Vikan - 20.01.1996, Blaðsíða 36

VIKAN I SVISS
tvíburadætrum sínum sem
hangir á vegg á skrifstofu
hans.
Samtök gegn brottnámi
barna í Sviss starfa alfarið
í skjóli alþjóðalaga og hafa
að leiðarljósi tvo alþjóða-
samninga. Annars vegar
er um að ræða sérstakan
Evrópusamning frá 1981
um forræði yfir börnum og
hins vegar Alþjóðasamn-
inginn frá 1980 um brott-
nám barna. 15 Evrópu-
þjóðir hafa undirritað þann
fyrri og rúmlega 30 þjóðir
frá 4 heimsálfum þann
seinni. íslendingar hafa
Jean-Claude Liihti, framkvæmdastjóri
Samtaka gegn brottnámi barna í
Sviss:
„Mörg fórnarlömb brottnáms barna
hafa haft samband vió okkur og er
þetta fólk hvaöanæva aó. Vió reynum
aó hjálpa því eftir fremsta megni og
benda á leiðir til aó ná börnunum til
baka. Ef við þurfum þá grípum viö til
örþrifaráða.“
enn sem komið er hvorug-
an samninginn undirritað.
„Við reynum að sjálfsögðu
að starfa eftir lögunum, það
er grundvallaratriði þegar
svona mál eru annars vegar.
Fórnarlömb brottnáms barna,
sem hafa haft samband við
okkur, koma vfða að. Við
reynum að hjálpa eftir
fremsta megni og benda á
mögulegar leiðir til þess að
ná börnum til baka. Ofbeldi
er ekki okkar aðferð heldur
fylgjum við eftir nákvæmum
reglum um hvað má og hvað
ekki. Ef barn hefur t.d. verið
numið á brott til Ítalíu frá
Sviss þá förum við þangað
með móður eða föður sem
hefur forræði yfir barninu,
foreldri er alltaf með okkur í
för. Við reynum með aðstoð
lögfræðinga að fá móður
eða föður, sem tók barnið, til
að semja. Ef það tekst förum
við með barnið til Sviss og
pössum alltaf vel upp á að
lagalegar forsendur fyrir því
séu skýrar, sbr. forræðið yfir
barninu."
TÖKUM OFT MIKLA
ÁHÆTTU í STARFI
OKKAR
„Ef þessi aðferð gengur
hins vegar ekki upp þá verð-
ur að grípa til róttækari að-
gerða og það gerist gjarnan í
þeim löndum sem ekki enn
hafa undirritað alþjóðasamn-
ingana, sem um ræðir, [
þessum efnum. Til að taka á
þeim málum setjum við á
laggirnar stuðningshóp fyrir
viðkomandi fórnarlamb og
reynum þannig að skapa
þann fjárhagslega grunn
sem til þarf. Við fullvissum
okkur einnig ávallt um að
móðirin eða faðirinn, sem við
erum að hjálpa, hafi annað-
hvort lagalegt forræði eða
umgengnisrétt. Því næst för-
um við á þann stað þar sem
barnið er,“ segir Jean-Clau-
de blaðamanni Vikunnar af
miklum áhuga. Hann heldur
síðan áfram:
„Við tökum oft áhættu
þegar við förum á staðinn
því þessu fylgir að félagar
okkar, svokallaðir „undanfar-
ar“ sem fara á staðinn, þurfa
einhvern veginn að komast
ólöglega inn í viðkomandi
land til að eiga ekki á hættu
að verða snúið til baka strax
á landamærunum. Næsta
skrefið á eftir þessu er að
átta sig vel á því hver sé
með barninu og hvar og hve-
nær henti best að ná því til
baka. Yfirleitt eru móðirin
eða faðirinn með okkur í
þessu. Margir halda að þessi
aðferð okkar sé ólögleg. í
raun og veru er hún oft eina
leiðin til að leysa þann
vanda sem fylgir því að barn
hefur verið numið á brott.
Við leggjum síðan ríka
áherslu á að við breyttar að-
stæður ræði bæði barn og
foreldri við sálfræðinga og
lækna. Þannig er vel fylgst
með ástandi beggja. Þessi
vínnuaðferð er yfirleitt vel út-
reiknuð og skipulögð. í flest-
um tilfellum hafa börnin leyfi
til að komast inn í viðkom-
andi land en ekki til að yfir-
gefa það. Við reynum að út-
vega þá pappíra sem til þarf
til að ná börnunum til baka
og koma þeim út úr landinu."
