Vikan - 04.03.1965, Blaðsíða 46

LAUGAVEGI 59..simi 18478
ast er hér á Vesturlöndum. Mest
gætir hinnar fornu Suðurhafs-
menningar nú á Samoa, þar sem
mestur hluti íbúanna, um áttatíu
þúsund manns, er enn af Pólý-
nesiskum stofni. Verst er liins-
vegar komið fyrir frumbyggj-
unum á Havaí, þar sem þeir
ekki einungis eru orðnir litill
minnihluti innan um ógnarsæg
af Japönum, hvítum mönnum,
Kínverjum og fleirum, sem
flykkzt hafa til eyjanna á undan-
förnum áratugum, lieidur hafa
nær algerlega varpað fyrir róða
fornmenningu sinni, þótt þeir
stígi enn húladansa til gamans
amerísku og evrópsku túrista-
pakki, sem í stórum hópum
flykkist til eyjanna í leit að
þeirri paradís, sem kynbræður
þess áttu drýgstan þátt í að eyðn-
leggja.
ATRIHIN ÁTTA
„Villimennirnir, hinir
fávísu villimenn, hafa
kcnnt okkur, liinu gagn-
menntaða fólki, margt
og mikið varðandi list-
ina að lifa og njóta
hamingjunnar.“
Paul Gauguin: Nóa Nóa.
Þótt Danielsson sé greinilega
töluvert hrifinn af Pólýnesum
og siðum jjeirra fornum, gerir
liann sér ljóst, að erfitt eða ó-
mögulegt muni að yfirfæra
marga þeirra á okkar kristna,
vestræna samfélag, eins og það
er í dag. Samt sem áður, segir
hann, fer ekki hjá þvi, að við
getum margt af Pólýnesum lært,
engu siður en þeir af okkur. í
því sambandi benti hann sér-
staklega á átta atriði.
1. Scrmrœmt siðalögmál. Þrátt
fyrir sérstöðu og sérréttindi
höfðingjanna er ekki annað hægt
að segja en eitt og sama siða-
kerfið hafi gilt fyrir nær alla
Pólýnesa. Hjá okkur vestra rik-
ir hinsvegar hin mesta ringul-
reið i þessum efnum. Trúarleg
og pólitísk eining virðist fara
i vöxt á Vesturlöndum, hví
skyldi þá slik eining ekki einn-
ig vera möguleg á móralska
sviðinu?
2. Jákvœð afstaða til kgnferð-
ismála. Hjá Pólýnesum urðu
aldrei neinir árekstrar milli
trúarlegra og kynferðislegra við-
horfa, en hjá okkur hefur hin
kristna kirkja brennimerkt kyn-
hvötina sem eitthvað niðurlægj-
andi og syndsamlegt. Sú brenni-
merking ræður ótrúlega miklu
i sálarlífi margra nútimamanna,
þrátt fyrir rénandi áhrif trúar-
bragðanna. En ef kirkjan nú
skipti um stefnu hvað þetta
snerti og tæki upp jákvæða af-
stöðu til kynferðismálanna —
sem varla myndi stangast neitt
á við hinar upprunalegu kenn-
ingar Krists — þá gerði hún
ekki einungis samfélaginu stór-
greiða, heldur næði aftur þeirri
forustuaðstöðu, sem hún nú
hefur glatað.
Þáu mistök, sem oft eiga sér
stað í kynferðislegum samskipt-
um gifts fólks sem ógifts, eiga
mjög oft rætur sínar að rekja
til kunnáttuleysis og ódugnað-
ar í list ástarinnar. Þótt ástæðu-
laust sé að fara að dæmi Pólý-
nesa og taka upp verklega
kennslu í amorsfræðum, er á-
reiðanlega mögulegt að stórbæta
ástandið með fræðslu.
Hin væmna og rómantiska
hugmynd okkar um ástina er á-
reiðanlega ábyrg fyrir mörgum
mislukkuðum hjónaböndum.
Flest hjónabönd okkar eiga
nefnilega rætur sínar að rekja
til tilviljunarkenndrar tilfinn-
ingar, og þegar sú tilfinning
hverfur, er sjálfum grundvelli
hjónabandsins þar með kippt
burtu. Þegar Pólýnesi gengur i
hjónaband, hefur hann hinsveg-
ar öllu fremur í huga áþreifan-
lega eiginleika eins og fegurð,
ættgöfgi og skapgerð. Þótt við
þurfum ekki endilega að stæla
Pólýnesana bókstaflega hvað
þetta snertir, er okkur engu að
síður nauðsyn að taka raunsæj-
ari afstöðu í þessum málum en
gert hefur verið. Er þar verkefni
fyrir rannsókna- og ráðgjafa-
stofnanir þær, er helga sig þess-
um málum.
Ef til vill koma allir hjóna-
skilnaðirnir og hjúskaparbrotin
til af því, að okkar hjónabands-
form er of erfitt í framkvæmd,
að ekki er tekið tillit til þeirrar
þarfar á tilbreytingu, sem hver
einstaklingur hefur i ríkum
mæli. Þar eð við nú i nærri tvö-
þúsund ár höfum stritazt við að
halda uppi okkar kristna hjóna-
bandsmóral, með fremur lélegum
árangri, væri kannske ekki úr
vegi að reyna nýjar leiðir, til
dæmis takmarkað leyfi til ásta
utan hjónabands, að dæmi
Pólýnesa. Sumum þykir kann-
ski að hér sé farið út á hálan
ís, en er smávegis aukið frjáls-
lyndi ekki betra en strangar sið-
ferðisreglur, sem eru meira eða
minna fótumtroðnar hvort eð
er?
Hvort sem nú liinar ótrúlega
auðveldu fæðingar pólýnesiskra
kvenna eiga sér líkamlegar eða
sálrænar orsakir, eða livort-
tveggja ættum við af fremsta
megni að reyna að ná þeim hvað
þetta snertir, svo að aumingja
kvenfólkið okkar losni að
minnsta lcosti að einhverju leyti
við allt það amstur og pínslir,
sem það nú verður að þola er
nýir þjóðfélagsborgarar líta
dagsins ljós.
Sumar þessara uppástungna
hafa nú kannski heldur róttæk-
an hljóm, vill einhver segja. En
á þvi er lika varla vafi, að rót-
tækra aðgerða er þörf til að færa
i lag ýmsar misfellur á þjóðfé-
lögum okkar Vesturlandamanna.
Til dæmis má taka, að tala hjóna-
VIKAN 9. tbl.