spurði Björn og fölnaði
við.
— Ef til vill. Kvenfólk fer
ekki í manngreinarálit þegar
ástin er anars vegar. Morðingj-
ar eru þeim sízt verr að skapi
en aðrir.
— Ekki hræðist ég þann
keppinaut, anzaði Björn. Aldrei
mun ég trúa því á Björgu að
hún svo mikið sem líti á hann,
jafn ljótan.
— Fríðleikurinn sést illa í
myrkri. Fólk segir að hann hafi
oft brugðið sér yfrum í haust
eftir að dimma tók, og varla vex
honum í augum að skreppa bæj-
arleið í myrkri. Leiðin milli
Fells og Ljúfustaða er ekki svo
löng heldur.
— Birni var orðið órótt af
þessu tali Gísla og vissi varla
hvort hann var að stríða honum
eða segja satt.
— Ég get ekki gert við myrk-
fælninni, vonandi eldist hún af
mér. Hefði ég hest gæti ég vel
ferðazt í myrkri, en hestar tolla
bara aldrei út frá ef hætt er að
nota þá, strax komnir inn í
sveit eða hingað upp eftir.
— Satt er það, sagði Gísli.
Víst var Grettir Asmundsson
myrkfælinn, þótt mikill væri að
öðru leyti. Um hitt er lakara,
að guggna fyrir meðbiðlinum.
Hafðu mín ráð og fáðu þér eitt-
hvað í hendur sem dugir ef þú
mætir kauða. Það mundi
kannski lækka dressið á þeim á
Felli. Varla held ég að Þórður
bræði úr sér mörinn við að
hefna fyrir þann sunnlenzka.
— Ekki hef ég hugsað mér að
fremja mannslag, sagði Björn og
hrollur fór um hann. Og vopn
á ég ekki annað en smalaprikið
mitt. Það hæfir líka bezt kjarki
mínum og karlmennsku.
— Heimskulega þykir mér þú
mæla, sagði Gísli og áttu ef til
vill eftir að iðrast þess síðar, að
láta ekki hart mæta hörðu.
—- Við skulum ekki ræða þetta
frekar, sagði Björn og stóð upp.
En mig langar að biðja þig bón-
ar. Sauðina sem ég átti að sækja
rak ég hér ofan í víkina, býst
varla við að þeir fari langt, en
vildirðu samt senda fyrir þá ef
þeir skyldu ætla upp.
— Velkomið er það. Næga hef
ég sendisveinana. En hvað á að
gera með sauði heim núna,
gleymdist að slátra til vetrar-
ins á Kollafjarðarnesi, eða eiga
þeir að fara í veizlu ykkar
Bjargar?
— Varla býst ég við því. En
verið gæti þeir eigi að fara í
brúðkaupsveizlu Brands sýslu-
manns sjálfs.
— Hvað segirðu, spurði Gísli
hissa. Er sá mikli maður þá
loksins búinn að sjá þá konu, er
hans sé verð.
— Hefur þú ekki heyrt það.
Svo er þó sagt að honum yrði
sízt minni r.ot af haustmyrkrinu
til þeirra hluta en sumum öðr-
um, þótt Brandi sé reyndar
sjaldan þörf á að láta myrkur
skýla gjörðum sínum.
-— Onei, það skeður nú margt
án þess að ég verði þess var,
anzaði Gísli. — Og hvert á hann
að hafa leitað fanga?
Björn hikaði við, fannst sem
hann hefði þegar sagt of mikið,
að hann væri að bregða trúnaði
við húsbónda sinn og fleipra um
það, sem honum kom ekki við.
En, hugsaði hann með sér, hann
hafði reyndar ekki verið beðinn
að þegja yfir bæjarslúðrinu, og
Gísla var jafngott að frétta það
hjá sér sem öðrum.
— Það er sagt að það sé dótt-
ir Þórðar á Felli.
I annað sinn varð Gísla svo
mikið um tíðindi að hamar hans
stöðvaðist í loftinu. Hann
gleymdi jafnvel að draga and-
ann, en starði gapandi á Björn.
