Vikan - 14.11.1991, Blaðsíða 70

TEXTI OG UPPSKRIFTIR: LÍNEY LAXDAL
M
W
BORNIN ÞATnAKENDUR
í JÓIAUNDIRBÚNINGNUM
Það er gaman að velta
fyrir sér hvaðan þessi
og hinn jólasiðurinn er
kominn og hvernig jól hafi ver-
ið í gamla daga. Börnin spyrja
og foreldrarnir svara eftir
bestu getu. Undrun barnanna
verður oft mikil. Gömul spýta
sem jólatré, skreytt marglitum
pappír. Sokkar og vettlingar í
jólagjöf. Þetta finnst þeim
óhugsandi, það eru ekki jól.
Nú til dags eru jólin keypt í
búð og allir keppast við að
gefa sem dýrastar og bestar
gjafir. Samt eru margir ó-
ánægðir eftir jólin. Áhyggjur af
krítarkortareikningum magn-
ast og börnin eru kannski ekki
of sæl með dýru jólagjöfina
sína og vilja meira. Hvernig
væri að hafa þetta öðruvísi um
þessi jól, gefa ódýrar, jafnvel
heimatilbúnar, gjafir og vera
meira saman, spara krítarkort-
ið og baka piparkökur með
börnunum?
Sá siður að gefa jólagjafir er
gamall en var áður langt frá
núverandi mynd eins og gefur
að skilja. Á tíð Rómverja tíðk-
aðist að gefa nýársgjafir. Síð-
an er það nokkur hundruð
árum eftir fæðingu Jesú sem
jóladegi er komið á og þá einn-
ig jólagjöfum. í sumum lönd-
um var þó haldið áfram að
gefa nýársgjafir allt fram til
ársins 1800.
Á miðöldum gáfu margir af
stórkörlunum, herragarðs-
bændurnir, leiguliðum sínum
jólagjafir, oftast í formi pen-
inga eða matar. Jólagjafasið-
urinn í núverandi mynd er
kominn frá Þýskalandi eins og
svo margt annað tengt jólun-
um. Til að byrja með var það
aðeins fólk úr yfirstétt sem
skiptist á gjöfum. Almúginn
hafði ekki efni á slíkum mun-
aði, þótti gott meðan hann
hafði í sig og á.
Síðan breiddist þetta út en
gjafirnar voru yfirleitt ekki dýr-
ar nema hjá yfirstéttinni.
Nytjahlutir á borð við vettlinga,
húfur, sokka, sjöl og trefla,
70 VIKAN 23. TBL. 1991
sem voru prjónaðir löngu fyrir
jól, voru algengustu jólagjaf-
irnar. Kaupmenn gáfu epli,
appelsínur, rúsínur og jafnvel
kökur.
Sá siður að halda Lúsíudag
er einnig kominn frá Þýska-
landi. Lúsíudagurinn er 13.
desember og er haldinn til
minningar um heilaga Lúsíu,
góða og fróma konu sem var
brennd á báli í Syrakus á Sik-
iley árið 304. Þjóðsagnir
herma að eldurinn hafi ekki
unnið á henni og þegar bálið
var útbrunnið hafi hún staðið
alheil í öskunni. í hönd sinni
bar Lúsía lampa sem engill
Guðs hafði fært henni og með
hann í hendinni gekk hún,
ódauðleg manneskja, út í
heim til að lýsa upp skamm-
degismyrkrið í desember.
Það var ekki fyrr en um síð-
ustu aldamót að jólatré varð
algengt. Áður fyrr var þetta
fyrirbæri búið til úr gömlum
spýtum og skreytt marglitum
► Sá siður
að halda Lús-
íudag er
kominn frá
Þýskalandi.
Hann er hald-
inn til
minningar
um heilaga
Lúsiu, sem
sagt er frá
hér á síð-
unni.

pappírsræmum. Sumir höfðu
aldrei jólatré. Nú horfir þetta
öðruvísi við.
Desembermánuður er mesti
gróðatími kaupmanna, allir
arka út í búð og kaupa allt til-
búið. Það er sök sér þótt mað-
ur kaupi jólamatinn og efnið [
jólabaksturinn í búðinni en
flest annað má dunda við
heima. Hvernig væri að kaupa
efni í jólaskraut og eyða einum
degi með fjölskyldunni við að
búa það til? Persónulegt jóla-
skraut eykur jólagleðina og
samveran við fjölskylduna er
nauðsynleg. Kannski kynnist
þið hvert öðru á meðan.
Það er líka gaman að búa til
sitt eigið jólasælgæti. Börnin
hafa gaman af því og ég er
viss um að fullorðna fólkið
skemmtir sér einnig vel. Það
er bara svo erfitt að byrja og
enn erfiðara að vera öðruvísi
en aðrir.
Lofið nú börnunum einu
sinni að búa til jólaskraut og
skreyta húsið og jólatréð (ekki
Ijósaseríuna). Setjið rauðan
borða utan um epli eða app-
elsínu, stingið í negulnöglum
og hengið upp. Það gefur af-
skaplega góða lykt í húsið.
Hér fylgja líka uppskriftir að
góðgæti sem þið getið hjálpast
að
HUNANGSKARAMELLUR
2 dl rjómi
2 dl síróp
2 dl sykur
Vfe dl hunang,
1/2 dl fínt saxaðar möndlur.
Setjið allt í pott nema möndl-
urnar. Sjóðið, hrærið annað
slagið í pottinum og passið að
brenni ekki við. Þegar hægt er
að móta massann í vatni er
hann tilbúinn. (Setjið eina
teskeið af massanum á disk
með köldu vatni og reynið að
móta hann.) Bætið möndlun-