Vikan - 01.11.1979, Síða 10

Hvers
þarfnast
ungbörn?

I
Guöfinn^ydal
Börnin og við
Þegar maðurinn fæðist i heiminn er
hann algjörlega hjálparvana og háður þvi
að aðrir uppfylli þarfir hans. Umhyggja
annarra er manninum lífsnauðsynleg i frum-
bernsku. Annars myndi hann farast.
Hversu hjálparvana hvitvoðungurinn er,
hefur lengi mótað skoðanir manna á þvi
hvað ungbörnum er nauðsynlegt og hvað
ekki til þess að þroskast á sem bestan hátt.
Því hefur t.d. verið haldið fram að ung-
börnum sé nægilegt að fá mat, hafa hlýju.
vera haldið þurrum og taka á móti örvun
frá umhverfinu. í því sambandi hefur verið
haldið fram að barnið sé tiltölulega oviikt
við fæðingu og hafi litil tök á þvi að hafa
áhrif á umhverfi sitt. Nýjar rannsóknir á
ungbörnum hafa hins vegar leitt i Ijós að
þau búa bæði yfir meiri möguleikum en
þeim hafa verið ætlaðir og hafa meiri
mögulei'’'’ A K"; að vera í tengslum við
umhverfið.
Hvað er mikilvægt fyrir ung-
börn?
Umræður og skrif unt hvers börn
þarfnast til þess að þroska þeirra sé sem
best borgið hafa lengi verið einskorðuð við
likamlegar þarfir ungbarna. í dag virðist
hins vegar vera álitið miklu þýðingarminna
en áður fyrir andlegan þroska barna hvort
þau fái t.d. brjóstamjólk eða pela, séu vanin
af snemma eða seint og hvort þau fái að
ákveða sjálf hvenær þau vilja mat eða fái
hann á ákveðnum timum.
Það er hins vegar álitið hafa úrslitaáhrif
á þroska barna, hvort samskipti þeirra og
fullorðinna séu slæm eða góð. Þegar talað
er um samskipti foreldra og barna er mikil-
vægt að leggja áherslu á þá víxlverkun sem
á sér stað. Þ.e.a.s. það eru ekki einungis
viðbrögð foreldra sem hafa áhrif á hegðun
barna, heldur hafa einnig ýmsir eiginleikar
og viðbrögð ungbarnanna sjálfra áhrif á
hegðun foreldra. í þessu sambandi má t.d.
nefna að það skiptir máli hvort óskað var
eftir stúlku eða dreng, hvernig útlit
barnsins er, hvort barnið er rólegt eða
órólegt o.s.frv.
Samskipti barna við umhverfið
byrja strax eftir fæðingu
Barnið er virkt frá fæðingu. Skilningarvit
þess eru virk og barnið bregst irt.a. við sjón-
hrifum, hljóðum og snertingu. Virkni
barnsins er m.a. hægt að sjá á þvi að það
getur fest augun á einhverjum hlut, fært
þau yfir á annan hlut, snúið höfðinu á móti
Ijósi, róast þegar haldið er á þvi og svo
mætti lengi telja.
Ameríkaninn Robert Fantz hefur haft
mikil áhrif á skoðanir manna á hvernig
ungbörn skynja umheiminn. Hann hefur
m.a. beint athygli manna að því að þrátt
fyrir að hreyfingar ungbarna séu mjög
óþroskaðar, þá nota þau mikið af tímanum
til þess að rannsaka umhverfið með
augunum. Fantz hefur fundið að það er
10 Vikan 44. tbl.