Vikan - 10.02.1972, Blaðsíða 41

NÝTT FRÁ
ÖNNU BERGMANN
mmgm
STUTTPItS
BARNABUXUR
ANNA BERGMANN
Dalshrauni 1, Hafnarfirði — Sími 52533
ust íljótandi að styttri tíma
liðnum en Stjarnan afði til-
tekið. En einhvern veginn er
eitthvað fjarska óheimspekilegt
við tilraun þessa, af hálfu
Stjórnarblaðsins, til að hrekja
hina almennu fullyrðingu
Stjörnunnar — með því að til-
færa sérstök dæmi, sem brjóta
í bága við fullyrðinguna. Hefði
verið hægt að tilgreina fimmtíu
í stað fimm dæma um lík, sem
hefðu fundizt á floti að tveim
eða þrem dögum liðnum, hefði
samt með réttu mátt líta á þessi
fimmtíu dæmi aðeins sem und-
antekningar frá reglu Stjörn-
unnar, þangað til að þvi hefði
komið, að reglan sjálf yrði af-
sönnuð. Ef reglan er viður-
kennd (og StjórnarblaSiS neit-
ar ekki að gera það, heldur
bendir aðeins á undantekning-
ar frá henni), er ekki haggað
við krafti röksemdafærslu
Stjörnunnar; því að samkvæmt
þeirri röksemdafærslu er aðeins
fjallað um líkurnar fyrir því,
að líkið hefði flotið upp á yfir-
borðið á skemmri tíma en þrem
dögum; og þessi líkindi styðja
aðstöðu Stjörnunnar, þangað
til að dæmin, sem á svo barna-
legan hátt er bent á, eru orðin
nógu mörg til að mynda gagn-
stæða reglu.
Þú munt strax sjá, að allar
röksemdir um þetta atriði ættu
að beinast gegn reglunni sjálfri
ef þær eru á annað borð notað-
ar; og í þessum tilgangi verð-
um við að rannsaka grundvöll-
inn, sem reglan er byggð á. Nú
er það svo, að mannslíkaminn
er yfirleitt hvorki miklu léttari
né miklu þyngri en vatnið i
Signu; það er að segja, eðlis-
þyngd mannslíkamans i eðli-
legu ástandi er um það bil hin
sama og þyngd jafnrýmis hans
af fersku vatni. Líkamir feitra
og holdugra manna með lítil
bein, og kvenna yfirleitt, eru
léttari en líkamir horaðra og
stórbeinóttra kvenna, og karl-
manna: og eðlisþyngd árvatns
breytist lítillega vegna áhrifa
frá sjávarföllum hafsins. En ef
við leiðum sjávarföllin hjá okk-
ur, má segja, að mjög fáir
mannslíkamir munu yfir höfuð
sökkva aj sjálfu sér, jafnvel í
r'ersku vatni. Næstum allir, sem
falla i á, munu geta haldizt á
floti, ef þeir láta eðlisþyngd
vatnsins vaxa miðað við sína
eigin eðlisþyngd — það er að
segja, ef hann lætur allan lik-
ama sinn vera undir yfirborð-
inu, að sem fæstum líkamshlut-
um undanskildum. Hin rétta
staða fyrir mann, sem kann
ekki að synda, er hin upprétta
staða manns, sem gengur á landi
með höfuðið keyrt aftur og i
kafi; en aðeins munnurinn og
nasirnar eiga að vera yfir yfir-
borðinu. í þessari stellingu
komumst við að raun um, að við
fljótum auðveldlega og á-
reynslulaust. Það er þó auðsætt,
að eðlisþyngdir likamans og
vatnsins, sem hann ryður frá
sér, eru næstum alveg þær sömu
og að hve lítið sem er eykur
aðra og minnkar hina. Ef til
dæmis handlegg er lyft upp úr
vatninu og hann þannig sviptur
stuðningi sínum, er það nægur
viðbótarþungi til að setja allt
höfuðið á kaf, en hins vegar er
örlítil spýta nægileg hjálp til
að geta lyft höfðinu til að litast
um. En í umbrotum þeirra, sem
ósyndir eru, er örmunum ævin-
lega lyft upp, á meðan tilraun
er gerð til að halda höfðinu i
sinni venjulegu, lóðréttu stell-
ingu. Afleiðingin er sú, að
munnurinn og nasirnar fara í
kaf, og að vatn er tekið inn í
lungun, meðan reynt er að anda
í kafi. Mikið fer líka niður i
magann, og allur líkaminn
þyngist sem nemur mismuni
þyngdar þess lofts, sem áður
fyllti þessi holrúm, og þyngdar
vökvans, sem nú fyllir þau.
