Vikan - 01.03.1984, Blaðsíða 18

II Smásaga
Greifínn og prinsessan
^ mecDU cdc
JOSEPH EPSTEIN
Greifinn hafði alltaf lifað í æskuminningum pólskrar
fortíðar sinnar eða í einhverri draumaframtíð þegar
hann yrði vel þekktur rithöfundur. Síðan kynntist hann
Sheilu Skolnik — flóttamanni eins og hann var sjálfur, frá
sama þjáða heimalandinu. Og allt í einu elskaði greifinn
nútíðina afskaplega heitt.
Peter Kinski greifi hafði auðvit-
að fellt niöur nafnbót sína þegar
hann fluttist til Bandaríkjanna
tvítugur að aldri. En honum hafði
aldrei alveg tekist að losna við
meðvitundina um það að hann
væri hefðarmaður; og nú, þegar
dvöl hans í Ameríku var orðin
lengri en þrír áratugir og hann
orðinn amerískur ríkisborgari,
hélt hann áfram aö líta á sig sem
ferðamann.
Kinski greifi vildi telja sig til-
heyra þessum höfðingjalegu at-
hugendumí Ameríku: Tocqueville
og Bryce lávaröi. En ólíkt bæði
Tocqueville og Bryce lávarði.
höföu kringumstæður kastað
Kinski greifa inn í almenningslífiö
— í Chicago, af öllum stöðum —
hann ferðaðist með strætis-
vögnum og neðanjarðarlestum,
verslaði og eldaði matinn sinn
sjálfur, greiddi reikninga og vann
sér inn peninga fyrir þeim með því
að kenna stjórnmálafræði í
menntaskóla. I annars fátæklegu
umhverfi klæddist hann fötum
sniðnum að breskum hætti, hélt á
göngustaf og las Proust. Hann
leigði sér litla íbúð í heldur illa
hirtu hverfi og eignaöist smátt og
smátt húsgögn, keypti margar
bækur, nokkrar góöar gólf-
ábreiður. Einu ummerki fyrra lífs
hans sem hefðarmanns voru fjór-
ar nærskyrtur sem báru innsiglis-
mynd Kinski fjölskyldunnar; þær
geymdi hann í neðstu skúffu í
mahónískáp sem hann haföi keypt
af hjálpræðishernum.
Hann lifði innan um bækurnar
sínar og reykjarpípurnar, tók
strætisvagninn til menntaskólans
þrisvar í viku, eldaði matinn sinn
— sem hann keypti í Kuln’s,
frægri þýskri matvöruverslun í
hverfinu — og einhvern veginn
komst hann á fimmtugsaldur.
Hann haföi þyngst mikið og misst
mikið af hárinu. Hann las, fór á
sinfóníuhljómleika í miðbæ
Chicago, fór einstaka sinnum í
bíó, haföi hvorki sjónvarp né lærði
aðkeyra bíl.
Með því að fara vel meö launin
sín — hann kenndi flest sumur;
hvað annað hafði hann að gera? —
hafði hann ráð á að fara í sumarfrí
til Evrópu einu sinni á hverjum
fjórum eða fimm árum, þar sem
hann gat talaö frönskuna og
þýskuna sem höfðu aldrei yfir-
gefið hann.
Á sinn hátt elskaði Kinski greifi
Ameríku. Hann yrði landinu alltaf
þakklátur fyrir að veita honum
skjól eftir örðugleikana á síðasta
ári hans í Evrópu. En þó hann
væri þakklátur var sitthvað sem
hann gat aldrei sætt sig við. Sér-
staklega gat hann ekki lagað sig
að hve kumpánlegir Ameríkan-
arnir voru, ekki einu sinni eftir öll
þessi ár. Til dæmis þjónustustúlk-
urnar sem settu tebolla fyrir
framan hann og spurðu síðan:
„Nokkuð fleira, elskan?” Eða ein-
staka nemandi sem kallaði hann
„mann”, eins og: „Viltu fá þetta
prófblað vélritað, maður?”
Maðurinn sem hann deildi skrif-
stofunni í skólanum með virtist
sérhæfa sig í slíkri framkomu.
„Gaman að sjá þig, Pete,” hafði
hann sagt. Greifinn hélt áfram að
kalla hann prófessor Ginsberg og
þaö var ekki fyrr en þrem árum
seinna að hann gat fengiö sig til að
kalla hann skírnafnafni, Barney.
A meðan hafði Barney Ginsberg
tekiö upp á því að kalla greifann
„beibí”. „Hvernig hefurðu það,
beibí?” sagði hann þegar Kinski
greifi kom á skrifstofuna á morgn-
ana.
Ginsberg var greifanum
ráðgáta. Hann var maður á
svipuöum aldri og greifinn;
reyndar var hann fimmtíu og eins
árs, ári eldri. Samt virtist hann
klæða sig eins og stráklingur.
Hann kenndi í bláum gallabuxum;
átti margs konar hatta. Hann
hafði langa gráa barta og lafandi
yfirvaraskegg eins og kósakki.
