Vikan - 10.11.1977, Qupperneq 48

Laföin
og lávarðurinn
Nelson var mesta hetja sinnar
samtíðar — ef frá er talinn
Napoleon — og eftir dauða sinn var
hann tilbeðinn eins og dýrlingur.
Og vegna þess að hann færði
Bretum aftur sjálfsvirðingu þeirra
með snjöllum sigrum sínum gátu
hinir púritanisku borgarar fyrirgefið
honum, að hann yfirgaf konu sina
vegna annarrar. En þeir fyrirgáfu
hans heittelskuðu Emmu aldrei.
EINMANA UNGUR MAÐUR
Strax á unga aldri hafði Horatio
Nelson náð miklum frama í
sjóhernum. Aðeins 21 árs að aldri
var magri og krangalegi prests-
sonurinn frá Norfolk orðinn flota-
foringi. Þetta var á þeim tímum,
þegar drengir urðu fljótt að
mönnum. I sjóhernum var járnagi,
og margur vesalingurinn var hrein-
lega barinn til dauða. Nelson var
aðeins 12 ára, þegar hann varð
sjóliði, og það hafa verið harðir
kostir fyrir ungan dreng að verða
vitni að slíkum skelfingum. >'
Lífið um borð á seglskipum þeirra
tíma var erfitt, að enginn getur i
dag gert sér það í hugarlund. Um
borð voru kannski 800 manns, og
þá bjuggu menn bókstaflega sagt
hver ofan á öðrum. Það var ekki
óvenjulegt, að úthald þessara skipa
væri tvö til þrjú ár, og drengur, sem
fór að heiman frá sér eins og
blessaður grænjaxl, snéri heim
aftur sem fullharðnaður maður. Það
er nokkuð sérstakt, að drengur, sem
ólst upp við slík skilyrði, skyldi
þroskast og verða svo næmur og
fingerður persónuleiki, sem raunin
var með Nelson.
Fyrsta förin var norður i Norður-
íshaf. Ætlunin var að rannsaka
Norðurpólinn, en skipin sátu auð-
vitað föst i isnum. Það var með
naumindum, að leiðangurinn kæm-
ist úr háskanum og heim til
Englands. Nelson sjóliði vildi
gjarnan taka með sér minjagrip frá
ísauðninni. Hann reyndi að skjóta
ísbjörn, en skotið geigaði. Björninn
réðist til atlögu og reif lufsu úr
einkennisbúningi hans, áður en
fallbyssuskot frá skipinu hræddu
Nelson lávarður, mesta sjóhetja
heims, féll í orrustunni við Trafalgar
21. október 1805. Hann hafði þá unnið
glæsilegasta og mikilvægasta
sigurinn í sögu sjóhernaðarins, og eins
og hetjan i griskum harmleik, dó hann
á augnabliki sigursins. Enn þann dag í
dag minnast breskir sjóliðsforingjar
þessa dags með þvi að skála fyrir
minni Nelsons. En eins og allar hetjur
stendur Nelson í dag einn á sínum
stalli. Fólkið, sem skapaði hann,
konan, sem elskaði hann, eru gleymd
og horfin.
hann burtu. Þetta var í fyrsta
skiptið, sem Nelson stóð andspænis
, ,fj andmanninum. ”
Siðan má segja, að hver orrustan
ræki aðra. Nelson sjóliði, siðar
lautinant, var með í árásum gegn
frönskum herskipum og síðan
árásum á spönsk virki. Ekki skorti
ævintýrin, en þó var því ekki að
neita, að hinn ungi Horatio var
einmana. Kapteinninn ungi gat ekki
leyft sér að sækjast eftir félagsskap
undirsáta sinna — það gat haft
áhrif á agann. Hann þráði bliðu
konu.
HJONABAND og vonbrigði
Vorið 1785 fékk Nelson yfirráð á
freigátunni „Boreas” og stefndi til
Vestur-Indía. Það var greinilegt, að
hann þráði nú sterkt örugga höfn
hjónabandsins. Hann átti þegar að
baki tvö hryggbrot, og hugsanlegt
er, að hinn ungi kapteinn, sem var
fjarri því að vera aðlaðandi, hafi
verið eitthvað óöruggur með sig og
efast um möguleika sína gagnvart
konum. Því varð fundur þeirra
Franses Nisbet ekkju hrein opin-
berun fyrir hann. Hann vissi ekki,
að hún beið komu hans með
óþreyju. Hún var, sem fyrr segir,
ekkja og átti fimm ára gamlan son,
— og Nelson var einn af fáum
flotaforingjum, sem enn var pipar-
sveinn.
Mánuðina, áður en hann hitti
Frances, varð hann að þola miklar
mannraunir. Hann hafði barist
gegn uppreisnarseggjum og yfir-
mönnum sínum og auk þess við
sjóveiki og hitabeltissjúkdóma. Nú
fékk hann hughreystingu og móður-
lega blíðu, og ekki leið á löngu, þar
til Horatio og Frances voru gift.
Það var stoltur flotaforingi, sem
setti stefnuna heim á leið árið 1787,
með konu sina og stjúpson sem
farþega.
En heima á Englandi biðu hans
mikil vonbrigði. Það rikti friður í
heiminum, og sjóherinn hafði ekki
lengur not fyrir Nelson kaptein.
Nýgifta parið fór til prestsetursins í
Norfolk, og þar bjuggu þau með
foreldrum Nelsons í fimm löng og
48 ViKAN 45. TBL.