Vikan - 13.09.1973, Blaðsíða 8

bau voru enn tuttugu mínútum
á undan Drouet, þegar þau komu
til Varennes klukkan ellefu um
kvöldiö. Og þau höföu sex tfma
forskot á undan eftirförinni, sem
þeim var veitt frá París. Ef hest-
ar heföu veriö til taks, eins og
ráögert haföi veriö, heföu hesta-
skiptin ekki tekiö nema tiu minút-
ur og þá heföu tiu minúturnar,
sem afgangs voru, nægt þeim til
aö komast til Stenay, þar sem
Boillés beiö þeirra meö menn
sina. Handan brúarinnar milli
borgarhluta Varennes var björg-
unin.
En hestarnir voru ekki til staö-
ar. Og hestasveinarnir neituöu aö
láta hestana frá Clermont halda
áfram, þeir, höföu fyrirmæli um
aö koma aftur meö hestana þá um
nóttina, til þess aö láta þá vinna á
ökrunum daginn eftir. Á meöan
konungsfjölskyldan reyndi aö fá
þá til þess aö aka aö minnsta kosti
til gistihússins hinum megin brú-
arinnar, komu tveir riddarar riö-
andi — Drouet og fylgismaöur
hans.
Drouet og fylgismaður hans
byrjuðu á þvi aö loka brúnni meö
vöruvagni fullum af húsgögnum.
Að þvi loknu sneru þeir sér aö þvi
aö hefta för flóttafólksins og
fengu Sauce borgarstjóra i lið
meö sér.
Aöur en komið var aö brúnni
var miöaldahvelfing yfir þröngri
og brattri götunni, sem vagn kon-
ungsins varö aö fara eftir. Douret
sjálfur kom sér fyrir ásamt
nokkrum öörum mönnum viö
fjarlægari enda þessara ganga.
Þar földu þeir sig i útskoti og biðu
komu konungsvagnsins. Þeir
voru vopnaöir.
Á þeim tima, sem þaö haföi tek-
iöDrouetaö undirbúa þetta, haföi
Marie Antoinette tekizt aö fá
hestasveinana til aö aka þeim yfir
brúna til Hotel du Grand Monar-
que, þar sem þau heföu fengiö ó-
þreytta hesta. Vagninn fór hægt
af staö og nálgaöist brekkuna,
þar sem hvelfingarnar mynduðu
göng. Vagninn var risastór og viö
lá aö hann fyllti út i göngin, svo aö
hann smámjakaöist áfram. Þau
höföu ekki fariö nema örfáa
metra, þegar farþegarnir heyröu
skipunina, sem þeir höfðu óttazt
allan timann. Þvi fylgdi hringl i
vopnum: „Stööviö!”
t myrkrinu mótaöi fyrir sex eða
sjö mönnum. Einn þeirra bar
ljósker, þaö var Sauce borgar-
stjóri. Hann kom nær og lyfti ljós-
kerinu svo aö hann sæi framan i
farþegana og spuröi hvert þeir
væru aö fara.
„Til Frankfurt”, sagöi einhver.
„Þá hafiö þiö villzt af leiö”,
sagöi Sauce. Hann baö um aö fá
aö sjá vegabréf þeirra. Feitlaginn
maöur, sem leit út fyrir aö vera
þjónn feröalanganna, rétti honum
þau. Innan úr vagninum skipaði
konurödd honum aö flýta sér.
Fjórða og síðasta greinin um vináttu Ax-
els von Fersen og Marie Antoinette. Hér
segir frá hörmulegum endalokum þeirra
beggja, eftir að flóttatilraun konungs-
hjónanna misheppnaðist.
Marie Antoinette (1755—1973).
Myndina geröi Kucharski á sfö-
asta aldursári drottningarinnar.
Axél von Fersen (1755—1810). J.
Hoviing geröi þessa mynd, sem
varöveitt er í Lövstadshallar
safninu.
Sauce gaumgæfði vegabréfin.
Þaö var gefiö út handa de Korff
barónessu og fylgdarliði hennar
og var undirritaö af konunginum
og Montmorin utanrikisráöherra.
Sauce sá enga ástæöu til þess aö
véfengja aö þetta væri de Korff og
sagöi, aö þau mættu halda áfram.
Flestir hinna voru sama sinnis.
En þá steig Drouet fram og
beindi þessum oröum til Sauce:
„Eg tel fullvist, aö konungurinn
og fjölskylda hans séu i vagnin-
um. Þau ætla aö flýja til útlanda.
Ef þér leyfiö þeim aö halda á-
fram, er hægt að ákæra yöur fyrir
stórsvik”.