Hann virtist helst klæðast fötum
til að skarta búningum, dular-
gervum. Hann var lærður félags-
fræðingur en námskeiö hans báru
nöfn sem gætu tilheyrt blaða-
greinum: Svertingjar og gyðing-
ar, Gyðingaofsóknir og úthverfin,
Kynlíf og millistéttarfólkið.
Nemendur kölluðu hann
skírnarnafni. Einu sinni þegar
greifinn var á skrifstofunni kom
ung stúlka að hitta Ginsberg. Hún
var með tár í augunum og þegar
greifinn yfirgaf herbergið heyröi
hann stúlkuna segja að hún væri
ófrísk og spyrja hvað hann hygðist
geraímálinu.
Barney Ginsberg var vel liðinn
kennari. Kinski greifi vissi að
sjálfur var hann ekki í uppáhaldi.
Stundum voru ekki nema sjö eöa
níu nemendur á námskeiðum
hans. Hann kenndi á þann eina
hátt sem hann kunni — frá fyrir-
lestraborðinu. Hann hélt fyrir-
lestra í allar fimmtíu mínúturnar:
um Locke, Rousseau, Monte-
squieu, Marx og sinn heittelskaða
Tocqueville.
Stundum lokaði hann augunum
og ímyndaði sér að hann væri að
halda þessa fyrirlestra í Oxford
eða Sorbonne. Svo opnaöi hann
augun til aö sjá að nokkrir af
nemendum hans höfðu lokað
sínum augum til að láta sig
dreyma um fjarlæga staði,
áreiðanlega fjarri öllu námi. Hann
hafði orð á sér fyrir aö vera
strangur kennari. Hann fyllti
spássíur blaöa nemenda sinna,
spurði út í ófullkomnar hug-
myndir þeirra, leiðrétti málfar
þeirra. Þeir hljóta að hafa haldið
hann dálítið sturlaðan.
Nemendur hans voru sjálfir
furðufólk. Flestir þeirra unnu úti
og voru ekki í fullu námi. Kinski
greifi hvatti auðvitað ekki til náins
sambands milli þeirra og hans
sjálfs; hann kallaði þau alltaf
ungfrú eða herra; þau kölluðu
hann prófessor. I gegnum árin
hafði hann haft nokkra góða nem-
endur — japanskan pilt sem hét
Bob Anoba, sænska stúlku sem hét
Karen Lingren — en hann, greif-
inn, hafði misst sambandið við
þau.
Átti frú Sheila Skolnik eftir að
verða einn af eftirminnilegum'
nemendum hans? Það var erfitt
að segja, þó virtist það ólíklegt.
Þetta var annað námskeiðið sem
hún hafði tekið hjá honum. Um
haustiö haföi hún skilaö ljómandi
góðri ritgerð fyrir námskeiö hans í
stjórnmálafræði. Ekki svo vel
samin, þú skilur, en vel byggð
upp, snyrtilega vélrituð, góð mál-
fræöilega séð. Á þessum tímum
voru slík smáatriði vel séö.
Hún haföi mælt sér mót við hann
til aö ræöa um ritgerö sína fyrir
námskeiðið á þessu ári í megin-
landsstjórnmálum. Hún haföi sagt
honum að hún vildi skrifa um
Tocqueville og þjóðfélagsskipun
Frakka fyrir stjórnarbyltinguna.
Þetta var síödegis. Hún hafði átt
að mæta fyrir tuttugu mínútum.
Greifinn hafði gefist upp á að bíða
eftir henni og var að taka til
skjalatöskuna sína. I hinum enda
skrifstofunnar sat Barney Gins-
berg með fætur uppi á borði og las
njósnarasögu í geigvænlegri
bókarkápu.
Það var barið á dyr. „Kom
inn,” sagði greifinn.
„Fyrirgefðu hvaö ég kem
seint,” sagði frú Skolnik. Gyðinga-
kona á þrítugsaldri. Hún var há-
vaxin, var með þykkt, dökkt hár
en blá augu, var grönn en barm-
mikil. Ginsberg lét fætur sína falla
af borðinu þegar hún kom inn,
lagði frá sér njósnarasöguna og
starði.
„Mér þykir þetta mjög leitt,
prófessor Kinski,” sagði hún. „Er
ennþá tími fyrir fund okkar? ”
„Eg er hræddur um ekki,” sagði
greifinn. „Strætisvagninn minn
fer eftir tíu mínútur. Við getum
kannski hist á föstudaginn.”
„Get ég keyrt þig heim, prófess-
or? Við getum kannski rætt um
ritgerðina mína á leiðinni.”
„Jæja þá, frú Skolnik,” sagði
greifinn og fannst þetta vera
dálítið ólíkt sjálfum sér. „Ibúöin
mín er í Pratt Avenue, nálægt
tjörninni. Ertu viss um að þetta sé
ekki of mikið ómak? ’ ’
Hún sagði að þaö væri það alls
ekki. Meðan greifinn hélt hurðinni
opinni fyrir nemanda sinn kvaddi
hann prófessor Ginsberg.
„Sjáumst, Pete,” sagði Gins-
18 Vikan 9* tbl.