Vikan - 19.09.1991, Blaðsíða 40

JÓNA RÚNA KVARAN MIÐILL SVARAR BRÉFIFRÁ LESANDA
ÁHUGAVERÐ HUGBOD
SVAR TIL SIGGA, 1 8 ÁRA
Kæra Jóna Rúna!
Einhverra hluta vegna finnst mér aö ég verði að skrifa þér. Þannig er mál með vexti að éger 18
ára strákur, er að læra að vera þjónn og finnst það meiri háttar skemmtilegt. Ég er alinn upp fyrir
vestan og sakna þess stundum að vera svona langt frá foreldrum mínum og systkinum. Ég á þó
ágæta vini hér í Reykjavík og eins er ég mjög ástfanginn af stelpu sem er að læra til þjóns eins
ogég-
Æska mín var ágæt nema að því leyti að faðir minn er alkóhólisti en hætti að drekka fyrir tveim
árum. Það var oft spenna og vandræði sem tengdust drykkjuskap hans á heimilinu. Hann lét
mjög ófriðlega og var reyndar svolítið ofbeldishneigður síðustu þrjú ár drykkjunnar. Málið er,
elsku Jóna, að þegar ég var átta ára fór ég að taka eftirþví mjög reglulega að ég virtist oftast eins
og vita ef hann ætlaði á fyllirí, svona eins og deginum áður. Ég var orðinn svo viss, þegar ég fann
þetta eins og á mér, að ég sagði mömmu það og hún fór að trúa á þessi einkennilegu hugboð
mín og sagði bara: „Æ, ekki einu sinni enn. “ Oft og iðulega er eins og ég viti fyrirfram hvað muni
gerast í mínu lífi og annarra. Ég finn til dæmis oftast á mér hvernig mér kemur til með að ganga
á prófum og veit jafnvel hvaða einkunn ég fæ. Einu sinni þegar ég var 13 ára og var í skólanum
varð ég að fara heim og samt átti ég tvær kennsiustundir eftir. Mér leið eitthvað svo ömurlega og
fannst eitthvað að heima. Þegar ég svo kom heim hafði bróðir minn skömmu áður dottið og höf-
uðkúpubrotnað. Þegar ég birtist í dyrunum var verið að flytja hann á sjúkrahús. Mér var rosalega
brugðið.
Getur verið að þetta séu tilviljanir eða eru þetta hrein og klár hugboð? Eins finnst mér ég finna
hvort fólk er að segja mér satt eða ekki þegarþað er að tala við mig. Það hefur ekki brugðist að
þar hef ég rétt fyrir mér. Það hefur alltaf komið í Ijós eftir á. Ég er líka frekar myrkfælinn og þætti
vænt um ef þú gætir gefið mér góð ráð til að vinna á þeim vanda. Ég get jafnvel orðið ofsalega
hræddur í dagsbirtu við eitthvað sem ég finn en veit ekki hvað er. Kærastan mín skilur ekki alveg
þennan vanda minn og mér sárnar rosalega þegar hún eins og efast um að það sem ég finn og
skynja sé raunverulegt.
Það væri gott að fá þínar útskýringar á þessum hugboðum sem gera mig stundum svona ofsa-
lega hræddan. Það sakar ekki ef þú nennir að skoða mig á þinn dulræna hátt, svona til góðs fyrir
mig. Eins væri sem mest leiðsögn vel þegin.
Innilegar þakkir fyrirfram,
Siggi.
Kæri Siggi!
Kærar þakkir fyrir ákaflega áhugavert bréf. Mér er
vissulega Ijúft aö íhuga og velta fyrir mér vanda þín-
um og áhyggjum. Við notumst eins og alltaf áður við
innsæi mitt, reynsluþekkingu og hyggjuvit til glöggv-
unar og mögulegrar uppörvunar.
