Vikan - 20.01.1996, Síða 51

FRH. AF
BLS. 48
verið á þrjátíu metra dýpi.
Eini staðurinn, sem hægt er
að lenda í þessu hér á landi,
er á Þingvöllum og þá sér-
staklega í gjánum.“
ÖNNUR VERÖLD
Ævintýraþráin réð því að
Guðjón fór að stunda köfun
og segir hann það vera ríkt í
flestum að komast eitthvað
lengra. Hann bendir á að um
það bil sjötíu prósent hnatt-
arins sé haf og að stór hluti
þess sé ókannaður. „Maður
kemur inn í nýja veröld sem
stundum er ólýsanleg." Al-
gengustu staðirnir, þar sem
kafað er í nágrenni Reykja-
víkur, eru uppi á Kjalarnesi, í
hrauninu fyrir sunnan Hafn-
arfjörð og í nágrenni
Straumsvíkur. Fyrir nokkrum
árum lét Slysavarnafélag ís-
lands sökkva skipi uppi í
Kollafirði og þar hafa kafarar
afdrep. Valið var ákveðið
dýpi sem þeir geta verið
þokkalega lengi á og þar
geta þeir gert ýmsar æfingar.
Misjafnt er hve kafarar eru
lengi undir yfirborðinu en
þeir eru með ákveðið reikni-
iíkan sem segir til um hvað
þeir geta verið lengi á
ákveðnu dýpi. Margir halda
að kafarar andi að sér súr-
efni en það er ekki rétt. Þeir
anda að sér venjulegu lofti
sem þrýst hefur verið á kúta.
Kúturinn á bakinu er þungur
og segir Guðjón að ef miðað
sé við fiska eða seli séu kaf-
arar ákaflega klunnalegir.
„Við reynum að vera straum-
Ifnulagaðir, syndum rólegum
sundtökum og eyðum sem
minnstri orku. Það getur ver-
ið geysilega erfitt, sérstak-
lega ef við lendum í straumi.
Þegar allt er talið með, kútur,
blýbelti, sem þarf til að
sökkva sér niður, hnífur og
galli, þá hleypur þetta svona
á fjörutíu kílóum á þurru
landi. Ég, persónulega, er yf-
irleitt með svona fjörutíu og
eitt kíló á mér þegar ég kafa.
En þegar í sjóinn er komið
verður maður þyngdarlaus
og finnur ekkert fyrir öllum
þessum kílóum. Kafarar eru
með vesti á sér sem þeir
geta blásið upp þannig að
þeir stoppa á ákveðnu dýpi.
Þeir þurfa þess vegna ekki
að eyða orku í að halda sér
á floti.“
DJÚPHAFSGLEÐI
Sjórinn er kaldur og segir
Guðjón að fyrst þegar farið
er út í sé það vont og svo
versni það smám saman. „Ef
menn eru lengi niðri er fynd-
ið að hlusta á samræður
þeirra þegar þeir eru ný-
komnir upp úr en þá eru
kjálkarnir orðnir fastir sam-
an. Menn eru smá stund að
jafna sig en þetta er alveg
þess virði. Ég var að lesa
um daginn að rannsókn
hefði leitt í Ijós að köfun or-
sakaði minnisleysi. At-
vinnukafarar voru rannsak-
aðir þannig að ég er ekkert
hræddur ennþá. Þrýstingur-
inn hefur áhrif á þá, sem
kafa á allt að tvö hundruð
metra dýpi, þannig að eitt-
hvað af heilasellunum deyr
smátt og srnátt."
í húsakynnum Landhelgis-
gæslunnar er afþrýstiklefi
Margir kafar-
ar gefast upp á
leitarköfun og
Guðjón segir
það vera skilj-
anlegt en álag-
ið er mikið við
að leita að
drukknuðu
fólki.
sem notaður er þegar menn
fá köfunarveiki. Guðjón og
félagar hans hafa prófað að
fara í klefann þó ekki hafi
þeir verið með köfunarveiki.
„Klefinn var stilltur eins og
við værum að fara á fimmtíu
metra dýpi. Við vorum komn-
ir með einkenni djúphafs-
gleði en um er að ræða eitr-
un þegar heilinn fær of stór-
an skammt af köfnunarefni.
Á ákveðnu dýpi fer manni að
líða ákaflega vel og þegar
við erum komnir á fimmtíu
metra dýpi og ef einhver
segir lélegan brandara er
hlegið í fimm mínútur. Það er
einkennilegt að finna hvernig
heilinn fer að virka. Ein-
hverju sinni fengu nokkrir fé-
lagar mínir einfalt reiknings-
dæmi og það var ótrúlegt
hvernig þeir gátu klúðrað
því. Svo er mjög gaman að
heyra menn syngja þegar
þeir eru komnir á það sem
jafngildir fimmtíu metrum því
þeir tala eins og Andrés önd.
