Vikan - 12.04.1984, Qupperneq 50

Fjölskyldumál
Allir sem ná tiltölulega háum
aldri fara í gegnum ákveðin tíma-
mót í lífinu. Tímamótin geta veriö
misjöfn en margir eru sammála
um aö á ákveðnum aldursskeiðum
hendi flesta svipaöir atburðir.
Þaö má til dæmis segja að sá
atburöur að eignast fyrsta barnið
marki ákveöin tímamót í lífinu.
Margir eignast fyrsta barnið milli
tvítugs og þrítugs. Aldurinn um
þrítugt markar tímamót fyrir
marga. Fólk hefur þá gjarnan lok-
ið námi og hafið ákveðna vinnu og
margir byrja aö spyrja sjálfa sig
hvort þeir séu á réttri hillu eöa
hvort eigi aö breyta til — enn er
tíminn nógur. Næstu tímamót eru
gjarnan um fertugt. A þeim tíma
hefur lífiö oft tekið ákveöna stefnu
og menn orðnir tiltölulega fastir í
ákveðnu lífsformi. Marga langar
til aö breyta til á þessum aldri,
prófa eitthvað nýtt, því enn er tími
til stefnu — samt ekki ótak-
markaður. Um fertugt staldrar
fólk oft við og viss ótti kemur upp.
Var það þetta sem ég vildi? Hef ég
valið rétt? eru spurningar sem
geta leitað á hugann. A þessum
tíma skilur fólk einatt því enn er
hægt aö byrja nýtt líf. Einnig
getur fólk skipt um vinnu, skipu-
lagt nýja hluti og svo framvegis.
Tímamót í kringum fimmtugt
eru oftast átakaminni en á ára-
tugunum á undan. Þeir sem hafa
veriö í sambúð og átt börn reyna
nú gjarnan aö börnin flytja að
heiman og nýtt líf byrjar þar sem
tveir einstaklingar verða að laga
sig að breyttum lífsháttum á
nýjan leik.
Um sextugt og sjötugt eru
heldur ekki eins miklar breyting-
ar og áratugina áöur og menn
byrja ekki svo auðveldlega á nýj-
um lífsstíl á þessum árum. Lífið
gengur meira sinn vanagang og
menn eru ekki tilbúnir til þess að
leggja í of miklar breytingar. A

r -1 MJ ' WFw a • S tmíwi
ej
BT 5 j M KBpyj:
f 1 -1 m M - jMr (fll
þessum árum örlar yfirleitt á
meira heilsuleysi og dauða-
hræöslu en fyrr.
Áföll sem henda manninn
Aföll henda fólk í misjöfnum
mæli. Fæstir fara hins vegar í
gegnum lífið án þess að lenda í
einhverjum áföllum. Dauðsföll,
barnamissir, bílslys, önnur dauða-
slys, skilnaðir, atvinnumissir,
sjúkdómar, fjárhagslegt hrun og
svo framvegis, allt eru þetta vel
þekkt áföll sem geta hent fólk.
Þaö sem getur einkennt áfall —
eða kreppu eins og það er stundum
nefnt — er þegar angistartilfinn-
ing og kvíöi eru í þann veginn að
yfirbuga manninn. Hann á erfitt
meö að greina og sjá fyrir hvernig
hann getur haldið ákveðið ástand
út og getur stundum verið hrædd-
ur um að áöur en yfir lýkur missi
hann vitiö.
Sá sem veröur fyrir erfiðu
áfalli getur yfirleitt ekki stuðst viö
fyrri reynslu eöa viðbrögð til að
mæta áfallinu — einmitt þess
vegna reynist það honum erfitt.
Sá sem verður fyrir erfiðu
áfalli, til dæmis ættingja- eöa
vinamissi, skyndilegum skilnaði
eða atvinnumissi, á yfirleitt erfið-
ara með að komast í gegnum á-
fallið ef hann getur ekki látið til-
finningar í ljós og dylur þær.
Áföll er ekki hægt að sjá fyrir
Aföll er ekki hægt aö sjá fyrir-
fram, þau koma yfirleitt skyndi-
lega. Þess vegna geta menn ekki
stuðst við fyrri reynslu og við-
brögð til að taka á málunum. Sá
sem verður fyrir áfalli getur farið
í gegnum ákveöin stig sem eru vel
þekkt hjá þeim sem vinna með
fólk í sálrænum erfiðleikum. Sví-
inn Johan Cullberg hefur útskýrt
þessi stig í bók sinni um sálar-
kreppur mannsins.
50 Vikan 15. tbl.