YFIR 275 BÖRNUM
KOMIÐ I RÉTTAR
FORELDRAHENDUR
„Við höfum náð alls 275
börnum til baka og komið til
landa á borð við Þakistan,
Indland, Tæland, Súdan,
Marokkó, Alsír, Egyptaland,
Ítalíu, Frakkland, England,
Bandaríkin, Argentínu, Bras-
ilíu og Chile. Við lofum aldrei
árangri fyrirfram heldur reyn-
um við að gera okkar besta.
Við erum heldur ekki að
þessu til að reyna að græða
á því. Það er fyrst og fremst
okkar eigin reynsla og áhugi
sem knýr okkur, sem stönd-
um að þessu, áfram. Ég hef
orðið mikla þekkingu á þess-
um vandamálum, hef sótt
fyrirlestra víða og rætt við
ýmsar félagsmálastofnanir
og samtök. Og ég er í tölvu-
sambandi við ýmis banda-
rísk samtök af svipuðum
toga og reyni því eftir
fremsta megni að viða að
mér upplýsingum þaðan. Við
erum nokkur sem störfum al-
farið við þetta í Sviss en við
eigum það öll sameiginlegt
að hafa sjálf upplifað brott-
nám barna," segir formaður
Samtaka gegn brottnámi
bama í Sviss.
Meira en helmingi þess
fólks, sem kemur til sam-
takanna, hefur á einn eða
annan hátt verið hótað
brottnámi. Það útheimtir í
raun meiri vinnu heldur en
þegar brottnám hefur átt
sér stað því ræða verður
formlega við marga aðila,
sem snerta þann einstakl-
ing sem hótað hefur brott-
námi, svo sem trúar- og
menningarfélög. Þannig er
reynt að koma í veg fyrir
brottnámið og fá viðkom-
andi einstakling til að
hætta við hina neikvæðu
aðgerð. En hvers vegna
grípur fóik til slíkra að-
gerða yfirhöfuð?
EIGINHAGSMUNIR
VIÐKOMANDI RÁÐA
FERDINNI
„Það eru margir þættir
sem geta valdið því að fólk
grípur til þess að láta sig
hverfa með barn sitt eða
börn. Brottnám barna er þó
ekki aðgerð sem knúin er
áfram af ástinni. Hún er knú-
in áfram af eiginhagsmunum
viðkomandi og oft virðast
foreldrar gera þetta vegna
erfiðra trúarlegra, félags-
legra og efnahagslegra að-
stæðna. Og þá vegna þess
að þeir halda að ekki sé til
lagaleg lausn á vandanum.
Trúarbrögðin eru oft einn
stærsti þátturinn í svona
málum og því hefur það
ósjaldan verið erfitt að ræða
við fólk og fá það til að skipta
um skoðun, skoðun sem
e.t.v. er knúin áfram af trúar-
brögðum viðkomandi," segir
Jean-Claude. Og bætir svo
við:
„Eins og svo mörg önnur
lönd þá hefur ísland auðvit-
að þurft að taka á svona
flóknum málum. Hvað varð-
ar mál Sophiu Hansen þá
hefur það greinilega verið
ein þrautarganga alveg frá
byrjun. Það, sem skiptir alltaf
mestu í máli eins og hennar,
er góð skipulagning. Það
verður að leita vel að börn-
unum og fylgjast með því
hvar þau búa. Sá, sem er á
staðnum og fylgist með,
verður að falla vel inn í um-
hverfið og vera Iftt áberandi,
annað væri heimskulegt.
Það verður að nálgast fjöl-
skyldu barnanna á staðnum
og athuga hvernig þeim reið-
ir af en það er oft mjög erfitt."
ANNAÐHVORTAÐ
HÓTA EDA BJÓÐA
MIKLA PENINGA
„Að mínu mati eru til
nokkrar leiðir sem hægt væri
að fara. Vandamálið er hins
vegar viðhorf föðurins í
þessu máli en mér skilst að
hann hafi ekki verið reiðu-
búinn að gefa neitt eftir.
Hann hefur náttúrlega sína
lögfræðinga sem vinna í
málinu, en hingað til hefur
þó ekki tekist að miðla mál-
um. Það er mikilvægt að fá
föðurinn til að ræða málin en
í þessu tilfelli virðist það
ómögulegt. Þeir kostir, sem
eftir eru, eru annars vegar
sá að hóta honum því að
börnin verði tekin af honum
og hins vegar sá að bjóða
honum mikla peninga.
Spurningin er sú hvort
móðirin sé tilbúin að leika
ákveðið hlutverk til að nálg-
ast börnin sín aftur. Getur
hún það? Er hún kannski of
þreytt á sál og líkama til að
leggja slíkt á sig? Það verð-
ur að minnsta kosti að velja
góða aðferð til að leysa
36 VIKAN 1. TBL. 1996