Vikan - 17.09.1964, Blaðsíða 10

VEÐURHORFUR
NÆSTA
SOLARHRING
að hefur löngum verið talin
æskileg nóttúra, að s|á fyr-
ir um óorðna hluti, en fá-
um gefin. Þeir, sem hennar
njóta, hafa gjarnan leyft öðrum
afnot af henni með sér, en þeir
eru líklega fleiri, sem hafa
kroppað fé út úr auðtrúa fólki
með því að segja því einhvern
lygaþvætting um framtíðina, þar
sem spádómsgáfa var ekki fyr-
ir hendi. Og sumir hafa lagt í
langskólanám til að læra fram-
skyggni. Þeir hafa lært að lesa
um framtíðina úr stjörnunum,
úr spilum, úr lófum manna og
svo framvegis.
Það er vafasamt, að sá fróð-
leikur um óorðna hluti, sem fæst
út úr svona löguðu, komi nokkr-
um að gagni. Hið góða kemur
aldrei of á óvart, og það er
engin bót að vita um hið illa
fyrirfram. Þess eru jafnvel dæmi,
að slíkt hafi valdið geðtruflun-
um. Það er því vafasamt, að
spámenn séu heppilegir þjóð-
félagsþegnar, nema því aðeins,
að þeir noti spádómsgáfu sína
sparsamlega og ausi henni ekki
yfir aðra.
Ein tegund spádóma er þó und-
anskilin, og það svo rækilega, að
ríkisvaldið hefur menn í þjónustu
sinni til þess að sjá um þá. Þetta
eru veðurspádómar. Þeir hafa
reynzt harla nauðsynlegir ýmissa
hluta vegna, svo sem vegna fiski-
veiða, öryggis skipa og flugvéla,
landbúnaðar o. s. frv.
Að vísu þykja spár Veðurstofunn-
ar ekki alltaf sem ábyggilegastar,
og ákveðinn tilhneiging virðist vera
hjá mönnum til þess að hnussa við
þeim og gera grín að þeim. Svo
láta menn, sem þeim komi á óvart,
ef spáin reynist nú rétt svona eins
og einu sinni. En samt er spá veður-
fræðinganna okkar byggð á vís-
indalegum athugunum, og fer oft-
ast nær glettilega nærri lagi, en
það er varla von til þess, að þær
geti alltaf staðizt, því duttlungar
höfuðskepnanna eru ekki ævinlega
auðskiljanlegir.
Þegar sumarfríið mitt var búið,
og aðeins hafði séð til sólar fjóra
daga, þótt Veðurstofan gæfi oftar
bjartar sólarvonir, fór mig að langa
til að kynnast því, hvernig veður-
spár eru gerðar, Er þetta eitthvert
kukl, svipað því, þegar spáð var
í garnir og gor í gamla daga, eða
hafa veðurfræðingarnir í raun og
veru eitthvað til að fara eftir, eitt-
hvað, sem byggir undir spádóma
þeirra með verulegum líkum — eða
hvernig í ósköpunum er þetta allt
saman?
Ég veit ekki, hvort menn hafa
almennt gert sér grein fyrir því,
við hvernig aðstæður veðurfræðing-
arnir okkar — þeir sem spá — vinna.
Hér áður fyrr hafði ég óljósa hug-
mynd um, að á veðurstofunni væru
margir glerkassar, sinn með hverju
veðrinu, og ein gríðarstór loftvog.
Þessari hugmynd hafði ég að sjálf-
sögðu kastað fyrir löngu, en samt
hafði ég ekki ímyndað mér, að það
væri jafn rólegt og kyrrsælt á Veður-
stofunni og raun bar vitni, þegar
við kvöddum þar dyra ,,einu sinni
á ágústkvöldi".
Þeir sátu þarna inni, í mestu ró,
Páll Bergþórsson, .yeðurfræðingur,
og Gísli Sigurbjörnsson, aðstoðar-
maður. Auk þess var þar að þessu
sinni ungur aðstoðarmaður, Berg-
þór Pálsson, sem hafði fengið að
fara með pabba í vinnuna.
— Hvernig við búum til veður-
spár? át Páll eftir mér og brosti
lítillega. — Og útskýra það þannig,
að lesendur Vikunnar skilji? — Já,
það er nú það.
Hann tyllti sér á borðbrún og
varð hugsi. Gísli sat við stórt teikni-
borð. Fyrir framan hann var kort
yfir Atlantshafið, Vestur-Evrópu,
meginhluta Norður-Ameríku og
Grænlands. Inná það færði hann
ýmiskonar tölur og tákn, svipaðan •
hóp á mörgum stöðum. Samskonar
kort lá á borðinu, sem Páll hallaði
sér upp að.
— Aðalatriðið er, að fá veðurlýs-
ingar sem allra víðast að. Ekki að-
eins innanlands, heldur frá öllum
heiminum. Og frá sem flestum
stöðvum. Þessar upplýsingar verð-
um við að fá sem allra nýjastar,
og athuganir verða allar að fara
fram samtímis. Það er einmitt at-
hugunin núna klukkan 18, sem Gísli
er að færa inn á kortið.
— Hvernig berast ykkur þessar
upplýsingar?
— Langmest í prentsíma.
Máli sínu til stuðnings sýndi Páll
okkur inn í loftskeytaklefann, þar
sem Jón Lárusson, loftskeytamað-
ur, var önnum kafinn við að líta
10
VIKAN 38. tbl,