Vikan - 09.07.1992, Side 34

SÁLARKIMINN
SIGTRYGGUR JÓNSSON SÁLFRÆÐINGUR
SVARAR LESENDUM
Kæri sálfræðingur.
Þú hefur verið að ræða svolítið
um sjáifsvirðingu í mörgum
svörum þínum en mitt vanda-
mál er að ég hef svo lítið
sjálfstraust. Mér finnst oft að
aðrir hljóti að vita betur en ég
og jafnvel þegar ég veit að ég
veit betur þori ég ekki að segja
neitt, ef enginn annar er áður
mikið af beinum svörum en
kannski getur þú ráðlagt mér
eitthvað sem ég get notað til
þess að þora að vera ég sjálf.
Ég er 34 ára og veit að ég er
ekki ein með lítið sjálfstraust.
Það er þó lítil huggun.
Með bestu kveðju,
Inga.
SJÁLFSMYND
Sjálfsmynd er sú mynd sem
viö höfum af okkur sjálfum,
hvers konar persónur viö erum
í augum okkar sjálfra. I mjög
grófum dráttum og til út-
skýringar má segja aö sjálfs-
myndin samanstandi af sjálfs-
virðingu og sjálfstrausti. Þetta
skarast þó allt. Sjálfsvirðingin
segir til um þaö hversu mikla
virðingu viö berum fyrir okkur
sjálfum, tilfinningum, skoðun-
um, viðhorfum, löngunum og
svo framvegis, samanboriö viö
þá virðingu sem viö berum fyr-
ir þessu hjá öörum. Ef viö
löngun og í öðru lagi ertu aö
sýna sjálfri þér aö þú þorir ekki
aö segja nei vegna þess aö
þaö er í andstööu viö vilja hins
og getur því vakir reiði hans
eða sárindi. Þú viðheldur lítilli
sjálfsviröingu og litlu sjálfs-
trausti.
Meö því að segja já tekur þú
einnig á þig ábyrgö og oft á
tíðum ábyrgö sem þú átt alls
ekki. Þegar síöan veröa mis-
tök ert þú orðin áþyrg fyrir mis-
tökunum, jafnvel þó þér finnist
þaö ómaklegt. Þar sem hinn
aðilinn reynir að foröa sjálfum
sér og kenna þér um - og þú
reynir alltaf aö foröast átök og
HVERNIG ÖÐLAST ÉG MEIRA
búinn að styðja það. Ég bið
alltaf eftir þvi að aðrir segi það
sem þeim finnst, áður en ég
segi það sem mér finnst. Ég á
mjög erfitt með að gera kröfur
og forðast að rífast, þó svo að
það þýði að ég láti í minni
pokann. Allt þetta hefur pirrað
mig í gegnum tíðina en ég hef
atdrei þorað að gera neitt í því.
Nú finn ég að ég verð að gera
eitthvað í málinu og styrkja
sjálfstraustið - en hvernig á ég
að gera það?
Annað sem ég held að teng-
ist þessu er að ég á svo erfitt
með að segja nei. Ég get ekki
neitað vinum minum um
greiða, jafnvel þó ég vilji helst
ekki gera það sem þeir biðja
um. Oft leiðir þetta til þess að
ég fæ skammir eða á mér
lenda mistök sem alls ekki
ættu að lenda á mér. Þá finnst
mér hinn aðilinn oft óréttlátur
að leiðrétta ekki þau mistök,
að það var ég sem var að gera
greiða og mistökin eru hans.
Ég verð oft sár og reið og
finnst ég fá litla umbun fyrir að
reyna alltafað gera mittbesta.
Ég held að þetta tengist litlu
sjálfstrausti og veit að ég verð
að gera eitthvað i málinu og
það strax, áður en ég spring
og geri eða segi eitthvað sem
ég sé eftir. Ég er bara alveg
ráðþrota með hvað ég á að
gera. Ég sé að þú gefur ekki
Kæra Inga.
