Vikan - 28.06.1990, Page 19

langaði svo til að hraöa ferðinni til Víkur. það
var þetta góða veður og þeir hlökkuðu til að
komast alla leið. Annar þeirra fór þegar af staö
svo að þeir spenntu ekki einu sinni vagnana
frá hestunum en héldu bara áfram vestur yfir
sandinn. Það var skrölt í hestvögnunum eins
og þeir voru þá. Þeir mættu svo bóndanum á
Höfðabrekku fyrir utan Múlakvísl og hann
sagði við þá: - Jæja, drengir mínir, þið eruð vel
sloppnir. Lítið þið bara aftur fyrir ykkur.
Katla var byrjuð að gjósa og hlaupið komið
fram. Framburðurinn var mikill. Þar sem nú er
Kötlutangi var sextiu faðma dýpi og þar var
fiskað áður. Þeir urðu alveg undrandi þegar
þeir sáu jakahrannirnar en þeir heyrðu ekkert
fyrir skröltinu í vögnunum.
Það var líka mikill framburður fyrir austan
Hafursey. Þar voru Álftveringar að koma af
afréttum meö sinn fénað. Og það var ekkert
um annað að gera fyrir þá en hleypa hestunum
eins og þeir hraðast komust upp á hæðir og
hóla en hlaupið sópaðist fram allt láglendi. Það
stóð tæpt áður en tók af brúna yfir Hólsá. Einn
mannanna hljóp yfir brúna og komst yfir á
bakkann hinum megin en hundurinn hans,
sem fylgdi á eftir, fór með brúnni. Hundarnir
eru þó vanir að vera fljótir til. Þessi maður var
Jóhannes Pálsson frá Hrífunesi. Það fylltist allt
af aur og sandi alveg út í Kúðafljót. Þarna taþ-
aðist mikið af fénu sem þeir urðu að skilja eftir
því að allt bar svo brátt að. Það var þarna stórt
gil uppi í heiðinni en það fylltist alveg af vatni
og jakaburði.
Það var þarna bær, Sandar, rétt hjá Strönd.
Hann stóð hærra sá bær en landið í kring en
bærinn var umflotinn vatni. Þar fórust stórgripir
og jörðin fór í eyði. Það eyðilagðist allt af vatni
og sandi.
í Vík voru bræður aftur á móti að koma heim
að borða þegar þetta byrjaði. Þá sáu þeir að
það kom stórt ský fyrir ofan Höttu sem kölluð
var. Það fannst nefnilega enginn jarðskjálfti.
Eldri bróðirinn, Jón Halldórsson, gætinn maður
og athugull, segir þá: - Ég held það komi bara
frá Kötlu, þetta stóra ský. Það var nú brosað að
þessu en þeir voru ekki komnir langt þegar
fóru að heyrast drunur frá fjallinu. Bátarnir
leystu sínar festar og héldu burt og það má
segja að aldan, sem myndaðist frá hlaupinu,
elti þá alla leið til Vestmannaeyja.
- Varð ekkert vart við jarðskjálfta?
Nei, þaö kom enginn jarðskjálfti fyrr en
síðar. En það lokuðust allar leiðir austur. Allir
voru dauðhræddir, meðal annarra Sveinn á
Ásum sem var hræddur um að drengirnir
hefðu orðið úti á sandinum. En svo var sendur
maður frá Hornafirði með skilaboð frá Vík um
hvað hefði gerst og að enginn hefði farist.
'Þetta bar brátt að og var alveg ægilegt.
En svo kom nóttin og það var voðaleg nótt.
Það var eins og himinninn logaði allur og þá
urðu jarðskjálftar og Ijósagangur. Það var kom-
ið með gamalmenni að Suðurvík frá bæjun-
um sem neðar stóðu. Það var kallað útundir.
Svo kom öskufallið og það varð kolsvarta
myrkur. Húsbóndinn, Halldór, var á ferð út
með bæjum sem kallað var og þar stoppaði
hann því að það var ekki hægt að sjá handa
skil. Vinnumennirnir fóru með lugtir á móti hon-
um því að þeir vissu að hann var einhvers
staðar á leiðinni.
Þetta fór allt betur en á horfðist en það mun-
aði litlu að það yröu slys. Eins og ég sagði áður
hefði verið meiri umferð á sandinum ef ekki
hefði verið saltlaust í Vík, menn með fjár-
Ég held að nú
skorti umhyggjuna, sem
ég tel cið óður hafi verið
meiri. Ég er ekki að segja
að barnaheimilin og þœr
stofnanir séu ekki vel
reknar og nauðsynlegar.
rekstra. Þeir komu daglega til Víkur á haustin
með fé til slátrunar austan úr sveitum, alla leið
frá Skeiðarársandi.
