Vikan - 26.01.1989, Blaðsíða 16

má eflaust bæöi finna jákvæöar og nei-
kvæðar hliðar eins og í lífinu sjálfu.
Meöal frændþjóðanna er kráarlíf líklega
hvaö blómlegast í Danmörku og er þar
hundruð ára hefð að baki. Það sem við köll-
um krá eða knæpu kalla Danir ýmist
værtshus, krá eða bodega. Danskur þjónn
gaf þá skýringu að værtshus héti það ef
gengið væri niður eina eða fleiri tröppur,
bodega væri í hliðargötum og úthverfum og
oft seldur matur þar líka, en dæmigerð krá
væri við þjóðvegi landsins þar sem bæði
væri hægt að fá mat og gistingu. Nýjasta
viðbótin eru svo einskonar kaffihús í fransk-
amerískum stíl, þar sem í boði er matur, öl
og vín - en líka kaffi, sem sjaldnast fæst á
hinum stöðunum. Vikan var í Kaupmanna-
höfn skömmu fyrir jól og leit inn á nokkrar
ólíkar krár eða ölstofur til að kanna
bjór(ó)menninguna þar og venja sig við það
sem koma skal hér...
„...hér lægju nú allir
dauðir undir borðum ef...“
HVIIDS VINSTUE, við Kongsins Nýjatorg
nr. 19, er ekta vertshús og eitt það elsta og
frægasta í Kaupmannahöfn, stofnað árið
1723. Staðurinn hefur litlum breytingum tek-
ið frá uphafi og í einu af fimm herbergjum
hans hangir teikning Örlygs Sigurðssonar af
nokkrum íslenskum fastagestum í gegnum
tíðina. Það eru m.a. Jón Sigurðsson, Jónas
Hallgrímsson og Sverrir Kristjánsson sagn-
fræðingur. Enn er Hviids Vinstue vinsæl Is-
lendingakrá og er engan veginn óhætt að
gaspra hátt um náungann við næsta borð.
Hviids Vinstue er oftast þéttsetin, enda
staðsett í hjarta borgarinnar. Fólk kemur þar
við eftir vinnu eða verslunarferð í þænum og
svo á kvöldin til að sýna sig og sjá aðra. Það
sunnudagssíðdegi sem við Vikukonur vor-
um þar var troðfullt út úr dyrum og þjónarnir
með hvitu síðu svunturnar á hlaupum við að
bera á borð jólabrugg bjórverksmiðjanna og
ekki síður eigin jólaglögg, þá bestu í heimi.
Uppskriftin er gamalt hernaðarleyndarmál
að öðru leyti en því að notað er rauðvín,
púrtvín, koníak og romm. Enginn sykur er
notaður heldur eru rúsínur látnar liggja í vín-
inu, ásamt kryddi í ákveðinn tíma og síðan
fjarlægðar. Glöggin er svo borin fram með
einni möndlu og ferskum rúsínum og er
sannarlega krassandi góð - enda með 18%
vínanda. Við komumst að raun um að fjöldi
fólks kemur einungis í Hviids Vinstue í
desember til að bragða þessa fágætu jóla-
giögg.
Tvær ungar stúlkur, Jette og Rikke, voru í
sinni árlegu pílagrímsferð og voru á öðru
glasi er við svifum á þær. Aðspurðar um
vertshúsaferðir almennings sögðu þær að
ákveðinn hópur fólks færi sjálfsagt daglega
á sína föstu krá til að hitta kunningjana og fá
sér ölglas, en almennt töldu þær að fólk færi
svona í mesta lagi tvisvar til þrisvar í mánuði
á þessa staði. Hinsvegar þóttust þær vissar
um að flestir landar sínir drykkju a.m.k. einn
bjór á dag. Þjónninn okkar, eldri maður sem
unnið hefur þarna í mörg ár, sagðist sjálfur
drekka sjö pilsnera á dag en ekki þorði hann
að áætla hversu mikið aðrir drykkju, né hve
oft þeir kæmu á vertshús. Hann benti bara á
glaðvært fólkið í kringum okkur og sagði að
yfirleitt væri staðurinn fullur af kátu fólki sem
kæmi til að blanda geði við aðra yfir öl- eða
vínglasi. Hann var yfir sig hlessa á bjórbanni
á íslandi, „hér lægju nú allir dauðir undir
borðum ef á borðunum væri eintómt brenni-
vín I staðinn fyrir bjór og glögg." Er hér var
1 6 VIKAN 2. TBL 1989
Kirsten og Frank á Det Hvide Lam. Verslunarferð að baki og heima bíða bömin.
Þjónninn á Hvíta lambinu situr á „kontórnum" þegar hann má vera að. Hér tekur
hann upp tvo „græna“ með bros á vör.
komið sögu kom Hjálpræðisherinn inn, tróð
sér á milli borðanna og hóf að flytja jólalög
við mikla hrifningu. Hvenær skyldi Hjálp-
ræðisherinn hér marséra inn á Fógetann?
„Þú verður glaður af öli
en fullur af brennivíni“
DET HVIDE LAM, við Kultorvet er lítið
vertshús frá 1807 og það næstelsta í Kaup-
mannahöfn að sögn þjónsins á staðnum.
Það hefur sama gamla yfirbragðið og Hviids
Vinstue, brúna veggi sem upphaflega voru
hvítir, en heldur minni virðuleikablæ. Á miðju
gólfi er lítið billjarðborð sem enginn hafði
áhuga á þessa stundina, uppúr hádegi á
laugardegi, enda fremur fáir gestir inni.
Fastagestir eru mest áberandi á Det Hvide
Lam og lengi var haldið í gamla siði. Það eru
t.d. aðeins tíu ár síðan konum var loks heim-
ilaður aðgangur í helgidóminn.
Ung hjón sátu við eitt borðið og sötruðu
bjór. Þau heita Kirsten og Frank, voru að
koma úr verslunarferð og langaði að setjast
niður og fá sér einn bjór áður en þau færu
heim til barnanna. Kirsten sagðist varla fara
á ölkrá nema tvisvar í mánuði en Frank
skreppur kannski einu sinni til tvisvar í viku.
Þau drekka yfirleitt grænan Tuborg (veikasta
tegundin) nema þegar jóla- eða páska-
bruggið er í boði. Heima drekka þau oft
bjórglas með mat eða yfir sjónvarpinu. - Ef
enginn væri bjórinn? Sú spurning hafði nú
ekki hvarflað að þeim. „Maður yrði örugg-
lega blindfullur eftir kvöldstund á vertshúsi ef
maður neyddist til að drekka bara sterka
drykki," sagði Kirsten. „Enginn bjór! Það er
skrýtin hundalógikk hjá ykkur,“ bætti Frank
við gapandi af undrun.
Næst settumst við hjá nokkrum miðaldra
karlkyns fastagestum. Þeir reyndust vel
spaugsamir og kváðu staðinn vera „kontór
þar sem þeir kæmu saman til að skiptast á
lygasögum" og „styðja hvern annan á hinum
erfiðu tímum". „Hér hef ég til dærnis," sagði
húmoristi einn með pókerfés, „lesið allt um
afurðir Mjólkursamsölunnar (Mjolkursamsal-
ans produkter) og þegar mig hefur gripið ó-
segjanleg löngun í jógúrt, hefur þessum vin-
um mínum tekist að forða mér frá þeirri
freistni." Hann bætti við að auk lygasagn-
anna færi drjúgur tími í að tala illa um eigin-
konurnar yfir bjórglasi og svo væru þeir Ijúfir
eins og lömb er heim kæmi. „En ef við hefð-
um bara Molkursamsalans produkter hér þá