Vikan - 12.04.1999, Qupperneq 32

Texti: Steingeröur Steinarsdóttir
Myndir: Björn Blöndal o.fl.
Edda Björnsdóttir
Lyberth er búsett á
Suöuestur-Græn-
landi í litlum bæ
sem heitir Qaqortoq
eða Hvítanes í ís-
lenskri þýðingu.
Danir kalla bæinn
Julianneháb. Þar
bjuggu fyrr á öldum
íslendingar sem
fylgdu Eiríki rauða
svo Edda segist hafa
fetað í fótspor for-
feðranna. Hún var
að hluta alin upp við
Breiðafjörð þannig
að hún kemur af
sömu slóðum og Ei-
ríkur bjó á áður en
hann lagði upp í
Grænlandsför sína.
En hvers vegna fór
ung kona ofan af ís-
landi til Grænlands?
cj - r “
T 1/ / Oi/
ariPTíi
a \ 'tó.v m ■"
Edda Björnsdóttir Lyberth á briíAkaupsdaginii ásamt
nni og tveimur elstu börnuni Mörtn iMaríii og Jonna.
nianni sin-
Þ!
egar ég var unglingur
(flutti pabbi til Grænlands
,, ■ og ég vandist á aö fara í
sumarheimsóknirtil hans. Hann
bjó fyrst á Austurströndinni, í
Kulusuuk, og þar er mun eyði-
legra en hér. [ einni sumarheim-
sókninni ferðuðumst við hingað
til Suðvestur-Grænlands og þá
heillaðist ég. Hér er landslagið
svo spennandi, magnað og allt
öðruvísi en annars staðar í
heiminum. Mér fannst ég vera
komin heim. Það má segja að
ég hafi orðið ástfangin af land-
inu.
Ég ákvað svo eitt sumarið að
verða eftir og dvelja eitt ár. Sig-
ríður systir mín bjó hér þá líka
svo það má segja að næstum öll
fjölskyldan hafi verið búsett hér.
Þennan vetur kynntist ég mann-
inum mínum, Kaj Lyberth, en
það kom ekki til af góðu. Ég var
vægast sagt ekki sleip í dönsk-
unni og hann var eini maðurinn
sem gat talað ensku. Hann er
einn af sonum þessa lands og
það var ekki erfitt að heillast af
honum. Ef við gefum okkur það
að íbúar beri nokkurn keim af
landinu sem þeir búa í þá gustar
stöðugt um fsland. Þar eru
einnig eldgos og hverir og geng-
ur alltaf óskaplega mikið á.
Þannig eru íslendingar að vissu
leyti líka. Hér á Grænlandi eru
þessar miklu stillur og frost. Allt
er frosið og kyrrt allan veturinn
og stillt og bjart á sumrin. En
það má ekki vanmeta fólkið frek-
ar en kraftinn sem býr í landinu.
Á vorin þegar snjóa tekur að
leysa brotna geysistór ísstykki úr
skriðjöklunum á Austurströndinni
og berast með hafstraumi hing-
að til okkar. Það er magnaður
kraftur sem leysist úr læðingi
þegar ísinn er að ryðja sig en
þetta er í hugum Grænlendinga
Ijúfur vorboði."
Qaqortoq er 3.500 manna
skólabær. Þar er verslunarskóli,
menntaskóli, lýðháskóli og iðn-
skóli. Atvinnulíf í bænum snýst
að mestu leyti um skólana sem
kona tómstundaheimilis fyrir
börn.
„Þetta er líkt og á litlum stöð-
um á íslandi. Hér eru allir allt í
öllu. Kaj rekur litla staðbundna
sjónvarpsstöð og við gerum
þætti og vinnum fréttir. Stundum
birtist efni frá okkur í ríkissjón-
varpi Grænlands. Kaj er í hljóm-
sveit hér á staðnum og í bæjar-
stjórninni en sjálf er ég meira í
menningarmálunum. Ég kem oft
að skipulagningu menningarhá-
tíðar Sólstöðuhátíðarinnar sem
haldin er hér einu sinni á ári að
jafnaði í kringum 17. júní. Á
hana koma alltaf margir lista-
menn frá Norðurlöndunum,
þeirra á meðal íslenskir. Bubbi
Mortens hefur komið hingað,
Bergþóra Árnadóttir og Kormák-
ur Geirharðsson sem kom hing-
að með hljómsveit sína. Nýlega
kom hingað Gunnar Marel skip-
stjóri en hann er að byggja vík-
ingaskip.
Hér eru miklir
menningarstraumar
og hingað kemurfólk
alls staðar að úr heim-
inum svo sem kónga-
fólk og listafólk og
einnig er verið að byggja upp
ferðamannaiðnað hér. Við höfum
jafnvel tekið á móti fólki sem
komið hefur alla leið frá Japan.
Listafólk og aðrir sem eru
„heimsþekktir" í Danmörku koma
hingað mjög gjarnan, þeirra í
meðal má nefna Birgitte Grim-
stad. Félagslífið hér er fjörugt og
alltaf eitthvað að gerast, veislur,
listsýningar, gjörningar og aðrar
uppákomur. Það má því segja
að hér sé alltaf eitthvað að ger-
ast þótt það gerist aldrei neitt.
Ég tek fullan þátt í lífinu hér og
mér hefur verið vel tekið af fólk-
inu. Mér finnst ég ekki ein-
angruð, enda lífið svipað og úti á
landi á íslandi. Staðurinn minnir
mig oft á Stykkishólm. En er það
ekki háttur íslendinga að aðlag-
ast aðstæðum á hverjum stað
og finnast þeir aldrei vera út-
lendingar neins staðar? Henrik
Lund, ræðismaður íslands á
Grænlandi, býr hér og hann
flaggar íslenska fánanum á
sunnudögum. Hann er jafnframt
borgarstjórinn okkar í Qaqortoq
og mikill íslandsvinur."
Edda á fimm börn og tvö
þeirra búa á íslandi. Elsta dóttir
hennar, Marta María Jónasdóttir
er fatahönnuður og stílisti. Jonni
Jónasson er sjómaður á íslandi
en þrettán ára sonur hennar,
Emil Lyberth, er nú að læra
handtökin við búskap í Vatna-
hverfi á Grænlandi. Heima hjá
Eddu í Qaqortoq eru því aðeins
tvær yngstu dæturnar, þær Mar-
ía níu ára, og Thelma, þriggja
ára. Thelma var skírð (höfuðið á
Thelmu Ingvarsdótturfegurðar-
drottningu sem passaði Eddu
heima í Skerjafirði þegar Edda
var lítil. Hún man vel Ijúf-
mennsku Thelmu og hlýju og því
þjóna öllu Suður-Grænlandi. Kaj;
maður Eddu, kennir við mennta-
skólann og sjálf er hún forstöðu-
Þaft er augljóslcga lílill
vandi að verða ástfang-
inn af þessu landi.
32 Vikan