Vikan - 22.01.1970, Qupperneq 44

gæti snert hann og talað við
hann.
Nokkrir hellakönnuðir höfðu
fundið gamlan munna hinum
megin á fjallinu, en um sjötíu og
fimm metra frá Moss höfðu þau
göng hrunið saman. Það þýddi
að til að opna þá leið hefði þurft
að færa úr stað tvö eða þrjú
hundruð tonn af grjóti: áður en
hægt væri að ná sjálfum berg-
veggnum þar sem Moss var, um
níutíu metra undir yfirborði
jarðar.
John Carter, þrítugur að aldri,
var fyrstur lækna á staðinn. Þótt
hann hefði aldrei áður verið
undir yfirborði jarðar fór hann
ótrauður niður til að reyna að
veita Moss einhverja hjálp. Hann
kom upp aftur eftir þrjátíu mín-
útur, allur rifinn og skrapaður í
framan.
— Moss lifir kannski hálftíma
í viðbót, sagði hann. — En hann
deyr ef við komum ekki súr-
efni niður.
Þegar Carter kom upp aftur
eftir þriðju niðurför sína hafði
Neil Moss legið þar í myrkrinu
og kuldanum yfir átján klukku-
stundir. Og enn sáum við enga
möguleika á að ná honum upp.
Fimmtán menn gátu í einu at-
hafnað sig umhverfis gangnaop-
ið, en aðeins einn gat farið nið-
ur í einu. Ég var okkar smá-
vaxnastur, en þegar ég vildi fara
niður í þriðja sinn bannaði Cart-
er það.
Að lokum sá ég June Bailey
koma upp. Hún var hálfmeðvit-
undarlaus og alþakin leðju og
slími. Hún skalf af kulda og kom
ekki upp orði. Að nokkurri stund
liðinni tókst tveimur mönnum að
fá hana með sér út úr sjálfum
hellinum.
Fyrir utan hellismunnann
höfðu um þúsund manneskjur
safnazt saman. Prestur í hópnum
stjórnaði bænahaldi fyrir mann-
inum, sem lá hjálparlaus djúpt
í bjarginu
Þrjátíu klukkustundir voru
liðnar, og enn var Neil Moss
jafnfastur og nokkru sinni.
Reipið sem ég hafði komið utan
um hann hafði slitnað fjórum
sinnum, en hverju sinni hafði
nýr björgunarmaður sigið niður
og hnýtt það saman.
Allt í einu kom um það til-
kynning að neðan að tekizt hefði
að færa Moss upp á við. Fagnað-
aróp kváðu við, en fullsnemma.
Það tókst aðeins að færa hinn
fangna úr stað um hálfan meter,
en þá festist hann að nýju.
Neil Moss hafði nú verið með-
vitundarlaus í ellefu klukku-
stundir. Oftsinnis hafði hann
virzt vera hættur að draga and-
ann, en alltaf tók bringa hans
að bærast á ný. Hann hafði leg-
ið fastklemmdur níutíu metra
undir yfirborði jarðar í næstum
hálft annað dægur, en ennþá
neitaði lífsneistinn að slokkna.
Þegar ég reikaði út í bleika
birtuna á mánudaginn hafði ég
verið inni í hellinum í þrjátíu
klukkustundir. Ljósið blindaði
mig og ég fálmaði umhverfis
mig, unz tvær hjúkrunarkonur
komu og lögðu yfir mig teppi,
leiddu mig að sjúkratjaldi þar
sem læknir gaf mér róandi með-
al og bjó um hruflusár mín. Svo
varð ég að leggjast á börur í
tjaldinu.
Það var þá sem einhver kom
aðvífandi með þau fagnaðartíð-
indi að tekizt hefði að ná Moss
upp úr skrúfugöngunum — og
það sem meira var, hann var
enn lífs. Úr því svo langt var
komið hlaut honum að vera
borgið. Allar okkar mannraunir
höfðu þá eftir alltsaman ekki
verið til einskis. Þá fyrst gat ég
í raun og veru hvílst...
☆
FURSTAYNJAN
Framhald af bls. 17.
