Vikan - 16.01.1969, Blaðsíða 10

Þegar Unulió fær máí
brot af því bergi sem byggð
hans skýlir.
Seinna drukkum við saman
kaffi í gylltum veitingasal höf-
uðborgarinnar. Þar hló hann, en
þá lét hláturinn í eyrum sem
þórdynur framandi heims.
Fjöllin eru há, fjörðurinn mjór
og fólkið gott — þessa lýsingu
fékk ég í veganesti, þegar ég
fyrst sótti heim Súgandafjörð.
Og vist reyndi ég, að í engu hafði
verið of mælt, því þótt ég væri
vanur bröttum fjöllum, þá fannst
mér sem helzt þyrfti að beina
sjónum hátt mót himni, ætti mér
að takast að eygja þar efstu
brúnir og það þótti mér augljóst
að í fjarðardjúpinu mundi skuggi
fjallanna ná því nær landa í
milli.
Þarna skyldi ég vetursetu hafa
og fljótt komst ég að raun um
að þar eru sólarlitlir dagar um
sólhvörf að vetri.
Gott fólk. Þar var hvergi of-
mælt. Ég var landgöngumaður í
hópi þeirra, sem úr grasi voru
að vaxa og átti með þeim að
vinna. Vetrarstarfið hlaut því að
ráðast í skugga Spillisins. Súg-
firðingar eru sjósóknarar miklir,
það er ekki einungis sá guli sem
bíður þeirra utan fjarðarins
heldur bjartir sólardagar —
heiðbirta hafsins. Inn í firðin-
um hefur lífið því annan svip,
þar varð ég þess þó aldrei var
að hinn dökki skuggi fjallsins
dragi fölva á heiðrikju hugans
hjá þvi fólki, sem ég hafði sam-
skipti við. Beint á móti eyrinni,
þar sem kauptúnið Suðureyri
stendur, gengur önnur eyri norð-
anmegin fjarðarins, þar stóð þá
eitt býli, Norðureyri, undir svim-
háu fjalli. Snjóskriður voru þar
því nær árvissar og féllu oft á
fjörð fram svo flóðalda gekk á
land sunnan megin. Bærinn var
aldrei óhultur fyrir vá þeirri er
af þessu stafaði, en bóndinn þar
var hardur og hraustlega gerdur,
og norðurgaflinn á bæ sínum
hafði hann steypt upp í lögun
sem skipsstefni er sneri til fjalls.
Var gaflinn sagður nær 3ja m
þykkur. Félli skriða og lenti á
bæjarhúsi, klofnaði hún á stafn-
inum og féll þannig í tveim
greinum nokkuð þróttminni
fram í fjöru eða í fjörð út. Þann-
ig kennir náttúran börnum sín-
um viðbrögð til varnar, vilji þau
þeim hlýta.
Þennan vetur fékk ég ein-
hverja innanskömm og komst
það á kreik að ég gengi ekki
með öllu heill til skógar.
Einn dag heimsótti mig rosk-
inn bóndi úr nágrenninu, var
hann hinn ræðnasti, kunni frá
mörgu að segja, enda ýmsa hluti
reynt bæði á sjó og landi. Oft
hafði hann stýrt bát í kröppum
sjó gegnum straumrastir Breiða-
fjarðar, og oft sótt fjallafé í mis-
jöfnum veðrum til heiða. Þegar
við höfðum blandað geði góða
dagstund bar hann loks upp er-
indið, því ekki kvaðst hann hafa
komið eingöngu til að stofna til
málskrafs.
Sagði hann að sér hefði borizt
til eyrna að ég mundi ekki með
öllu heill í maga, og vildi hann
freista þess að kenna mér nokk-
ur ráð sem að gagni mundu
koma. Fær mér síðan dálítinn
pokaskjatta, er hann segir að í
séu fjallagrös og börkur af víði
og fjalldrapa. Ráðlagði hann mér
að sjóða þetta saman og drekka
svo daglega, mundi þá ekki líða
á löngu þar til innanmein mín
væru að fullu grædd.
