Vikan - 18.09.1986, Síða 61

Heilleg gata í Ostíu, kölluö hús Diönu. Á neðstu
hæðinni voru krár og verslanir.
um. Commodus lét hefja stækkun leikhússins
og þeir Septimus Severus og Caracalla luku
því verki og endurbyggðu líka torgið bak við
leikhúsið. Frá þriðju öld eru einnig margar og
glæsilegar byggingar, þá voru byggð mörg Mí-
þrasarhof en hins vegar varð samdráttur í
byggingu húsa, tengdra verslun og viðskiptum.
Þó var unnið að endurbótum og lagfæringum
á eldri byggingum. Þetta bendir óneitanlega til
þess að stöðnun hafi verið komin í atvinnulifið
þótt enn sem komið var hafi ekki verið um að
ræða verulegan samdrátt. Ýmsir keisarar
prýddu þó borgina með glæsilegum opinberum
byggingum. Það er eins og til að staðfesta við-
gang og velmegun þessarar blómlegu verslun-
arborgar að á hana er sjaldan minnst í
sagnfræðiritum. Það var hamingja borgarbúa
að stjórnmálasaga varð ekki til á þessum slóð-
um.
Það var því ekki hernaður heldur almenn
hnignun atvinnuveganna í vestrómverska rík-
inu sem eyddi Ostíu en það bætti ekki úr skák
að Konstantínus mikli svipti borgina borgar-
réttindum og fékk í hendur Ostíuhöfn og nefndi
Civitas Constantiniana.
Alla íjórðu öld var að smádraga mátt úr
Ostíu. íbúunum fækkaði og byggingar stóðu
auðar eftir. Marmarinn var rifinn af þeim og
tekinn til annars brúks og leikhúsið var notað
sem grafreitur.
Heilagur Ágústínus kom til Ostíu í lok fjórðu
aldar og móðir hans, heilög Moníka, dó á hót-
eli í borginni. Grafskrift hennar fannst fyrir
ekki margt löngu í kirkju í grenndinni, þá virð-
ist borgin hafa verið á seinasta snúningi.
Nokkru síðar segir skáld nokkurt frá því að
af Ostíu sé nú ekkert eftir nema frægð Eneas-
ar. Á sjöttu öld er sagt frá því að Via Ostiensis
sé orðinn grasi gróinn og bátar sigli ekki leng-
ur upp og niður Tíber. Borgarrústirnar fylltust
smám saman af mold sem varðveitti neðsta
hluta húsanna en þar fyrir ofan urðu þau veðr-
un að bráð. En moldin varðveitti líka fjöldann
allan af listaverkum, höggmyndum, mósaík-
myndum og jafnvel freskum.
Á miðöldum fluttist borgarstæði Ostíu til og
er hennar getið í sambandi við ránsferðir og
hernað og varð borgin nokkrum sinnum fyrir
barðinu á ræningjalýð. Á tólftu öld kom lítils
háttar fjörkippur í efnahagslíf borgarinnar
vegna saltvinnslunnar sem þar fór fram en þeg-
ar Fiumicinoskipaskurðurinn var opnaður eftir
1613 dró hann til sfn saltverslunina. Á síðari
hluta miðalda var reistur kastali í Ostíu. Hann
hlaut frægð í umsátri hertogans af Alba 1556
en síðar breyttist rennsli Tíber og þá minnkaði
varnargildi hans.
Fyrstu fornleifarannsóknirnar voru gerðar í
Ostfu á síðari hluta nítjándu aldar að frum-
kvæði páfanna Píusar 8. og 9. en kerfisbundinn
uppgröftur hófst ekki fyrr en 1909 og hefur stað-
ið nær látlaust síðan. Nú er búið að grafa upp
og rannsaka nær 82 ekrur lands eða um helm-
ing borgarstæðisins og þann mikilvægasta.
Uppgrefti verður sjálfsagt haldið áfram um
ókomin ár en ekki er búist við að neitt það
eigi eftir að finnast sem til stórtíðinda getur
talist.
Nú er rétt að víkja nánar að rústunum sjálf-
um. Tilsýndar er borgarstæðið ákaflega fallegt.
Mikill gróður, tré og runnar og grös af margvís-
legum tegundum vaxa inn á milli múrsteins-
veggja og súlnabrota. Mósaíkgólf, sem mokað
I Thermopolium - skenkurinn I hinum vel varð-
veitta skyndibitastað.
hefur verið ofan af, eru oftar en ekki umvafin
blómskrúði í öllum regnbogans litum. Víða er
enn eftir marmari á neðsta hluta veggjabrot-
anna en þau eru annars úr rauðsteini sem
klæddur hefur verið með marmaraplötum.
Marmarinn er oftast ljós en önnur afbrigði
finnast einnig. Ef ekki væri fyrir gróðurinn og
blómin væru rústimar í Ostíu heldur óyndisleg-
ar, rómverskar byggingar hafa nefnilega ekki
þann sjálfgefna glæsileik sem klassískar grísk-
ar byggingar hafa og gerir þær viðkunnanlegar
og aðlaðandi, jafiivel á hinum eyðilegustu stöð-
um. Flestar þeirra rústa, sem nú sjást í Ostíu,
eru, eins og áður sagði, frá keisaratímanum,
byggðar úr rauðsteini og klæddar með marm-
ara. Eldri byggingar frá lýðveldistímanum eru
venjulega hlaðnar úr tilhöggnu setbergi, oft
mynduðu úr eldfjallaösku og öðrum gosefnum
og eru því dökkleitar að lit. Elstu borgarvegg-
irnir eru einmitt úr þessum steini en þeir sjást
enn þann dag í dag á nokkrum stöðum.
Það er ekki vinnandi vegur að greina frá
öllu því sem er að sjá í rústum Ostíu Anticu í
svona stuttum pistli. Ég mun því fylgja aðalgöt-
unni, Decumanus Maximus, en við hana og í
næsta nágrenni eru flestar merkustu byggingar
í Ostíu.
Það er reyndar ekki alveg vandalaust fyrir
hinn almenna ferðamann að komast til Ostíu.
Ferðaskrifstofur í Róm bjóða upp á ferðir þang-
að en þær eru dýrar, að minnsta kosti miðað
við kostnað við að fara á eigin vegum. Ein-
faldast er að taka lestina sem gengur milli Lido
di Ostía og Rómar. Ef heppnin er með stoppar
lestin á brautarstöðinni í Ostíu Anticu en það-
an er örskotsleið til rústanna. Að öðrum kosti
en ekki um annað að ræða en halda áfram til
aðalstöðvarinnar í Lido di Ostía, ganga yfir
torgið fyrir framan stöðina og taka strætis-
vagninn sem fer til Ostíu Anticu og nágrennis.
Eitt er þó rétt að hafa í huga áður en haldið er
af stað. Það er nefnilega óðs manns æði að fara
til Ostíu Anticu á þennan hátt um helgar að
sumarlagi því þá þyrpast unglingar Rómaborg-
ar á baðströndina við Lido og allar lestir eru
svo troðfullar af dansandi diskóliði að venjuleg-
ur ferðamaður er í stórri hættu með að vera
troðinn undir fimum fótum unglinganna.
En það er ekki mikill ferðamannastraumur
til Ostíu. Einstöku hópar koma þó við þar en
fyrst og fremst koma þangað ferðalangar sem
eru þarna gagngert til að skoða borgina. Ostfa
Antica er því ekki alveg dæmigerður ferða-
mannastaður eins og til dæmis Foro Romano.