Sauce breytti ákvöröun sinni
samstundis. „Ég reyndi aö láta
timann skera úr um máliö”,
skrifaöihann vini sinum nokkrum
dögum siöar. Og þaö var einmitt
þaö sem hann geröi næstu
klukkustundirnar. Hann beiö eftir
þvi, aö annaö hvort komu boö frá
þjóöþinginu um aö taka konung-
inn fastan eöa þá aö menn Bouill-
,és kæmu og frelsuöu Lúövik og
Marie Antoinette. Hann sagöist
ekki geta gengiö frá vegabréfinu
fyrr en daginn eftir og bauð
feröalöngunum að gista heima
hjá sér.
A þessari þröngu götu i Varenn-
es hafði flótti konungshjórianna
veriö stöövaöur. Konungurinn
vonaöi i lengstu lög, aö menn
Bouillés kæmu á vettvang. En I
staöinn riöu tveir hermenn inn i
borgina. Þaö voru þeir Bayon og
Romeuf og þeir höfðu meöferöis
handtökuskipun á hendur kon-
unginum og fjölskyldu hans.
Þaö sem á eftir fór var önnur
raunaleg för til Parisar. Þaö var
óttaleg ferö, sem Marie Antoin-
ette átti eftir aö lýsa á óttalegan
hátt fyrir Fersen Svo hægt var
ekiö, aö þau voru fjögur dægur á
leiöinni. Hitabylgja lagöist yfir
Marnedalinn. I hverri borg og
hverju þorpi þyrptist fjöldi fólks
aö vagninum og lét reiöi sina
bitna á föngunum. Ef þau lokuöu
vagndyrunum, kvöldust þau af
hita, ef þau opnuöu þær, komu
reiöileg andlit i ljós og létu blótiö
og ragniö rigna yfir þau. Lúövik
og Marie Antoinette, sem veriö
höföu tákn franska rikisins, voru
nú oröin lifandi tákn alls þess,
sem aflaga fór i rikisstjórninni.
Þau komust þó heilu og höldnu
gegnum hreinsunareldinn. Og
þegar þau komu aftur til Tuileri-
hallarinnar, hóf Marie Antoinette
aö skrifa bréf meö ósýnilegu
bleki, sem eftir þetta uröu einu
tengsl konungshjónanna viö
heiminn umhverfis.
Axel Fersen skrifaöi hún: „Ég
lifi.... en ég hef veriö óróleg yöar
vegna og skil hvaö þér hafiö oröiö
aö liöa vegna þess, aö þér hafiö
ekki heyrt frá okkur. Þér megið
ekki skrifa mér, þvi aö þaö gæti
haft hættu I för meö sér. Umfram
allt, komiö ekki hingaö undir
nokkrum kringumstæöum. Þeir
vita, aö þaö voruö þér, sem undir-
bjugguö flótta okkar, og þér eruð
glataöur, ef þér sýniö yöur hér.
Okkar er gætt dag og nótt. En
veriö ekki órólegur. Mig mun
ekkert saka. Þjóöþingiö vill aö vel
sé meö okkur fariö. Adieu.... ég
get ekki skrifaö meira....”
Punktarnir i þessu bréfi tákna
útstrikanir, sem Klinckowström
barón hefur gert. Þaö er erfitt aö
Imynda sér, aö oröin, sem þar
stóöu, hafi veriö stjórnmálalegs
eölis.
Fersen hlýddi þó ekki ráðlegg-
ingum Marie Antoinette um aö
snúa ekki aftur til Parisar. En
þar haföi margt gerzt, þegar
hanq kom þangaö einu og hálfu
ári eftir flóttatilraunina. Hann
þóttist vera sænskur diplómat á
leiö til Portúgal og haföi bréf upp
á þaö.
Dagbók hans frá þessum tima
hefur varöveitzt og henni er þaö
aö þakka, aö hægt er að gera sér
nokkuö glögga grein fyrir atburö-
um, sem geröust I þessari Parls-
arferö og margir þykjast sjá af
henni, aö hann hafi veriö elskhugi
Marie Antoinette.
„Ég fór til hennar, og gekk inn
eins og ég var vanur”, sagöi Fer-
sen einfaldlega. „Mér stóö nokk-
ur stuggur af gæzlusveitinni. tbúö
hennar var mjög falleg. Ég hitti
ekki konunginn....” Svo kemur
stuttur kafli, sem strikaöur hefur
veriö út og hefur valdiö miklum
heilabrotum. Þeir, sem halda aö
Fersen hafi veriö elskhugi drottn-
ingarinnar, skilja svo orðin resté
lá, „ég dvaldist þar”. Aörir segja,
aö ekki sé hægt aö túlka þessi orö
þannig. Bréfiö hefur veriö ljós-
myndaö, röntgenmyndaö og
rannsakaö á allan mögulegan
8 VIKAN 37. TBL.