Ég innti hann eftir hvort hann
hefði nokkra reynslu af lækn-
ingamætti slíkrfir samsuðu, að
vísu vissi ég að fjallagrös væru
talin holl fæða.
Jú, hann hélt nú það, sagði að
næringargildi og gróðurmagnið
í trjáberki væri ótrúlega mikið,
jafnvel svo að hætta gæti stafað
af væri ekki fullrar varúðar
gætt. Þess vegna ráðlagði hann
samsuðu með fjallagrösum.
Og svo sagði hann mér söguna.
Það var einu sinni í hörðum
vetri, að bóndi sá, er hann til-
nefndi varð knappur með hey
handa búpeningi sínum. Fé átti
hann margt og þar á meðal stór-
an hóp sauða. Snjólög voru mik-
il svo hvergi hnaut til jarðar og
náði fé því ekki í krafsjörð þótt
út væri látið.
í landi bóndans var skógur
nokkur og víðirunnar hávaxnir,
voru toppsprotar viðargróðurs
þessa sú eina beit er til náðist,
og þar voru sauðirnir settir á
haga, en ekki ætlað annað fóður.
Fór svo fram um hríð, og virtist
öllu vel farnast. Skepnurnar
voru bragðlegar og vel í hold-
um.
En svo henti það einn dag, að
tveir sauðir fundust dauðir á
hjarninu. f fyrstu var haldið að
um bráðafár væri að ræða, en
svo reyndist ekki. Þegar svo sá
þriðji fór sömu leið, þá var farið
að athuga málið nánar. Kom þá
í ljós að vélindi sauðanna voru
samgróin, svo þeir hvorki komu
niður fóðrinu, né gátu ælt upp
til jórturs, ekki einu sinni að
þeir gætu notið drykkjarvatns.
Já, þannig fór. Græðimagnið
í trjáberkinum var svo mikið.
Þessi var saga gamla bóndans.
Hvort sem fyrir henni voru ör-
uggar heimildir skipti í sjálfu
sér ekki meginmáli. Hann trúði
á græðináttúru barkarins og frá
hans hendi var sagan trúverðug
rök fyrir gildi þeirra ráðlegg-
inga, sem hann af góðvild sinni
lét mér í té. Og til þess að mér
mætti að fullu gagni koma vildi
hann gera mig þátttakanda í trú
sinni, og sýna mér fram á, að ef
ég vildi heill verða, þá mætti ég
í engu út af bregða þeirri for-
sögn, sem hann hafði gefið mér.
Og til að undirstrika ennþá
betur þessa kenningu sína, þá
voru fjallagrösin tekin með til
að forða því að barkarseyðið
byggi mér sömu örlög og sauð-
unum.
Það er ekki sök bóndans, þótt
ég af eigin reynslu geti ekki full-
komlega dæmt um það, hvort
hann var hér að miðla mér þekk-
ingu, sem stoð átti í veruleikan-
um, og liðnar kynslóðir höfðu
hagnýtt og fengið af bót meina
sinna.
Nútíminn hefur dregið margt
inn í skugga gleymskunnar og
telur fánýtt, sem fleytti feðrum
vorum og mæðrum gegnum
ölduföll áranna.
Frjómagn þeirra lífgrasa, sem
rótum skjóta í mold móður jarð-
ar, skyldum vér kunna full skil
á. Rödd þeirrar náttúru er til
vor mælir á máli lands vors. —
Hvort sem er léttur tónn frá blá-
tærum bunulæk, þung stuna
öldu sem brotnar við brimsorfna
klöpp, þruma í fjallinu, gnýr
beljandi jökulflaums eða sögn
um Hvanndalasteininn, verðmæt
jarðefni í Hvalnesfjalli og sauða-
beit í Selárdal.
Á þess rödd skulum vér hlýða
og njóta þann veg, að hún láti
ekki í eyrum vorum sem þór-
dynur framandi veraldar.
Þ. M.
10 VIKAN 3-tbl