Allt í einu stökk hann fram og
reiddi hamarinn að piltinum,
sem átti sér einskis ills von og
hné næstum niður af skelfingu.
— Ef þú vogar þér að ljúga,
læt ég hamarinn ríða í hausinn
á þér, hvæsti hann út úr sér.
— Vægð, vægð, veinaði dreng-
urinn, og titraði af ótta. Skratt-
inn hirði mig, ef ég lýg. Mér var
sagt þetta. f guðs nafni, dreptu
mig ekki.
Augnablik stóðu þeir þannig,
drengurinn titrandi af ótta, of
hræddur til að hreyfa sig. Og
heljarmennið með reiddan ham-
arinn.
Hvorugur þeirra hafði tekið
eftir konu sem kom gangandi til
þeirra hröðum skrefum og
stanzaði þegar hún heyrði síð-
ustu orð þeirra.
— Hvað gengur hér á? spurði
hún hvössum rómi.
Þeim varð báðum bilt við og
Gísla þó meira. Hann lét ham-
arinn síga og snerist á hæli inn
í smiðjuna.
Birni létti stórum og þó hann
skylfi enn í hnjánum tók hann
til fótanna án þess að yrða
frekar á Gísla eða konuna, sem
horfði á eftir honum, hvar hann
hentist fram túnið, yfir lækinn
og gilið og næstum í loftköstum
fram mýrina. Hún brosti við,
konan, svo sneri hún sér að
bónda sínum, sem blés af ákafa
í smiðjunni svo neistaflugið þvi
nær huldi hann. Og svipur kon-
unnar harðnaði.
— Gísli, komdu út. Þetta var
skipun, hörð og ákveðin skipun.
Og maðurinn hlýddi. Þessi
stóri og luralegi maður gekk til
hennar álútur og þegjandi, lík-
astur hundi sem á sér ills von
frá húsbónda sínum. Konan
horfði á hann og í svip hennar
blandaðist saman meðaumkun
og fyrirlitning.
— Hvað á þessi afkáraskapur
að þýða?
Gísli þagði, í huga hans var
tóm. Hann var ekki búin að ná
sér enn eftir reiðina þegar hann
hélt að Björn væri að ljúga að
sér. Fátt var Gísla verr gert en
að nota sér trúgirni hans og
heimsku til að bera í hann alls
kyns slúður, sem hann svo tók
fyrir heilagan sannleika. En var
nú víst að Björn væri að ljúga
þessu. Víst gat þetta átt sér
stað.
Litla stund horfðust þau þegj-
andi á, hjónin. Gísli niðurlútur
og einurðarlaus og vissi varla
hvað hann átti af sér að gera.
Glæsileg var Margrét, ekki sízt
ef hún var reið. Víst var hann
lánsmaður að eiga slíka konu.
Ef hann þá ætti hana að öllu
leyti, en það var þetta nagandi
— ef. Víst hafði hann heyrt
hvíslið og kjaftæðið í kring um
sig, að Þórði þætti jörðin enn
ekki að fullu goldin.
Svipur Margrétar mildaðist
smám saman og hún spurði
næstum vingjarnlega:
— Hvað bar ykkur Birni á
milli?
—- Hann var að segja mér
fréttir, sagði Gísli lágt. Ég hélt
kannski að hann væri að ljúga
að mér.
— Nú, hvaða fréttir voru
það?
— Hann sagði, að Brandur
sýslumaður hefði boðið sér
Hlíðina, ef hann fengi Björgu
vinnukonu á Ljúfustöðum fyrir
konu. Svo sagði hann líka að al-
talað væri að Brandur ætlaði að
kvænast Signýju dóttur Þórðar
á Felli.
-— Hvað kemur þér það við,
spurði Margrét.
— Skilurðu það ekki kona,
þú veizt að mig hefur lengi
langað að eignast Hlíðina. Hún
tilheyrði Litla-Fjarðarhorni fyr-
ir ekki mörgum árum, og Þórð-
ur á Felli hefur marg sagt, að
Framhald á bls. 39
VIKAN 40. tbl. —