„í sumum tilfellum getur það
haldizt áfram.“
„Gæti það ef til vill verið
móðursýki?"
Arbuthnot læknir ræskti sig.
„Furstafrúin hefur mjög sterka
skapgerð,“ hélt húsráðandinn
áfram. „Við elskum hvort annað
mjög heitt. Það getur verið
ímyndun hennar, hún er að sjálf-
sögðu fjarri sínu rétta umhverfi
hér í þessu villta landi. Oll
verðum við að hjálpast að því
að róa hana, en fyrst og fremst
eruð það þér, kæri Arbuthnot,
sem við verðum að setja traust
okkar á.“
Læknirinn velti brauðkúlu
milli fingra sér og var hugsi.
Hann hafði augun á litlu silfur-
járnbrautinni, er fór í hringi um
borðið fyrir bensínafli, með
portvínið eftir matinn. Hann
vildi gjarna vekja traust furst-
ans, og eigi síður vildi hann
hjálpa sjúklingum sínum. En
hann var heiðarlegur maður og
varkár.
„Við erum mjög hamingju-
söm,“ mælti furstinn með
áherzlu. „Það var ást við fyrstu
sýn. Ég yrði örvinglaður maður,
alveg b ouleversé, ef eitthvað
yrði að furstafrúnni.“
Hann sneri fæti vínglassins
milli grannra fingra sinna.
„En hún er mjög duttlunga-
full, Arbuthnot læknir. Virðist
yður það ekki líka?“
Um kvöldið sat læknirinn á
dyrasvölunum, dreypti á viskýi
og horfði á leðurblökurnar, sem
liðu inn á milli mangótrjánna.
Þá fann hann sig í því að vera
farinn að hugsa um furstafrúna.
Hann reyndi að setja sér fyrir
sjónir, hvernig henni hefði lið-
ið, þegar hún var ung stúlka.
Hann hugsaði til þess, hversu
allur sá gerilsneyddi heimur,
með tannkremi, niðursoðinni
mjólk og grænmeti í plastpok-
um, var gerólíkur hinni leyndu
villimennsku og hæversku tvö-
feldni í Indlandi. Hvernig ork-
aði hið rauða tyggibetel þjón-
ustuliðsins á tannkremssál henn-
ar?
Vesalings telpan, hugsaði hann
og varp öndinni. Það glórði í
eldflugurnar úti í húminu og
viskýflaskan var orðin hálftóm.
Eitt kvöldið hafði lítil svína-
skinnstaska verið látin inn í
íbúð læknisins. Hann opnaði
hana með nokkurri forvitni.
Hárburstarnir og greiðan, rak-
vélin og sápuskálin, spegillinn,
glösin með hárvatni og rak-
spritti, allt var þetta lagt gulli.
Og á hvern einstakan hlut voru
grafnir upphafsstafir hans, J.R.A.
Hann lokaði töskunni og stundi
við.
Þetta eru einskonar mútur,
flaug honum í hug. Svo dýrar
gjafir get ég ekki þegið.
„Fursti, þér megið alls ekki
gefa mér svona dýrmæta gripi.
Yðar tign verður fyrir alla muni
að fresta slíku, þangað til ég
hef lagt fram reikning fyrir verk
mín.“
„Kæri Arbuthnot minn. Ég á
svo mikið af þessum smátöskum,
og auk þess var þegar búið að
grafa stafina yðar á það. Þér
verðið að færa mér heim sann-
inn um fyrirgefningu yðar, með
því að þiggja töskuna sem vott
um viðurkenningu okkar. Það er
sér í lagi ósk hennar.“
„Hennar tignar. . .
„Svona, ' svona, þér móðgið
okkur svo um munar, ef þér
minnizt frekar á þetta.“
Nú var læknirinn Skoti meir
en að nafninu til, svo honum
var erfitt að koma orðum að
ætlun sinni. „Ég hef gert mér
það að skyldu, að taka aldrei
við gjöfum af sjúklingum mín-
um. Slíkar reglur eru nauðsyn-
legar, ekki sízt innan læknastétt-
arinnar. Ég er sannfærður um
að yðar tign mun skilja mig og
hafa mig afsakaðan.“
En furstinn brosti út undir
eyru.
