Vikan - 01.03.1984, Blaðsíða 51

aö hlusta á sjónarmið annarra.
Hann hefur tilhneigingu til að
skipta sér af öllu vegna þess að
hann á erfitt með að treysta því
að aðrir geti gert eins vel og hann
sjálfur. Hann hefur gjarnan mikla
þörf fyrir að fylgjast með lögum
og reglum og tekur í raun aö sér
lögreglustjórahlutverk á vinnu-
staðnum.
Slíkur stjórnandi kallar aö
sjálfsögöu á mjög neikvæð
viöbrögð starfsfólks, ýmist opna
andstööu eða leynda sem getur
komiö fram í aö starfið er vanrækt
þegar hann er hvergi nærri, í bak-
tali og ýmsum mótmælaaðgerö-
um. Yfirmaöurinn finnur því fljót-
lega aö hann einangrast og á ekki
trúnað eða fær upplýsingar frá
starfsmönnum sínum. Ef hann
getur ekki séð sinn hlut í tengslun-
um á vinnustaö verður hann því að
öllum líkindum tortrygginn gagn-
vart vissum starfsmönnum en
reynir um leið að vinna aðra á sitt
band. Um leið er vítahringur
farinn af stað sem fljótlega kemur
í ljós í afköstum, óánægju og því
að starfsfólk segir upp störfum.
Vegna þess hve óvinsæll ráð-
ríkur yfirmaður er reyna margir
að temja sér önnur viðbrögð, þó
svo að þeir séu undir niðri jafn-
yfirgangssamir og áður. Þeir
hlusta á starfsfólk setja fram hug-
myndir sínar og viröast jákvæðir
og lýöræðislegir en þegar á herðir
og taka þarf ákvarðanir stingur
úlfurinn hausnum undan sauðar-
gærunni og veit þrátt fyrir allt
best sjálfur og virðir skoöanir
annarra og reyndari aö vettugi.
Starfsfólk er hins vegar fljótt að
finna hvaö er á ferðinni og bregð-
ast viö því.
En það eru þó ekki allir sem
kunna illa við ráðríka yfirmenn.
Margir eldri starfsmenn, ,,af
gamla skólanum”, kunna vel við
slíka yfirmenn og vilja gjarnan
hafa stjórnanda sem tekur á-
byrgðina á sínar herðar.
Erfiðast virðist samkomulagið
vera þegar ráðríkur yfirmaður er
á vinnustað þar sem aðrir starfs-
menn eru með þekkingu á svipuðu
stigi og hann eða jafnvel meiri.
Þá er erfitt fyrir starfsmenn aö
sætta sig við einvaldstilhneiging-
ar.
Óábyrgi
yfirmaðurinn
Yfirmaður sem lætur reka á
reiðanum er yfirleitt ekki vinsælli
en sá ráðríki. Hann er andstaða
þess ráðríka á þann hátt að hann á
erfitt með að setja mörk og reglur
í vinnunni, gefur óbein og óskýr
skilaboð til starfsfólks. Starfsfólk
verður óöruggt um til hvers er ætl-
ast af því og verður að finna sínar
eigin leiðir. En það fær heldur
ekki að vita hvort þær leiðir eru
réttar og á því auðvelt með að
missa áhugann og snúast til and-
stöðu.
Starfsfólk kvartar undan þess-
um yfirmönnum vegna þess að
þeir slá frá sér erfiöum og óþægi-
legum ákvörðunum og bregðast
við með því að láta ekki ná í sig
eða flýja undan á annan hátt sem
kemur að sjálfsögðu niður á
starfsfólki sem þarf oft að taka af-
leiðingunum. Yfirmaðurinn er
yfirleitt sjálfur óöruggur og líður
illa í því hlutverki sem hann hefur
tekið að sér. Oft á þetta við um
yfirmenn sem áður hafa verið
óbreyttir starfsmenn og finnst
þeir einangraðir í stjórnunarhlut-
verkinu og sakna vinnu-
samheldninnar sem var. Þeir eiga
því erfitt með aö hafa metnað í
yfirmannshlutverkinu sem getur
til dæmis komið fram í því að þeir
eiga erfitt með að standa með
starfsfólkinu út á við gagnvart á-
kvörðunum sem teknar eru í
nefndum, ráðum og stjórnum
fyrirtækja. Þeir flýja undan þar
líka.
Veldur hver á heldur
Það er ekki heiglum hent að
taka að sér yfirmannsstöðu og
gera henni góð skil. Yfirmaður
verður augljóslega að geta þolað
misjafnar skoðanir, gagnrýni og
einangrun. Hann hefur raunveru-
legt vald yfir líðan annarra starfs-
manna, bæði vegna þess að hann
tekur ákvarðanir sem áhrif hafa á
starfið varðandi verkefnin sjálf og
eins getur hann haft áhrif á stöðu-
hækkanir og flutninga innan fyrir-
tækisins. Hann er bæði skipuleggj-
andi sem samhæfir styrk hópsins
og um leið fyrirmynd í sam-
skiptum inn á viö og út á viö.
I öllum þeim rannsóknum sem
gerðar hafa verið um starfsfólk og
yfirmenn hafa ætíð komið fram að
vissir eiginleikar eru öðrum betri
til að yfirmaður njóti virðingar og
starfsfólk verði ánægt:
— Hann þarf að hafa góða þekk-
ingu á starfinu.
— Hann þarf að hafa sjálfs-
traust og vera í sálrænu jafnvægi.
— Hann þarf aö vera sveigjan-
legur og vera tilbúinn að bæta við
sig þekkingu.
Auk þess er góö leið að hafa
stuðningshóp sér við hlið. í honum
þurfa að vera starfsmenn eða
aðrir sem þekkja viðkomandi
sviö. Þeir þyrftu að hafa líkar
skoðanir og vera tilbúnir að hlusta
þegar yfirmaðurinn þarf að fá út-
rás en geta gagnrýnt líka. Ef slíkir
stuðningsaöilar eru fyrir hendi er
minni hætta á að yfirmaðurinn
festist í vonbrigðum (sem eru
óhjákvæmileg) og finnist hann
einangraður og misskilinn.
Það er mikilvægt fyrir and-
rúmsloft og afköst á vinnustaön-
um að yfirmaðurinn sé ekki yfir-
gefinn og undirmennirnir undir-
gefnir.
9. tbl. Vikan 51