Sá fyrsti, sem talar, verður
að athlægi. Ef menn eru í
rauninni niðri í sjónum á
þessu dýpi og eru í þessu
ásigkomulagi getur það orð-
ið hættulegt. Það hefur kom-
ið fyrir að menn hafa tekið út
úr sér öndunarbúnaðinn og
boðið hann fiskunum og
hver öðrum. Talið er örugg-
ast að menn séu með
hjálma eða grímur sem þeir
geta ekki tekið af sér. Að öllu
jöfnu verðum við að vera
með öndunarbúnaðinn uppi í
okkur.“
Í ALMANNAÞJÓNUSTU
Margir kafarar gefast upp
á leitarköfun og Guðjón segir
það vera skiljanlegt en álag-
ið er mikið við að leita að
drukknuðu fólki. Eftir leitir
hefur hann hugsað með sér
að þetta vilji hann aldrei gera
aftur. „Ég hef fálmað mig
áfram á svarta myrkri og
ekki einu sinni séð hendurn-
ar á mér. Oft þýðir ekki einu
sinni að vera með Ijós því
skyggnið er stundum svo
slæmt að það blindar mann.
Ég hef lent í það slæmu
skyggni í leit að ég sá ekki
einu sinni Ijósið. Ég setti það
á gleraugun og það var eins
og sprittkerti þarna fyrir
framan. Það er (dví oft betra
að reyna að venjast myrkr-
inu og fálma sig áfram. Það
tekur verulega á taugarnar
og maður er alltaf viðbúinn
þvi að fá eitthvað í fangið.
Stundum er leitað í tvo tíma
og þegar upp er komið og
maður fær sér kaffibolla er
eins og það sé stungið á
blöðru. Maður lekur alveg
niður og þarf kannski að
jafna sig í tvo tíma áður en
farið er út í aftur.“
Guðjón segir að oft hugsi
hann um tilgang þess að
vera í leitarköfun en þegar
hann setur sig í spor að-
standenda gerir hann sér
grein fyrir því að ef hann
stæði í þeirra sporum mundi
hann vilja að sá drukknaði
fyndist og hann væri hægt
að jarða. „Það hlýtur að vera
hræðileg tilfinning að missa
einhvern nákominn sér og
sjá hann aldrei aftur. Það er
það sem rekur mig áfram
þótt þetta reyni geysilega á
taugarnar. Þetta er bara
ákveðið verkefni sem maður
tekur að sér og maður bara
klárar það. Það er þess
vegna nauðsynlegt að taka á
því ef aðstæður eru slæmar.
Þá verður bara að fá hjálp
og tala sig út úr því.“ □
TRYGGVIfbrlhsa^
inn á togara þegar honum
bauðst innganga á
Kunstakademiet í Kaup-
mannahöfn eftir að senda
þangað málverk. Síðan eru
34 ár og Tryggvi hefur haft
búsetu í Kaupmannahöfn frá
þeim tíma.
I nógu er að snúast hjá
vinsælum listamanni. Nú er
yfirstandandi sýning á nokkr-
um verkum Tryggva á Amos
Anderson-listasafninu í
Helsinki og sjálfur er hann
nýkominn þaðan. „Þeir selja
myndirnar ef einhverjir vilja
kaupa þær, en að öðru leyti
er aðallega heiður að fá að
sýna þarna,“ segir Tryggvi.
Þar að auki eru tólf grafík-
myndir Tryggva á sýningu í
Brussel og hann á myndir á
yfirstandandi sýningu í Óð-
insvéum.
Afahlutverkið er Tryggva
kært. „Mér finnst voða gam-
an að troða upp sem afi, er
alltaf að kaupa eitthvað
handa þeim og senda þeim
póstkort með einhverri dellu,
svo þau geti hlegið að afan-
um,“ segir hann og gortar
góðlátlega af því að hafa
viðurnefnið „afi bullari" hjá
hópnum.
Frá Finnlandi sendi
Tryggvi krökkunum mynd af
Lappastrák með hreindýr í
bandi og skáldaði með sögu
um hvernig Lappabörnin
hafa það. Þar er komin
landafræði, mannkynssaga
og fantasía, sem Tryggvi
segir nauðsynlega, því nóg
sé af lógík á öllum öðrum
sviðum.
Tryggvi finnur fram mynd
af geispandi flóðhesti, sem
hann ætlar að senda næst-
elsta barnabarninu og búa til
sögu um hvers vegna hann
sé svona syfjaður. Hugsan-
lega verður næsta bók
Tryggva litabók fyrir full-
orðna, þótt hann segi
hæversklega að útgáfustarf-
semin sé bara grín.
Skemmtilegt og skapandi
grín, engu að síður. Eins og
Tryggvi segir: „Það fyrirfinn-
ast allt of margar barnabæk-
ur þar sem Nonni litli vaknar
á blaðsíðu eitt og sofnar á
blaðsíðu 30 eftir uppeldis-
fræðilega kórréttan dag.
Bókin mín kennir hvorki á
form né liti. Það er til nokkuð
sem er betra en kennsla og
það er leikur!" □
1. TBL. 1996 VIKAN 51
LISTGREINAR