Uppvöxtur ýtir undir
meðfœtt nœmi
Það er einhvern veginn svo að á heimilum þar sem
drykkjuskapur er viðloðandi er þensla oft og iðulega
mikil á taugakerfi og tilfinningalíf heimilisfastra
manna. Börnin fara ekki varhluta af einmitt þannig
spennu, eins og þú bendir reyndar á í bréfi þínu. Ef
þessi börn eru óvenju næm og í ofanálag gædd sál-
rænum hæfileikum eins og þú má næstum fullyrða að
erfitt ástand heimilisins ýti undir og óbeint auki það
sem fyrir er. Öll taugaspenna gerir okkur mun næm-
ari á umhverfi okkar og þá sem eru samvistum við
okkur.
Það kemur í Ijós þegar þú ert átta ára að þú ert orð-
inn óvenjulega næmur á ástand og innri líðan föður
þíns.
Mögulega má rekja það til þess sem er eðlilegt
samband við sína nánustu, fólk sem við erum að
jafnaði samvistum við oftar og lengur en annað fólk
og kannski óviðkomandi. Eitt og annað í fasi og fram-
komu ástvina okkar verður okkur Ijósara vegna áunn-
innar þekkingar á hegðun viðkomandi. Ekki þarf í
þannig tilvikum að vera neitt dulrænt sem hvílir að
baki heldur einungis að við skynjum margþættar
breytingar á viðkomandi og lærum smátt og smátt að
geta okkur til um hvað að baki býr.
Hvað áfengisneyslu ástvina snertir er þannig til-
finning fyrir hugsanlegum áföllum mjög algeng. Það
er ofur eðlilegt að öðlast sterka vitund eða vissu um
hvað framundan er þegar þolendur hafa jafnvel árum
saman upplifað svipaða eða áþekka hegðun fyrir
neyslu gerandans. Hitt er svo annað mál að auðvitað
getur sálræn skynjun búið að baki tilfinningu fyrir
vandræðum. Kallast hún þá hugboð og inniheldur
nokkurs konar fyrirboða þess sem verða vill eða
koma skal. I þínu tilviki getur hvort tveggja verið skýr-
ing á tilfinningu þeirri sem gaf þér grun og jafnvel
vissu um að faðir þinn myndi fara á fyllirí i framhaldi
af því sem þú varðst áskynja eða fannst hreinlega á
þér.
Raunveruleg hugboð
Eins og þú segir frá virtist þú fá eins konar hugboð
um eitt og annað ótengt áfengissýki föður þíns. Ef um
raunveruleg hugboð er að ræða geta þau til dæmis
lýst sér í því að okkur finnist við þurfa að fara á ein-
hvern ákveðinn stað, eins og þú þegar þú fannst þig
knúinn til að fara heim úr skólanum án þess að vita í
raun og veru hvers vegna. Síðan kemur í Ijós að
bróðir þinn er mikið slasaður og verið er að bera hann
burt. Þarna var um að ræða raunverulegt hugboð
sem tengist tímabundnum erfiðleikum náins ættingja.
Hyggilegt er, ef við finnum svona ákveðið á okkur að
við eigum að fara eitthvað eða hitta ákveðna per-
sónu, að gera það. Venjulega kemur í Ijós eftir á að
tilfinningin reynist geta sannað gildi sitt.
Hugboð eða ímyndun
Munurinn á hugboði og ímyndun er að hugboðinu,
meðan það varir, fylgir algjör vissa en ímyndun alltaf
efasemdir sem blandast við það sem við upplifum.
Oftar en ekki hafa hugboð þeirra sem sálrænir eru
getað komið í veg fyrir áföll og önnur yfirstíganleg
vandræði. Eins hafa þau haft í för með sér ávinning
og lukku þeim til handa sem þessum eiginleikum eru
búnir. Margir kaupsýslumenn hafa viðurkennt að
engu sé líkara en þeir finni á sér eða fái hugboð um
hvar gróða sé að finna. Hugboðum þarf þannig ekki
endilega að fylgja hætta. Þeim getur alveg eins fylgt
gæfa eða velgengni.
