Vikan - 07.10.1965, Blaðsíða 13

5KKAR?
ætti slíkt frelsi einungis að taka til
ókveðinna nómsgreina, eins og t.d.
tungumóla, náttúrufræði og landa-
fræði, en alls ekki til móðurmáls-
greina eða sögu. Eins og nú er kom-
ið, hlýtur það að verða keppikefli
hverrar smáþjóðar að leggja megin-
áherzlu á það námsefni sem varð-
ar sögu hennar, tungu og þjóðerni.
Og svo ætti að leggja mun meiri
áherzlu á ræktun listasmekks (bæði
með lestri úrvalsbókmennta, tónleik-
um og heimsóknum í listasöfn) og
siálfstæðisviðleitni barna, bæði í
vinnubrögðum og skoðanamyndun.
6. Skólar (aðrir en tækniskólar og
háskólar) eiga ekki fyrst og fremst
að stefna að því að búa menn undir
lífsbaráttuna, enda gera þeir það
mjög sjaldan, heldur eiga þeir að
auðvelda nemendunum að njóta
þeirra gæða sem lífið hefur uppá
að b]óða. Nytsemdarsjónarmiðin
gera alltof marga skóla að verk-
smiðium, en ekki menntastofnun-
um. Menntunin ætti fyrst og fremst
að miða að því að laða fram og
rækta það mennska í hverjum ein-
staklingi, enda felur upphafleg
merking orðsins það í sér.
7. Kennarar ættu sjálfir að ráða,
hve mikið námsefni þeir fara yfir
með nemendum á hveriu skólaári.
Með þeirri tilhögun yrði kennslan
bæði lífrænni, frjórri og skemmti-
legri. Eins og nú háttar eru flestir
kennarar hálfgerðir þrælar náms-
skrárinnar. En frelsið felur að sjálf-
sögðu í sér aukna ábyrgð kennar-
anna.
8. Auðvitað á að vera fræðsla
um kynferðismál í skólum. Kyn-
ferðislífið er einn gildasti þátturinn
í lífi flestra einstaklinga, og það
er vægast sagt furðuleg skamm-
sýni að ætla ungu fólki að leggja
út á lífsbrautina án nokkurrar raun-
hæfrar vitneskju um leyndardóma
kynferðismálanna. Happa og
glapa aðferðin er óvíða afdrifa-
ríkari en á þessu sviði. Fræðsla um
þessi viðkvæmu mál ætti að sjálf-
sögðu að vera í höndum þjálfaðra
sérfræðinga, sem hefðu lag á að
gera feimnismálin eðlileg og raun-
gild viðfangsefni.
HANNESJÖNSSON
félagsfræðingur
1. Ef við miðum við að skóla-
aldurinn færðist fram og yrði í
leikskólaformi, segir það sig sjálft,
að föndrið yrði aðaluppsitaðan svo
og kennsla í leikformi. Siðgæðisleg-
ar umgengnisvenjur yrðu kenndar
bæði í leik og í sögum. Vísur og
kvæði yrðu kennd með söng. Vil
ég í því sambandi benda á þá hvim-

Þa8 þýðir ekki að ætla börnum mikið bóklegt efni á fyrsta skeiði skóla-
göngunnar. Þau verða að fá að leika sér mikið, enda geta leikir og
íþróttir verið þroskandi og lærdómsrikt engu síður en bókvitið.
leiðu aðferð að kenna kvæði með
yfirheyrsluaðferð. Þannig aðferðir
eiga algerlega að hverfa, en í stað-
inn að nota söng og músík við
kennsluna. Ef við lítum á málin við
7 ára aldur eða um það bil sem
fræðsluskyldan byrjar, tel ég að
börnin ráði alveg við þær kröfur,
sem gerðar eru til þeirra og þyrfti
því ekki að slaka á bóklegu kennsl-
unni.
2. Með samanburð við aðrar
þjóðir, t.d. Bretland og Þýzkaland,
finnst mér helzt vera lögð of lítil
rækt við reikninginn. Hinar grein-
arnar tel ég að standi fyrir sínu.
