Vikan - 06.05.1965, Blaðsíða 23

skólanum, þá kemur að þeirri
spurningu, hvort það sé æskilegt,
eða ef til vill mikilvægt, að kær-
ustupar hafi lifað saman eins og
hjón áður en til giftingarinnar
kemur, en einmitt þannig hljóð-
aðj spurningin.
Meðal piltanna taldi 21 af 33
þetta æskilegt, en 6 töldu það
beinlínis mikilvægt, eða samtals
voru það 82% piltanna, sem voru
þessu fylgjandi. Hinsvegar var
einn, sem taldi það „undir fólk-
inu komið“, 2, sem töldu það hafa
„litla þýðingu“, 4, sem töldu það
„óæskilegt" og 1, sem taldi það
„fráleitt".
Meðal stúlknanna voru miklu
skiptari skoðanir um þetta. Þó
hefur sú skoðun greinilegan
meirihluta, að samlíf fyrir gift-
ingu sé æskilegt. Af 25 stúlkum,
sem greinilegt svar gáfu við
spurningunni, töldu 8 að það væri
„æskilegt", 4 töldu það „mikil-
vægt“ og 2 töldu það „ekki
verra“ eða samtals voru það 56%
stúlknanna, sem gátu talizt fylgj-
andi nánu samlífi trúlofaðs fólks.
9 stúlkur eða 36% töldu þetta
hinsvegar óæskilegt, 1 taldi það
„undir fólkinu komið“, 1 taldi
það hafa „enga þýðingu", en
engin stúlknanna tók undir með
piltinum, sem taldi það fráleitt.
Algengasta mótbáran var, að
slíkt samlíf gæti orðið að slysi,
sem leiddi til óæskilegrar gift-
ingar. En það var líka nokkuð
algengt, að þetta unga fólk átt-
aði sig ekki á því, hvað það er
að lifa saman eins og hjón og
beinlínis misskildi spurninguna.
Tvítugur Verzlunarskólapiltur,
sem eftir ýmsu að dæma gæti
orðið býsna íhaldssamur í skoð-
unum um sextugsaldurinn, segir:
„Ég tel þessa trúlofunarvitleysu
unglinga hér á landi hlægilegt
tízkufyrirbrigði, sem foreldrar
ættu að taka fyrir áður en lengra
heldur“. Tvítugur Menntaskóla-
piltur telur ekkert mæla á móti
þessu, en bætir þó við: „En þar
sem „sex“ er ekki undirstaða
hjónabands, sé ég ekki ástæðu
til að svo þurfi endilega að vera“.
Stúlka úr Verzlunarskólanum,
sem vill láta trúlofað fólk gera
sig ánægt með að haldast í hend-
ur, segir: „Ef kærustupar í raun
og sannleika hyggst ganga í
hjónaband og þau bera kærleika
hvort til annars, þá liggur í hlut-
arins eðli, að þau bíða hvort eft-
ir öðru. Enda, ef slitnar uppúr
trúlofuninni og viðkomandi að-
ilar hafa sleppt fram af sér
taumnum, þá er það stúlkan,
sem hefur beðið „skipbrot“. En
skólabróðir hennar sér bara kost-
ina við þetta: „Það er þó alltaf
tækifæri til að hætta við hjóna-
bandið, ef vonbrigði verða
mikil.“
f stórum dráttum eru yngri
stúlkurnar mótfallnar, en þær
sem orðnar eru 18 og 19 ára,
telja það flestar æskilegt. Ein
17 ára úr Hagaskólanum segir:
„Mér finnst það alveg óþarfi og
kjánalegt“. En önnur, sem er
orðin 19 ára og er í Verzlunar-
skólanum, segir: „Ég tel mikil-
vægt, að kærustupar hafi lifað
eins og hjón fyrir giftinguna.
Alltaf hefur verið rætt um samlíf
eins og feimnismál, en það er
einn mikilvægasti þátturinn í
farsælu hjónabandi." En tvítugur
piltur í sama skóla, hefur óvenju
púrítaniskar og einstrengingsleg-
ar skoðanir. Hann segir: „Allt
tal um nauðsyn þess, að fólk
„reyni“ hvort annað á undan
vígslu, er hégilja ein og þekk-
ingarleysi. Þau tilfelli, þar sem
fólk á ekki saman, eru færri en
svo, að taka beri tillit til þeirra“.
Annar jafn gamall úr Mennta-
skólanum er dálítið hikandi að
taka út forskot á sæluna: „Kann-
ske tel ég ekki æskilegt, að þau
lifa alveg saman eins og hjón.
Einhver breyting verður að vera
á högum hjónaleysanna, þegar
þau ganga í það heilaga." Og
Verzlunarskólastúlka, sem ekki
telur þetta mikilvægt, bætir við:
„en eftir að ég er gift, skal ég
segja ykkur, hvort það er ef til
vill æskilegt".