Eitt er þó alveg víst. Hugboð eru aldrei úthugsuð
eða tengjast á annan hátt rökhugsun eða skynsemi.
Þau eru fyrst og fremst tengd innsæishugsun sem
venjulegast kemur í upphafi sem afleiðing af ein-
hvers konar tilfinningalegri vissu en tekur síðan á sig
rökrænan búning eftir atvikum eða skýrist eftir á eins
og hjá þér.
Myrkfœlni
Ekki er óeðlilegt að þú kunnir að finna til einhvers
konar óþæginda vegna sálrænna hæfileika þinna.
Svokölluð myrkfælni er afar algengt fyrirbæri í hugum
þeirra sem sálrænir eru og jafnvel þeirra sem einung-
is verða að teljast sérlega næmir en þurfa ekki beint
að búa yfir dulrænum hæfileikum. I andrúmslofti
venjulegs lífs eru margþættir straumar og sveiflur
hinna ýmsu orkukrafta. Ekki þarf endilega að vera um
látna að ræða þegar við eins og finnum eitthvað í
kringum okkur. I mjög mörgum tilvikum er einungis
um að ræða samansafn hinna ólíklegustu áhrifa eða
andlegrar orku sem getur verið tilkomið af ólíkum á-
stæðum og á fátt skylt við möguleg áhrif úr hinum
heiminum. Við vitum það flest, sem talið höfum okkur
myrkfælin, að þannig óþægindatilfinning getur allt
eins komið yfir okkur í dagsbirtu.
Eigið orkusvið
Við höfum í kringum líkama okkar andlegt orkusvið
sem byggt er upp í litum og hreyfist á ýmsa vegu.
Þetta orkusvið er kallað ára og vísindamenn hafa í
seinni tíð auðveldlega getað myndað blikið sem um-
lykur likama okkar. Þetta orkusvið virðist mismunandi
þétt eða gisið, allt eftir hver áruna á. Þeir sem hafa
það sem kalla má létt blik verða mun meira fyrir ým-
iss konar áreitni ólíkra strauma umhverfisins en þeir
sem hafa þétt kraftsvið, auk þess sem þeir geta verið
ótrúlega næmir á annað fólk.
Þú segist finna hvort fólk segir satt eða ekki. Það
getur verið rétt ályktað hjá þér vegna þess að ef
manneskja segir ósatt stafar annars konar krafti eða
útgeislun frá henni en þegar hún segir satt. Ósann-
indaútgeisluninni fylgja einhvers konar misvíxlanir
orkustreymis sem valda okkur sem skynjum slíkt
óþægindum sem auðveldlega má ná þjálfun í að
túlka eins og tilefni er gefið til eða við finnum fyrir.
Það sem við sennilega finnum fyrir er eitthvað óheillt
og varhugavert og einmitt þess vegna liður okkur illa
í nálægð við viðkomandi.
Til samanburðar finnum við allt önnur og betri áhrif
ef frá orkusviði manneskju stafar hlýju og kærleika.
Við fyllumst í nálægð við viðkomandi einhvers konar
vellíðan og fáum traust á viðkomandi. Þess vegna er
oft svo að sálrænt fólk þarf ekki endilega að heyra
aðra tala um tilfinningar sínar eða vilja til hlutanna,
það einfaldlega finnur hvað inni fyrir er og bregst við
í samræmi við þessa sálrænu skynjun.
Mögulegar varnir
Til að losna við það sem þú kallar myrkfælni er ágætt
að fara með bænir sem innihalda ósk um vernd og
guðlega forsjá, bera kross um hálsinn og nota viljann
til að ýta óþægindunum burt á ákveðinn hátt með
hugsunum sem erum fráhverfar ástandinu og í eðli
sínu jákvæðar. Ótti veldur venjulegast auknu næmi
og þá að sjálfsögðu frekari óþægindum sem afleið-
ingu af skynjuninni sem fælninni veldur. Það er mikil-
40 VIKAN 19. TBL 1991