Vikan - 08.05.1980, Side 47

Að setja mörk
Tilgangurinn með því að setja lög
sem banna foreldrum að slá börn á
ekkert skylt við það að börn eigi að fá
leyfi til þess að haga sér eins og þau vilja
og að ekki eigi að banna börnum né setja
þeim mörk. Það er ekki verið að reyna
að örva hið svokallaða „frjálsa uppeldi”,
þegar börnum var sama sem ekkert
bannað, lítið var gripið inn i athafnir
þeirra og þau fengu að ráða sér mikið
sjálf. Flestir sálfræðingar nú á dögum
álíta að það sé nauðsynlegt að setja
börnum einhver mörk og stoppa þau í
ýmsum athöfnum. Það getur gefið
börnum mikla óöryggiskennd ef þau fá
ekki einhverjar reglur og mörk um hvað
má og hvað ekki má. Það er hins vegar
mikilvæg spurning í þessu sambandi
hvaða mörk á að setja. Þó að ekki sé
hægt að gefa algildar reglur í því
sambandi er það hins vegar víst að þau
mörk sem sett eru verða að fara eftir
aldri og þróunarstigi barnsins. Það væri
t.d. fásinna að vera með boð og bönn við
ungbörn eða að reyna að fá þau til að
skilja samhengi hluta og orsök og
afleiðingu. Börn á aldrinum eins til
þriggja ára skilja t.d. ekki að slegið sé á
fingurna á þeim eða á kinnina í þeim
tilgangi að fá þau til að hætta einhverju.
Þau finna bara til án þess að skilja
samhengið á milli þess að slegið sé í þau
og að eiga að hætta einhverri athöfn.
Flvað viðvíkur börnum á virkum aldri,
eins og eins til þriggja ára, er hins vegar
augljóst að þau verður að stoppa í
ýmsum athöfnum, t.d. ef þau ætla að
eyðileggja hluti, skemma sjónvarp,
hljómflutningstæki og því um líkt. En það
má gera á margan hátt, eins og að færa
börn burt, reyna að beina athyglinni að
öðru, gera eitthvað nýtt fyrir þau, svo
eitthvað sé nefnt.
Það er hægt að setja börnum mörk á
margan hátt. En mikilvægt er að
foreldrar geri sér grein fyrir hvaða mörk
þeir vilja setja og hvers vegna og fram-
fylgi síðan settum ásetningi. Að leyfa
eitt í dag og annað á morgun, að vera
strangur annað veifið og eftirgefanlegur
hitt, er ekki að setja mörk. Það getur
bæði gert börn rugluð í ríminu og haft í
för með sér að fullorðnir verða pirraðri
út í barnið, þar sem uppeldisaðferðirnar
bera engan árangur.
Að sýna reiði
Fullorðnir verða oft reiðir við börn.
Reiði veldur þvi oft að börn eru slegin.
Margir eiga erfitt með að sýna reiði. Það
er hins vegar ein af aðferðunum til að
sýna börnum að foreldrar vilji að þau
hegði sér á ákveðinn hátt, að þeir sýni
reiði sína og segi af hverju þeir eru
reiðir. Það er að sjálfsögðu ekki hægt að
sýna smábörnum reiði á sama hátt og
stærri börnum, þar sem þau skilja
iðulega ekki hvað sagt er. En ef reiði er
sýnd í eðlilegu samhengi getur það oft
komið í veg fyrir barsmíðar. □
19. tbl. Vikan 47