3. Tungumálanám ætti alls ekki
að byrja seinna en við 11 ára ald-
ur, taka eitt mál fyrir í byrjun, t.d.
ensku, og síðan gefa nemandan-
um tækifæri til að velja sér annað
tungumál. Á þessu tímabili lengist
skólatíminn vegna lesgreinanna.
Þrátt fyrir það finnst mér hann
vera of stuttur. Skólinn á að vera
virkari uppeldisstofnun. Það væri
ekkert á móti þv( að hafa hann
frá kl. 9 árdegis til 4 síðdegis.
Auðvitað yrði það ekki allt nám
heldur einnig tímar til að leika sér.
Með þessu ætti einnig að vera hægt
að leggja niður alla heimavinnu.
En til þess að þetta geti komizt á,
þurfum við mun stærri og fleiri
skóla, þannig að fjárhagsins vegna
verður sennilega bið á því.
4. Ur því að stjórnarskráin segir,
að hin evangelíska lútherska kirkja
skuli vera þjóðkirkja, finnst mér
sjálfsagt og eðlilegt, að skólarnir
kenni meginatriðin í kenningum
Jesú Krists. Sú fræðsla þyrfti þó ekki
að taka nema einn vetur. Fyrir
ferminguna á svo presturinn að taka
upp öfluga kristindómsfræðslu,
sem fer fram í kirkjunni eins og
nú er. Fermingaraldurinn ætti þó að
færast aftur til 16 ára. Þó er ein-
staklingurinn orðinn sjálfráða og
getur sjálfur svarað, hvort hann vill
ganga í hið kirkjulega samfélag.
Undir það þyrfti skólinn þá að vera
búinn að búa hann.
Vegna þeirra ákvæða stjórnar-
skrárinnar, að trúfrelsi skuli vera á
íslandi og fræðsla er fyrirskipuð í
skólum í kristnum fræðum, ætti
líka að fræða nemendurna um
önnur trúarbrögð og megininntak
þeirra. Hér á ég þó ekki við, að
jafna bæri þeirri fræðslu við kristin
fræði, eða rýra þau á nokkurn hátt,
heldur aðeins að gefa nemendum
innsýn í þann heim, sem framandi
trúarbrögð segja um.
5. Undir öllu námi verður að
vera viss grundvöllur til að annað
nám geti átt sér stað, svo sem reikn-
ingur, landafræði mannkynssaga o.
fl. Þetta námsefni verða allir að til-
einka sér áður en haldið er út í
frekara nám. Þegar grundvöllur er
kominn undir það, á að gefa nem-
endum valfrelsi í greinum með til-
liti til áhuga þeirra og hæfileika
að sleppa þá öðrum greinum, sem
ekki koma áhugasviði þeirra við.
7. Kennarar eru misjafnir eins
og aðrar stéttir og tel ég því, að
það væri alrangt að gefa þeim
vald til að ákveða, hve mikið er
farið yfir af námsefni. Þess í stað
þyrfti einhvern ákveðinn standard,
sem miða mætti við. En frá mínu
sjónarmiði er ekki nauðsynlegt, að
allir bekkir fari jafnhratt yfir náms-
efnið. Lestrarefni, sem taki beztu
bekki t.d. tvö ár, væri e.t.v. heppi-
legra að lakari bekkir fengju þrjú
ár til að glíma við.
8. Vissulega á að kenna um kyn-
ferðismál í skólum, en það á alls
ekki að hafa sérstaka tíma fyrir þá
kennslu. Heilsufræðitímarnir hafa
stundum verið teknir í þágu þess-
arar fræðslu, en það er ekki heppi-
legt. Taka ætti upp í skólum
fræðslu um félagsfræði fjölskyldu-
mála, og innan þess ramma kæmu
kynferðismál sem einn liður. Þessi
mál eru sannarlega aðkallandi hér
á landi, þar sem annar hver frum-
burður, sem fæðist, er óskilgetinn,
og 40% allra mæðra óskilgetinna
frumburða eru á aldrinum 15—19
ára. Fræðslu í kynferðismálum ætti
ekki að taka upp seinna en við 14
ára aldur.
VIKAN 40. tbl. Jg