Vikan - 16.01.1969, Blaðsíða 27

sem hann rækist á, í loft upp
með dýnamiti.
Hina hræðilegu daga frá átt-
unda desember 1941 til nítjánda
desember næsta ár varð Walter
M. Cushing frá E1 Paso í Texas
hetja í þjóðsögu. McArthur hers-
höfðingi sagði meira að segja op-
inberlega:
— Hann bar kyndilinn sem
tendraði eld filippínsku mót-
spyrnuhreyfingarinnar — eld
sem aldrei slokknaði!
Til þessa hefur saga Cushings
aldrei verið sögð að fullu. En
það verðskuldar hann. Sagt er
að til sé handan við gröf og
dauða sérstök Valhöll handa
þeim, sem rísa gegn straumum
tímans, en tuttugasta öldin hef-
ur ekki framleitt marga af þeirri
gerðinni. Cushing er einn þeirra.
Borgaraleg staða Cushings átti
þátt í að móta hann sem hetju.
Múgherir nútímans gefa ekki
mörg tækifæri til einstaklings-
hetjudáða. En Cushing var
frjáls maður, þurfti ekki að
hlýða nokkrum skipunum, halda
nokkurri víglínu óslitinni, halda
liði sín'u sameinuðu, hörfa und-
an skipulega eða gefast upp.
Cushing háði sitt persónulega
heilaga stríð eftir beztu getu.
Hann lagði ekki annað undir en
eigið líf, og spilaði furðu djarft
með það.
Um æsku Walters Cushings er
ekki mikið vitað. Hann fæddist
1907 í E1 Paso og las spænsku í
skóla, eins og margir aðrir tex-
anskir unglingar. En gagnstætt
þeim flestum lærði hann málið
vel, og það varð honum til mik-
illar hjálpar á Filippseyjum.
Á unglingsárunum var Cush-
ing agalaus og rómantískur. Dag
einn þegar hann var tuttugu ára
datt honum allt í einu í hug að
ganga í herinn og gerði það. Þar
eð hann var skarpur strákur var
hann tekinn í flugforingjalæri
við Kelly-flugvöll. Cushing var
maður óþolinmóður og gat aldrei
beðið neins í rólegheitum. Hann
hitti stúlku sem honum líkaði
vel við og kvæntist henni. En
það máttu lærlingarnir ekki. Til-
tæki hans komst upp og hann
var rekinn.
En Cushing var ástfanginn og
lét sér á sama standa hvað guð
og menn sögðu. Það var ekki
fyrr en seinna að hann áttaði sig
á að hann stóð uppi með tvær
hendur tómar og eiginkonu, sem
hann þurfti að sjá fyrir. Hann
tók fyrir hvert starfið af öðru en
gekk ekki sérlega vel. 1933
heyrði hann því fleygt að Fil-
ippseyjar byðu upp á stórfeng-
lega möguleika. Bróðir hans
hafði farið til Manilla nokkrum
árum fyrr og fengið vinnu í nám-
um. Nú fór Cushing sömu leið.
Hann hóf að grafa málm úr jörð
í héraðinu Abra, norðvestan til
á Luzon. Ekki efnaðist hann svo
heitið gæti, en vann fyrir sér og
vel það; varð að vísu að strita
eins og þjarkur.
Hann var á kafi í þessu púli
áttunda desember, þegar Japan-
ir réðust inn á Filippseyjar. Sex-
tíu þúsund manna her þeirra
gekk á land á Luzon norðan-
verðri. Mikill liðstyrkur var sett-
ur á land á Illocos-strönd, báðu-
megin við Abrafljót, ekki langt
frá námu Cushings. Sem betur
fór fyrir hann, var innrásarliðið
góðan tíma að víggirða þessa fót-
festu sína.
Cushing var ekki þannig gerð-
ur að hann sæti með krosslagða
handleggi og biði þess sem koma
kynni. Hann safnaði saman sam-
starfsmönnum sínum og skipti
meðal þeirra vopnum, sem hann
hafði eignazt um dagana. Sum
þeirra voru harla forn, en úr
öllum var hægt að skjóta. Hann
raðaði mönnunum á vörð um-
hverfis námuna. Síðan lagði hann
einn af stað til að komast á snoð-
ir um braukið í Japönunum.
Hann fann einu herbækistöð
héraðsins, filippínskar æfinga-
búðir með þrjú hundruð ný-
komnum varaliðum, í algerri
upplausn. Cushing til mikillar
furðu sögðu liðsforingjarnir hon-
um að þeir hefðu alls ekki hugs-
að sér að ráðast til atlögu gegn
Japönunum. Cushing reifst við
þá og jós skömmum yfir her-
flokkinn. Tveir filippínskir liðs-
foringjar og nokkrir stjórnmála-
menn úr héraðinu stóðu gapandi
af furðu er Cushing lýsti and-
styggð sinni á þeim og minnti
þá á hvað þeir ættu föðurland-
inu að þakka. Árangurinn varð
sá að Japanir lögðu mjög fljót-
lega fé til höfuðs Cushing. Liðs-
foringjarnir tveir gáfu sig nefni-
lega á vald sóknarliði Japana og
hefndu sín á Cushing með þvi að
segja frá vígfýsi hans.
