Vikan - 05.03.1992, Qupperneq 20

TEXTI: GUÐNI EINARSSON / LJÓSM.: BRAGI Þ. JÓSEFSSON
AÐ VINNi
SORGINN
- VIÐTAL VIÐ SÉRA BRAGA
SKÚLASON SJÚKRAHÚSPREST
Minningargrein og mynd af ungmenni.
Milii línanna má lesa að dauðsfallið
hafi borið óvænt að. Svo heyrum við
sögusagnirnar. Þessi flýtti fyrir sér...
Já, það var víst ástarsorg ... Ætlar
þessu aldrei að linna ... ? Sorgin fylg-
ir dauðanum eins og skugginn. Þegar
um sjálfsvíg er að ræða bætist oft
skömmustutilfinning við sorgina. Að-
standendur hins látna einangrast í
sorg sinni. Það er ekki aðeins að þeir
missi kæran ástvin. Þeir missa líka
vinina og kunningjana.
Séra Bragi Skúlason hefur mikið starf-
að með syrgjendum, fyrst sem sókn-
arprestur og hin síðari ár sjúkrahús-
prestur og varaformaður „Nýrrar
dögunar" - samtaka um sorg og
sorgarviðbrögð í Reykjavík. Finnst honum
vera munur á viðbrögðum syrgjenda við sjálfs-
vígum og öðrum dauðsföllum?
„Sjálfsvíg er dæmigert fyrir skyndidauða.
Það gefst enginn tími til undirbúnings. Áfallið
skellur á manni fyrirvaralaust. Fyrstu viðbrögð-
in hjá ættingjunum geta verið að þeir einfald-
lega trúa þessu ekki." Bragi segir að eftir
sjálfsvíg sé áberandi meiri sjálfsásökun hjá
aðstandendum og jafnvel skömmustutilfinning
en þegar dánarorsökin er önnur. Ættingjum
finnst oft þeir hafi brugðist og velta því fyrir sér
hvort þeir hefðu getað breytt einhverju. Ef um
sundraðar fjölskyldur er að ræða eykur það
enn á kvölina. ( kjölfar atburðarins fylgir mikil
tilfinningaólga.
„Oft brýst út reiði í garð hins látna eða út í
Guð fyrir að hafa ekki skorist í leikinn. Fólk tek-
ur þetta út á öðrum í fjölskyldunni. En ef eitt-
hvað er að í tjáskiptum fjölskyldunnar er svona
áfall eins og olía á eld. Fjarlægðin milli fólks
getur vaxið út úr slíku áfalli. Það er ekki rétt að
sameiginlegt skipbrot sameini, þvert á móti
getur það orðið til að sundra fjölskyldunni enn
frekar,“ segir séra Bragi.
SORGARFERLIÐ
Reynslan sýnir að þegar fólk er í sorg og þarf
á hjálp að halda gefast best þeir stuðningsað-
ilar sem fólk þekkir fyrir. Hér á landi er það yfir-
leitt stórfjölskyldan. Einnig gegnir kirkjan
veigamiklu hlutverki og oft myndast varanlegt
samband við prestinn. Séra Bragi segir það
vera grundvallaratriði í sorgarvinnu að komast
i snertingu við endanleika missisins. Að gera
sér Ijóst að hinn látni kemur ekki aftur. Fólk
tregðast oft við að viðurkenna bitra staðreynd-
ina.
„Fyrstu skref prestsins með aðstandendum
geta verið kveðjustund á sjúkrahúsi þar sem
fólk fær að sjá látinn ástvin. Svo fylgja kveðju-
athafnirnar, kistulagning og útför. Þessar at-
hafnir býður kirkjan upp á til aö fólk geti kvatt
hinn látna. Þar er boðuð huggun, styrkur, trú
og ekki síst fyrirgefning. Við búum við það að
kirkjan hefur fordæmt sjálfsvíg enda kveður
ritningin skýrt á um það. Margir örvænta yfir
því að viðkomandi sé nú á vondum stað. Það
sem við getum sagt viö þessar aðstæður er að
maður felur viðkomandi og ástvinina líka í
hendur Guðs. í dýpstu sorginni er hvorki stað-
ur né stund til að fara út í djúpar guðfræðilegar
vangaveltur," segir séra Bragi.
Tíminn að lokinni útför getur verið mjög erf-
iður. Foreldrar gleyma aldrei barninu sínu.
Hver hátíð og árstími minnir á ánægjulegar
stundir sem aldrei koma aftur. Næsta árið er
allt fyrst. Fyrsti afmælisdagurinn, fyrstu
jólin ... Þetta undirstrikar missinn, sá látni er
farinn og kemur ekki aftur.
SYSTKINI OG VINIR
ÞURFA AÐGÆSLU
Þegar um sjálfsvíg unglinga er að ræða segir
séra Bragi nauðsynlegt að gæta vel að systk-
inum og vinum hins látna. Á viðkvæmu þroska-
skeiði unglingsáranna sækjum við mikið til
félagahópsins og eldri systkina.
„Við verðum að spyrja hvaöa áhrif áfallið
hefur á mótun sjálfsmyndar systkinahópsins.
Var látni bróðirinn eða systirin fyrirmynd
hinna? Hvert eiga yngri systkinin nú að leita?
f
Vinirnir hafa kannski misst einhvern sem var
mikilvægur hluti úr hópnum. Krakkarnir fá svo
mikið af sjálfsmynd sinni þaðan og mæla sig
hvert við annað. Þess vegna er þetta svo mikið
áfall innan unglingahópsins."
STUÐNINGUR VIÐ SYRGJENDUR
Margir syrgjendur verða fyrir því að einangrast
í sorg sinni. Kunningjar, nágrannar og vinnu-
félagar veigra sér við að umgangast syrgjand-
ann af ótta viö að hinn látna beri á góma. Þetta
á ekki síst við um sjáfsvígstilfelli. Fólk gefur
sér að syrgjandinn vilji ekki tala um dauðsfall-
ið. Hvaö vill séra Bragi ráðleggja fólki undir
þessum kringumstæðum?
„Þetta vandamál er hluti af stimplinum sem
fylgir sjálfsvíginu. Tökum sem dæmi þegarfor-
eldrarsem missa barn I sjálfsvígi koma afturtil
20 VIKAN 5. TBL. 1992