Þessi mismunur er nógu mikill
til þess, að likaminn sekkur yf-
irleitt; en hann er ekki svo
mikill, þegar um er að ræða
menn, sem eru smábeinóttir eða
hafa óeðlilega mikið af skvapi
eða fitu utan á sér. Slíkir menn
fljóta jafnvel eftir að þeir eru
drukknaðir.
Likið, sem við hugsum okk-
Ur að sé á árbotninum, verður
þar áfram, þangað til að eðlis-
þyngd þess verður á einhvern
hátt aftur minni en jafnrýmis
þess af vatni. Þetta verður við
rotnun, eða á annan hátt. Við
rotnunina myndast loft, sem
þenur út frumuvegina og öll
holrúmin og sem veldur hinu
uppblásna útliti, sem er svo
hræðilegt. Þegar þessi þensla
er orðin svo mikil, að rúmtak
líksins hefur aukizt verulega án
samsvarandi aukningar á efnis-
rnagni þess eða þunga, verður
eðlisþyngd þess minni en vatns-
ins, sem það ryður frá sér, og
þá kemur það strax upp á yfir-
borðið. En óteljandi atriði hafa
áhrif á rotnun — óteljandi or-
sakir flýta eða seinka henni; til
dæmis má nefna hita eða kulda
árstímans, málminnihald eða
hreinleika vatnsins, mikil eða
lítil dýpt þess, straumur eða
kyrrð í því, hitastig líksins,
sýking þess eða heilbrigði fyrir
dauðann. Það er þannig ber-
sýnilegt, að við getum ekki til-
tekið neinn ákveðinn tíma, með
neinni nákvæmni, sem á að
líða, þangað til að líkinu skýt-
ur upp vegna rotnunar. Við viss
skilyrði mundi þetta gerast inn-
an klukkustundar; við önnur
skilyrði mundi það kannski alls
ekki gerast. Til eru efnablönd-
ur, sem hægt er að nota til að
halda dýralíkömum lausúm við
rotnun óendanlega lengi; tvi-
klóríð kvikasilfurs er eitt slíkt
efni. En auk rotnunarinnar get-
ur verið, og er venjulegast, um
að ræða loftmyndun í maganum
vegna súrrar gerjunar jurta-
efna (eða í öðrum holrúmum af
öðrum orsökum) þannig að út-
þenslan verður svo mikil, að
líkaminn kemur upp á yfir-
borðið. Þau áhrif, sem það hef-
ur að hleypa úr fallbyssu, eru
einfaldur titringur. Hann getur
annaðhvort losað líkamann úr
mjúkri leðjunni eða aurnum,
sem hann er fastur í, og þannig
gert mögulegt, að hann komi
upp, þegar aðrar orsakir hafa
þegar búið hann undir það; eða^
hann getur unnið bug á sam-
loðun einhverra rotnandi hluta
frumuvefjanna, svo að loftið
getur þanið út holrúmin.
Þar sem við nú höfum fyrir
framan okkur alla fræðikenn-
inguna um þetta efni, getum
við auðveldlega notað hana til
að prófa staðhæfingar Stjörn-
unnar. „Öll reynsla sýnir“, seg-
ir þetta blað, „að lík drukkn-
aðra manna, eða lík, sem kastað
er í vatn strax eftir dauða, sem
leitt hefur af ofbeldi, þurfa að
liggja í vatninu í sex til tíu
daga til þess, að nægileg rotn-
un eigi sér stað til að láta þau
fljóta uppi. Jafnvel þegar hleypt
er af fallbyssu yfir líki og það
flýtur uppi, áður en það hefur
legið að minnsta kosti fimm eða
sex daga í vatninu, sekkur það
aftur, ef ekki er við því hreyft."
Öll þessi málsgrein hlýtur nú
að líta út sem ósamkvæm og
sundurlaus athugasemd. Öll
reynsla sýnir ekki, að lik
drukknaðra manna þurfi frá
sex til tíu daga til þess, að
rotnunin verði nægileg til þess,
að þeim skjóti upp. Bæði vis-
indin og reynslan sýna, að tím-
inn, sem líður, þangað til að
þeim skýtur upp, er, og hlýtur
að vera, óákveðinn að lengd.
Enn fremur er það svo, að hafi
lík komið upp á yfirborðið
vegna fallbyssuskots, mun það
ekki „sökkva aftur, ef ekki er
við því hreyft“, fyrr en rotnun-
6. TBL. VIKAN 41