Það er aldeilis alveg rétt hjá
þér aö þú ert ekki ein um aö
hafa lítið sjálfstraust. Þaö er
líka rétt að ég hef rætt um
sjálfsvirðingu í mörgum svör-
um mínum og það er líka rétt
aö ég gef ekki mikið af beinum
svörum. Ástæðan fyrir því aö
ég gef ekki mikið af beinum
svörum er sú aö ég lít svo á aö
þaö hjálpi öörum voöa lítið aö
ég segi þeim hvað þeir eigi aö
gera. Þaö eru í flestum tilvik-
um bara mínar hugmyndir og
ekkert víst aö þær henti
öörum. Ég álít aö hver og einn
veröi aö stjórna sínu lífi í sam-
ræmi viö þaö sem honum líður
best með og bera þannig
ábyrgö á líðan sinni en varga
ekki þeirri ábyrgð yfir á aðra.
Ég get best aðstoðað meö
því að opna augu viðkomandi
fyrir nýjum sjónarhornum eöa
láta hann/hana horfast í augu
við það sem hann/hún forðast
aö horfast í augu við. Þannig
get ég vonandi gefið viðkom-
andi möguleika til aö velja milli
fleiri mögulegra lausna en
hann/hún hefur hingað til kom-
ið auga á. Hvaöa leið viðkom-
andi velur eöa hvort hann/hún
velur nokkra leið verður aö
vera hans/hennar mál en ekki
mitt. Ég get ómögulega tekið
aö mér aö bera ábyrgö á lífi
allra þeirra sem til mín leita.
sþyrjum alltaf fyrst hvaö öðr-
um finnst og þegjum síðan ef
hinum finnst eitthvað annað
en okkur sjálfum er augljóst aö
viö berum meiri virðingu fyrir
skoðunum annarra en okkar
sjálfra. Á sama tíma má segja
aö viö þorum ekki að segja
þaö sem okkur finnst. Þá get-
um við sagt að okkur skorti
sjálfstraust. Sjálfsmyndin
verður þá sjálfsmynd þess
sem ber litla viröingu fyrir sjálf-
um sér og þess sem ekki þorir.
Öfugt er hægt aö tala um
sjálfsmynd þess sem ber meiri
viröingu fyrir sjálfum sér en
svo aö hann þegi um skoðanir
sínar, þó þær samræmist ekki
skoöunum annarra og þorir aö
láta þær í Ijós, þó það feli
hugsanlega í sér skoöana-
ágreining.
Að flýja af hólmi hefur vissu-
lega í för meö sér aö viökom-
andi tapar engri orrustu en
það kemur einnig í veg fyrir
þann möguleika að hann sigri
í orrustunni. Hann er flótta-
maður og fær sjálfsmynd
flóttamannsins.
AÐ GETA SAGT NEI
Þaö tengist vissulega sjálfs-
trausti og sjálfsvirðingu að þú
getur ekki sagt nei. Meö því aö
segja já, þegar þú vildir segja
nei, ert þú i fyrsta lagi ekki að
þera virðingu fyrir þinni eigin
rifrildi - situr þú ein uppi meö
alla sökina. Þaö er enginn sem
spyr hvort þaö sé réttlátt eöa
ekki. Þú hefur tekið á þig
ábyrgðina og nú sökina og viö
þaö situr. Ástæöan er sú aö of
lítil sjálfsvirðing þín og of lítið
sjálfstraust gera þaö aö verk-
um aö þú tekur aö þér hluti
sem þú vilt ekki og gefur öör-
um frelsi til aö sleppa. Spurn-
ingin er svo bara hvort þeir
notfæra sér þaö eða ekki. Líö-
an þín er sem sagt undir góö-
semi annarra komin en ekki
undir þínum eigin vilja eöa að-
geröum.
HVAÐ GETUR ÞÚ GERT?
Út frá því sem ég nú hef sagt
er auðséð aö þú veröur aö
breyta ýmsu í hegöan þinni og
viðbrögðum viö öörum til þess
aö styrkja sjálfstraust þitt og
sjálfsvirðingu og þar meö eiga
möguleika á að breyta sjálfs-
mynd þinni frá sjálfsmynd
flóttamannsins aö sjálfsmynd
þess sem gefur sjálfum sér
færi á að sigra og ef hann
tapar þ>á hefur hann bara nýtt
vandamál til aö takast á viö.
Annaö ekki. Heimurinn hefur
ekki farist.
Þótt ég geti ekki farið miklu
dýpra út í þetta í þessu stutta
svari tengist þetta allt ósk þinni
og von um ást og væntum-
þykju frá öörum. Þér finnst
TBL. 1992