„Lík börn Ieíka bezt“,
Á íslandi er minni stéttaskipt-
ing en víðast hvar annarsstaðar
í heiminum og flestir fagna því.
Hér geta synir verkamanna,
bænda eða sjómanna gifzt dætr-
um háskólakennara, sýslumanna
eða ráðherra. Samt er það og
verður ævinlega spurning, hvort
það sé ef til vill æskilegt, að
hjónaefni, séu af sömu þjóðfé-
lagsstigum, með svipað uppeldi
og lífsskoðanir, ef vel á að fara.
Við spurðum unglingana, hvort
þau mnudu fremur velja sér
maka eftir þeirri formúlu eða
öfugt.
Yfirgnæfandi meirihluti, eða
67%, taldi miklu vænlegra, að
hjónaefni væru af sömu þjóðfél-
agsstigum, með svipað uppeldi og
skoðanir. 22% töldu þetta ekki
skipta neinu máli, en 11% voru
hinsvegar á þeirri skoðun, að
betra væri að velja sér maka af
ólíkum stigum. Helzta röksemd
þeirra var: „Ástin spyr ekki um
slíkt“, en hin sögðu gjarna: „Lík
börn leika bezt“. Það er greini-
legt, að stúlkurnar vilja yfirleitt
að mennirnir hafi yfirburði í
menntun, en enginn mælir með
því, að konurnar hafi meiri
menntun. Miklu fleiri styðja það,
að hjón hafi líkt uppeldi og lík-
ar skoðanir fremur en líka
menntun. Tvítug stúlka úr Verzl-
unarskólanum segir: „Ég tel
æskilegt, að eiginmaðurinn sé
meira menntaður en eiginkonan.
Sé konan menntaðri en hann,
veldur það í flestum tilfellum
minnimáttarkennd hj á honum.
Það er einnig gott, ef hjón hafa
haft svipað uppeldi og hafa svip-
aðar skoðanir. Það er betra en
að allt stangist á“. Skólabróðir
hennar segir aftur á móti: „Að
velja sér maka er ekki það sama
og fletta upp í spjaldskrá. Mað-
urinn kynnist konunni, verður
ástfanginn og þar með gifting ef
vel fellur á með þeim. Þá er ekki
spurt um menntun né stétt. Það
er engin stéttaskipting á fs-
landi“. Og annar: „Hvað mennt-
un víðvíkur, þá álít ég að hún
þurfi ekkert frekar að vera svip-
uð, þótt það sé ef til vill ágætt,
en ég tel helzta atriðið, að gáfna-
far sé svipað“. Skólasystir hans
hefur þegar valið sér maka af
sömu þjóðfélagsstigum. Hún seg-
ir: „Fyrir löngu þótti einungis
æskilegt, að gáfaðir menn gift-
ust heimskum konum, en það er
áreiðanlega ekki blessunarríkt til
lengdar, enda þótt karlmenn eigi
að vísu að hafa nokkra yfirburði.
En hjónaband þar sem annar að-
ilinn er miklu menntaðri en hinn,
ég tala nú ekki um ef það er
konan, held ég að hætti mjög til
að bresta“. Kennaraskólastúlka,
sem byggir á reynslu, segir: „Ég
mundi velja mér maka af sömu
þjóðfélagsstigum og með svipaða
menntun vegna þess að ég hef
sorglegt dæmi um minnimáttar-
kennd annars makans gagnvart
hinum, sem er menntaðri. Einn-
ig er þetta æskilegt vegna þroska
og sameiginlegra áhugamála,
sem eru líkri menntun oft sam-
fara“. En tvítugur piltur úr
Menntaskólanum mælir fremur
á móti því: „Ég hef engan áhuga
á því að makinn verði algjör-
lega samloka af mér“. Einn 16
ára úr verknáminu ætlar að hafa
vaðið fyrir neðan sig: „það væri
ekki gott ef hún væri gáfuð og
maður alltaf að heyra, að mað-
ur vissi ekki neitt“. 17 ára stúlka,
einnig úr Verknáminu, ætlar að
kæra sig kollóttan um uppruna
hans, menntun og uppeldi, „að-
eins ef hann er tillitssamur, á-
hugasamur og réttlátur". Og að
lokum tvítugur Verzlunarskóla-
piltur: „Það er augljóst, að til
þess að gangast undir fórnir,
sem hjónaband óhjákvæmilega
hefur í för með sér — sér í lagi
eftir ár rómantíkur og munaðar,
— þá fer betur á því, að hjón
standi á svipuðu stigi menntun-
ar, skoðana og uppeldis".
Ætla að beita svipuðum upp-
eldisaðferðum viS sín eigin
börn.
Það hefur þegar verið sagt frá
því, að unga kynslóðin er svo
til alveg sátt við þá eldri; hún
telur fullorðið fólk alls ekki gam-
Framhald á bls. 34.
VIKAN 18. tbl. 23