Filippínsku varaliðarnir hurfu
til fjallabyggðanna, þar sem þeir
áttu heima. Cushing fékk þó með
sér nokkra, sem vildu berjast.
liann fór með þá til námunnar.
Á leiðinni mættu þeir þrjátíu
bandarískum hermönnum, sem
annazt höfðu loftvarnarstöð á
norðurströndinni. Þeir gengu
fúslega í lið með Cushing. Þegar
til námunnar kom, hafði hann á
að skipa tvö hundruð manna liði
og nóg af vopnum og skotfærum
til að heyja nokkrar smáorr-
ustur.
Cushing þótti líklegt að mann-
skapnum í aðalstöðvum banda-
ríska hersins í Austurlöndum
fjær léki hugur á að frétta af
framsókn Japana á Norður-Luz-
on. Þessar stöðvar voru í Manila.
Hann sagði Bandaríkjamönnun-
um í liði sínu að taka til óspilltra
málanna við að þjálfa filippínsku
námumennina og fór svo einn í
könnunarleiðangur. Hann þekkti
vel til staðhátta og gat því verið
fljótur í förum. Tveimur dægr-
um síðar skaut honum upp við
námu í Batong Buhay, sem einn
vina hans annaðist, og sendi upp-
lýsingar sínar í loftskeyti til
Manila. Aðalstöðvarnar urðu
þakklátar og buðu Cushing höf-
uðsmannsstöðu. En hann varð að
koma til Manila til að fá hana.
„Eruð þið vitlausir?“ sendi Cush-
ing til baka. Aðalstöðvarnar
svöruðu: „Við verðum að fylgja
reglugerðinni." „Ég ætla að vita
hvort Japanirnir bjóða mér ekki
eitthvað betra,“ svaraði Cushing
reiður. Hann var lítið hrifinn af
einkennisbúningum og hafði
andstyggð á föstum reglum. Enda
var engin leið að heyja stríðið á
Luzon eftir neinum reglugerðum.
Til þessa höfðu viðbrögð Cush-
ings verið nánast ósjálfráð; hann
hafði umhverfzt þegar Japanir
gerðust svo djarfir að ráðast inn
á eyna „hans“. En nú var ekki
seinna vænna að fara að gera
eitthvað í alvöru. Hann hitti
menn sína á fyrirfram ákveðnum
stað, en þeir höfðu nú neyðzt til
að yfirgefa námuna. Síðan fóru
þeir að skipuleggja.
Stríðið hafði allt i einu ger-
breytt lífi Cushings sem svo
margra annarra. I fyrsta sinn í
lífinu gat hann nú einbeitt sér
að markmiði, sem samfélagið
lagði engar hömlur á: að drepa
Japani! Síðar færði hann sig upp
á skaftið og skipulagði skæru-
hernað yfir gervalla Luzon. En í
bráðina lét Cushing sér nægja
að drepa þá óvini, sem til náðist
í fljótheitum.
Hann gerði nokkrum japönsk-
um smáherflokkum fyrirsát og
yfirleitt með góðum árangri, en
eftir hrannvígin miklu í Candon
eltu óvinirnir hann af slíku
kappi, að honum þótti sem jörð-
in brynni undir fótum hans.
Hann skipti liði sínu þá í smærri
flokka og hélt með einn þeirra
inn í héraðið La Union. Honum
hafði dottið nokkuð nýtt í hug.
Cushing og menn hans fóru nú
að æfa sig í að þagga niður í
varðmönnum óvinanna að við-
teknum stríðssið: að leggja hönd
yfir munn óvinarins, reigja höf-
uðið aftur og skera hann síðan
á háls með hníf, sem beit engu
miður en rakblað. Sumir manna
Cushings notuðu beinlínis rak-
hnífa við þetta starf, en festu áð-
ur við þá sterkara skaft.
Þegar Cushing þóttist nægilega
undirbúinn, tók hann með sér
sex manna sinna og lagðist í laun-
sátur skammt frá japanskri her-
stöð við Darigayos. Þetta var að
kvöldi þrettánda febrúar. Appel-
sínulitur máni og óteljandi
stjörnur lýstu upp umhverfið.
Um miðnætti fóru dökk ský að
hnappast upp á himininn: fyrir-
boði eins þeirra hitabeltisóveðra,
sem eru tíðir gestir á Filippseyj-
um. Nóttin varð svört sem bik.
Cushing sagði:
Komið, nú förum við!
Könnun hafði leitt í ljós að
aðeins þrír varðmenn gættu her-
búðanna, sem voru í þröngu
gljúfri. Cushing og menn hans
3. tbi. VIKAN 27