Þegar læknirinn kom upp í
íbúð sína að loknum miðdegis-
verði, var svínaskinnstaskan
horfin. í stað hennar lá þar lítil
dós, klædd geitaskinni og prýdd
skjaldarmerki furstans. í henni
var demantshringur, nokkurra
snyrtitaska virði. Læknirinn
endursendi hann athugasemda-
laust.
Daginn eftir var honum ekki
boðið til miðdegisverðar. i
Hann sat og hugsaði um sji'ik-
dómseinkenni furstafrúarinnar.
Hann var enginn snillingur í að
greina krankleika. Gat það verið
langvinn magaeitrun, sem versn-
aði um meðgöngutímann. Hvað
þýddu þessi andþrengsli og rauð
útbrot í andlitinu? Kynni það að
vera blóðkreppusótt?
Furstafrúin andvarpaði og
grét í hljóði. Tárin runnu út úr
augnakrókunum og hún neri
saman grönnum, rauðdílóttum
höndunum. Allt í einu leit
hún snöggt til gluggatjald-
anna og síðan þýðingarmiklu
augnaráði til læknisins. Hann
gekk að glugganum og dró tjald-
ið frá.
Ajahan stóð hreyfingarlaus
fyrir innan gluggatjaldið, með
lófana lagða saman eins og ridd-
aralíkneski á grafhýsi. Hún laut
áfram með lokuð augu. Stéttar-
merkið hafði runnið fram á
hringprýtt nef hennar. Hún hvarf
þegjandi og hljóðlaust út úr her-
berginu.
„Mér skilst að mín ágæta kona
sé óánægð með þjóna sína,“
mælti furstinn síðar. „En er það
ekki yðar skoðun, kæri vinur
minn, að kona í því ásigkomu-
lagi sem hennar tign er nú í,
þurfi að vera undir sífelldri að-
gæzlu?“
Furstinn hafði náð sér aftur
eftir móðgunina, og undir kvöld-
ið lét hann setulið hallarinnar
hafa hersýningu. — Hann var
ánægður og allt að því ísmeygi-
legur, er hann sat með læknin-
um um sólarlagsbil yfir koníaki
og kampavíni. Hann leit til lækn-
isins og mælti:
„Þér sjáið, Arbuthnot, að
jafnvel á þessum tímum erum
við furstar ekki með öllu valda-
lausir.“
„Það er framúrskarandi lið,
sem yðar hátign hefur í lífverði
sínum.“
„Ég hef alla tíð verið gefinn
fyrir yfirráð. Ef til vill er það
sökum þess, að ég er fæddur í
hásætinu. Að sjálfsögðu höfðu
forfeður mínir hið óskoraða vald,
— ráð yfir lífi og dauða. Því mið-
ur er það allt gerbreytt nú til
dags. Getið þér hugsað yður, að
þótt ég hafi kveðið upp dauða-
dóm, er hægt að skjóta honum
til dómstólsins í Dehli?“
,.Á hinn bóginn ber dauðann
oft skyndilega og óskiljanlega að
höndum á Indlandi. Opinber
líkskoðunarvottorð hjá okkur
þola engan samjöfnuð við þau
vestrænu.“
Hann lyfti döggvuðum silfur-
bikar sinum og horfði hugsandi
á hann. Hallaði undir flatt.
„Ég er góður maður, herra
Arbuthnot, en ég hef þó tölu-
vert vald. Auðvitað kæmi mér
aldrei til hugar að beita því. En
vald er þó alltaf einhvers virði,
er ekki svo, herra minn?“
Þegar Arbuthnot læknir kom
upp til sjúklingsins, morguninn
eftir, gætti hann bak við glugga-
tiöld og inn í skápa, áður en
hann settist við sæng frúarinn-
ar.
„Furstafrú. . . . “
„Ó, kallið mig ekki þetta. Ef
þér vissuð hve mjög ég hata
það!“
Hann vissi ekki hverju hann
átti að svara.
44 VIKAN 4 tbl