Vikan


Vikan - 28.10.1982, Blaðsíða 14

Vikan - 28.10.1982, Blaðsíða 14
Guðfinna Eydal Stríðsleikir og stríðsleikföng Af hverju vilja börn leika stríðsleiki? Af hverju hafa þau ánægju af stríðsleikföngum? Af hverju er gaman að skjóta vinina og látast vera dauður? Hvað eru eiginlega stríðs- leikir? Hvað eru eiginlega stríðs- leikföng? Það mætti halda áfram að spyrja endalaust. Og reyna að svara. Hér verður tæpt á nokkrum atriðum sem tengjast þessu fyrirbrigði. Börn hafa mest gaman af stríðsleikjum á ákveðnum aldri Lítil börn hafa yfirleitt ekki áhuga á stríðsleikjum. Böm á for- skólaaldri (0—5) hafa oft heldur engan sérstakan áhuga á stríðs- leikjum. Það er oftast á aldrinum frá sex til sjö ára og næstu þrjú fjögur árin þar á eftir að þessir leikir eru í algleymingi. Á unglingsárum er ekki algengt að þessi tegund leikja hafi aðdráttar- afl. Stríðsleikir eru mismunandi 1 stórum dráttum er hægt að greina á milli tveggja tegunda stríðsleikja. I fyrsta lagi eru það stríðsleikir þar sem börnin búa sjálf til leikföngin; trébyssur, bogar, pílur, skutlur og fleira úr alls kyns efni sem völ er á. Þessir leikir eru mótaöir af því sem gerist í huga barnsins og þar sem ímyndunar- aflið tengist gjarnan ævintýrum, sögum og öðru sem bamið hefur heyrt eða reynt. Slíkir leikir eru án aðkeyptra hluta og ganga út á alls konar ping-pang og ra, da, da hljóð. Einnig er fjallað um dauð- ann á þann hátt að viðkomandi er gjaman skotinn en lifnar við aftur og verður gjaldgengur á ný eftir að búið er að telja upp að vissu marki. Bófaleikir, indíánaleikir og þjófaleikir tilheyra þessum leikjum. I öðru lagi eru það stríðsleikir sem einkennast af keyptum hlutum. Byssur, hermenn og alls kyns flókin drápstæki og tækni tilheyra þessum leikjum. Þeim mun flóknari og líkari raunveru- leikanum sem þessi leikföng eru því meira aödráttarafl hafa þau. Þegar böm nota fyrri tegund leikfanganna — gjaman heima- tilbúin leikföng — leika þau sér oft í hópum og úti. Hópur gegn hópi, bófalið gegn bófaliði. Hér reynir mikið á líkamann og bömin eru virk, hlaupa, klifra og fela sig. í hinni tegund leikja — þar sem aðkeypt stríðsleikföng ráöa ferðinni, er yfirleitt um innileiki að ræða. Bömin eru heima eða inni hjá vinum og þau leika sér annaðhvort ein eöa fleiri saman. Þau eru ekki mjög líkamlega virk, kannski hávaöasöm, en nú er aðal- virkni bamanna færð yfir á leikföngin sjálf en ekki bömin eins ogífyrra dæminu. Báðar þessar tegundir leikja eru stríðsleikir en innihald þeirra og tilgangur eru gjörólík. Hvaðan fá börn hug- myndir um stríðsleiki? Hugmyndimar fá þau úr ýms- um áttum. Margar koma úr bók- um, ævintýrum og þvíumlíku. Teiknimyndasögur fjalla einnig oft um stríðsleiki og stríðstæki. í kvikmyndahúsum er mikið af myndum sem hægt er að fá hug- myndir úr, svo að ekki sé minnst á sjónvarp og video. Böm verða líka fyrir áhrifum af umræðuefnum fulloröinna, því sem blöð fjalla um og því sem þau heyra um stríð og ofbeldi í fréttum. Ýmiss konar stríðsleikir ganga líka í „erfðir”. Það eru margar tegundir leikja, sem eru endurteknar kynslóð eftir kynslóð og eru ýmiss konar stríðsleikir, bófa- og hasarleikir dæmi um slíka. Ekki var t.d. óalgengt að kjálkar og þvíumlíkt væri notað sem byssur hér á árum áður. Böm hafa gjaman notað ýmiss konar hluti í byssuleiki, sem gátu skipt um hlutverk og verið eitt í dag og annað á morgun. Imyndunaraflið var notað til að finna upp ný og ný leikform fyrir hlutina. Strákar eru mest í stríðsleikjum Það eru nær eingöngu strákar sem vilja leika stríðsleiki. Stelpur geta tekið þátt í þessum leikjum en strákar hafa yfirleitt frum- kvæðiö og stjóma feröinni. Ásókn stráka í stríösleiki tengist hugmyndum þjóðfélagsins um karlmennsku. Það hafa lengi verið uppi hugmyndir um að karlmenn eigi að vera kaldir karlar, bjóða heiminum byrginn, vera stórir og sterkir. Karlmenn eiga ekki aö vera hræddir né veikgeðja, þeir eiga hvorki aö ótt- 14 Vlkan 43. tbl.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.