Nú vil ég tala um börnin mín og tengdabörn
sem hafa borið mig á höndum sér í gegnum
allt lífið. Þau hafa hjálpað mér mikið og verið til
gleði og ánægju. Sigrún var gift Sigurjóni Sig-
urðssyni kaupmanni. Þau eignuðust þrjú börn.
Sigrún hefur helgað sig kirkjulist og hefur með-
al annars gert höklana sem þeir bera blessaðir
prestarnir okkar. Börn Sigrúnar og Sigurjóns
hafa komiö sér vel áfram. Síðar giftist Sigrún
Ragnari Emilssyni arkitek og átti með honum
tvö börn. Nú er Sigrún gift sænskum manni,
Thorsten barón og búa þau í Stokkhólmi.
Annar í röðinni er Þorgrímur. Hann er for-
stjóri og rekur fyrirtæki í þeirri iðn sem hann
lærði, málmsmíði og málmsteyþu. Hann er
kvæntur Guðnýju Árnadóttur og þau eiga fjög-
ur börn.
Þriðji í röðinni er Hafsteinn sem er iðnverka-
maður.
Bryndís er yngst af mínum börnum. Hún er
gift Jóni Björnssyni en hann vinnur hjá Pósti og
síma. Hann er núna að gefa út bók í fjórum
bindum en hann hefur safnaö skipamyndum
allt frá árinu 1907. Þetta hefur verið mikið frist-
undastarf hjá honum í tíu ár. Þau Bryndís og
Jón eiga fjögur börn.
Barnabörnin eru orðin mörg og allt er þetta
mesta efnisfólk.
- Nú vil ég að þú, sem ert búin að lifa tim-
ana tvenna og mikið breytingaskeið í þjóðlíf-
inu, segir mér frá því hver þér finnst helsti
munurinn á unga fólkinu þegar þú varst að al-
ast upp og unga fólkinu sem er að alast upp
núna. Hvað um tíðarandann?
Mér list ekki á tíðarandann að öllu leyti. Það
er eins og þar stendur að það þarf sterk bein til
að þola góða daga. Ég tel sérstaklega var-
hugavert, sem er þó kannski óumflýjanlegt,
þetta með börnin. Ég held að nú skorti um-
hyggjuna sem ég tel að áður hafi verið meiri.
Ég er ekki að segja að barnaheimilin og þær
stofnanir séu ekki vel reknar og nauðsynlegar.
Þar fyrir utan held ég að börnin vanti meira ást-
ríki og umhyggju. En þrátt fyrir allt er menntun-
in til mikilla bóta frá því sem áður var. En mér
finnst þó á skorta. Aftur á móti eigum við ósköp
fallega æsku og við skulum vona að þær muni
móta þetta unga fólk, þessar sterku erfðir. Það
eru erfðirnarsem við íslendingar búum bestog
mest að. Það er bara að þetta sé ekki eyðilagt
með utanaðkomandi áhrifum sem alls staðar
steðja að. En æskan er falleg.
- Svo að þú spáir kannski ekki svo illa fyrir
framtíðinni?
Nei, þaö held ég ekki. Ég hef umgengist
mikið unglinga. Ég vann þannig vinnu áður.
Það eru frækorn í sálinni hjá þeim flestum sem
skylda er að varðveita.
- Hvað vannstu við?
Eftir að ég missti manninn minn vann ég við
ýmislegt, í fiski og á spítulum, og þá á nætur-
vöktum og svoleiðis. Svo vann ég í verslun og
það þótti mér gaman. Síðan fór ég að vinna
hjá Loftleiðum og þaö var skemmtilegt og ég
naut mikils góðs af, ferðaöist mikið. Eftir það
vann ég f fatageymslunni (tólf ár á Alþingi (s-
lendinga, svo að þú sérð að það má segja að
ég hafi verið ómissandi. Á Alþingi kynntist ég
mörgu góðu fólki, stafsfólki og þingmönnum,
og nýt þaðan ennþá mikillar vináttu.
Af því að ég var að tala um ferðalög vil ég
nefna að ég fór f Baltika-ferðina frægu. Þar
voru þau meðal annarra Þórbergur Þórðarson
og Margrét. Það var fimm vikna túr. Þó að sagt
væri að íslendingar hefðu drukkið á einum
degi það sem eðlilegir eða normal ferðamenn
drykkju á þremur vikum og að það hefði þurft
að fara til Gíbraltar til að sækja meira brenni-
vfn, sem var ekki alls kostar rétt, þá var ég
allsgáð alla ferðina. En ég lifði þetta af og
skemmti mér vel.
S íðar fór ég til Ameríku og alla leið til vestur-
strandarinnar svo að þú sérð að ég hef ferðast
þó nokkuð.
Lífið hefur verið mér gott þó að það hafi ekki
alltaf verið dans á rósum.
Með þessum orðum þökkum við Þorgerði
Þorgilsdóttur, níræðri, sþjallið og óskum henni
góðs ævikvölds.
13. TBL. 1990 VIKAN 19