Vikan - 13.09.1973, Blaðsíða 18

í fullri alvöru ■
'V
n
Uppi dottar englasveit,
enda er drottinn lotinn,
ber þess vottinn Watergate:
víöa er pottur brotinn.
Það er eilitið kyndugt aö sjá orðiö Watergate bera uppi svo
rammfslenzka ferskeytlu, en hún birtist i lesendadálki eins dag-
blaðsins fyrir skömmu. En engan veginn verður sagt, að það komi
eins og skrattinn úr sauðaleggnum. Watergate er orðið, sem tekið
hefursér stöðu við hliðina á Vietnam aö undanförnu og hljómað um
gervalla heimsbyggðina viku eftir viku og mánuð eftir mánuð.
Þegar fyrstu fregnir bárust af máli þessu og ljóst var, að flett
haföi verið ofan af einu mesta stjórnmálahneyksli okkar daga, varð
mörgum aö vonum ónota!°ga við. Sumir reyndu að bera i bætifláka
fyrir stórveldið i vestri með þeirri röksemd, að það sýndi einmitt
styrk lýðræöisins’ í landi þar, að upp skyldi komast um svinaríið
fyrir tilverknað frjálsra blaða. Litlu verður Vöggur feginn, segir
máltækið. Og ekki hefur röksemdin hrifið, þvi að liklega njóta
Bandarikin um þessar mundir minna álits í heiminum en nokkru
sinni fyrr.
Watergate-málið sýnir vel eðli spillingarinnar: hvernig hún þró-
ast smátt og smátt og slævir siðferðiskennd manna jafnt og þétt.
Byrjað er i smáum stil, en fyrr en varir eru menn, að njóta álits og
virðingar, komnir svo langt á óheillabrautinni, að stutt er i hrein aí-
brot og óhæfuverk.
Watergate-hneykslið er fyrst og fremst áfall fyrir alla þá, sem
lifðu i þeirri von og vissu, að þróunin stefndi yfirleitt i átt til betra og
fullkomnara lifs, þótt hægt færi. Tækni og vísindi hafa tekið stór-
stigum framförum, en menn vöruðu sig ekki á þvi, að henni haföi
lika verið beitt til að útiloka persónufrelsið og gera kleift að hléra
hvert einasta orð, sem líður fram af munni manns. Einnig var það
hald margra hrekklausra sálna, aö stjórnmálaþroski stórveldanna
heföi heldur farið vaxandi en hitt.
En heimurinn vaknaði sem sagt skyndilega við vondan draum og
ekki i fyrsta skipti.
Á sinum tima sýndi innrásin I Tékkóslóvakiu svart á hvitu, að við
stóðum enn i sömu sporum. Ekkert hafði áunnizt. Það sem átti að
heyra fortiðinni til og var jafnvel tekið að falla I gleymsku, birtist þá
aftur ljóslifandi i hrikalegri nekt sinni. Menn lýstu hver i kapp við
annan vonbrigðum sinum og hryggð yfir þeim ótiðindum, rivar i
flokki sem þeir stóöu. Einna sárust voru að sjálfsögðu mótmæli
þeirra, sem um langt skeið höfðu fylgt málstað þess stórveldis, sem
sýndi nú sitt rétta andlit, svo að ekki varð um villzt. Þeir sem höfðu
afturá móti fylgt hinu stórveldinu að málum, gengu hreinlera ber-
serksgang. Þéir töldu hafa sannazt i eitt skipti fyrir öll, að þeir
heföu alla tiö veðjað á réttan hest, en hinir rangan.
Meö Watergate-málinu snýst dæmið viö. Nú eru það aödáendur
roðans i austri, sem berja sér á brjóst sigurglaðir og vigreifir og
smjatta ánægjulega á „vatnsgatinu” i vestri.
Hvort tveggja er jafn ógeðfellt og furðulegt, að menn skuli ekki
geta fordæmt stórveldi, sem reynist gjörspillt og siðlaust, án þess
aö krjúpa um leið I duftiö fyrir öðru stórveldi, sem er engu betra.
G.Gr.