Vikan - 12.04.1999, Blaðsíða 57

basalfrumukrabbameini hafi
verið greind á árinu 1997en
líklegt er að þau séu enn
fleiri því sennilega senda
ekki allir meinafræðingar
inn sínar tölur, enda vita
þeir að þær eru ekki taldar
með í heildartölunni.
Á árinu 1997 greindust 70
önnur húðkrabbamein en
inni í þeirri tölu eru ekki
þau mein sem greinast á
byrjunarstigi. Sortuæxli eru
alvarlegustu húðkrabba-
meinin; þau eiga upptök sín
í litfrumum húðarinnar.
Sortuæxli byrja í yfirhúðinni
en dreifa sér niður í leður-
húðina. Eftir því sem æxlin
verða þykkari eykst hættan
á því að þau dreifi sér um
líkamann. Sortuæxli sem
kemur sér fyrir í einhverjum
innri líffærum, eins og t.d.
lifur, er sérlega erfitt viður-
eignar.
Basalfrumukrabbamein
eru oftast bundin við húðina
en við augnkróka, á nefrót, í
hársverði og víðar geta þau
grafið sig mjög djúpt. Þess
eru dæmi, þótt sjaldgæf séu,
að á þeim stöðum nái
krabbameinið að grafa sig
alveg inn að heilahimnu en
bllen Moonej, liiiosjiik
dúiiialæknir:
„IMcðfæddir lilctlir sem
ltii injög slúrir crii líka
varasamir."
eigi frekar á hættu að
fá sortuæxli. Meðfædd-
ir blettir sem eru mjög
stórir eru líka vara-
samir.“
11Iit Berg (iisladottir
það er einungis ef þau fá að
vaxa án meðferðar í mörg
ár. Þótt basalfrumukrabba-
mein geti verið erfið við-
fangs í þessum tilfellum eru
þau oftast mjög auðlæknan-
leg. Basalfrumukrabbamein
geta skapað útlitslýti. Flögu-
þekjukrabbamein er þriðja
gerð húðkrabbameina. Þau
myndast í yfirhúð og á þeim
og basalfrumukrabbamein-
um er útlitsmunur. Þau geta
dreift sér en það er þó sjald-
gæft.
Húðkrabbamein eru yfir-
leitt meðhöndluð með
skurðaðgerð, blettirnir eru
numdir burt. Það þekkist að
basalfrumu- og flöguþekju-
krabbamein séu meðhöndl-
uð með geislum en það er
undantekning. Um húð-
krabbamein, eins og aðrar
tegundir krabbameina, gild-
ir að því fyrr sem þau grein-
ast því læknanlegri eru þau.
Fólk ætti að fylgjast vel með
blettum á líkamanum og
láta skoða þá ef breytinga
verður vart. Það hefur verið
sýnt fram á að þeir sem eru
með óreglulega fæðingar-
bletti, þ.e. bletti sem eru
óreglulegir að lögun og lit,
Hlíf Berg
Gísladóttir
Hlíf fór til Ellenar
Mooney þegar hún varð vör
við að fæðingarblettur sem
hún var með var tekinn að
breytast.
„Ég var búin að vera með
þennan blett í mörg ár en
tók eftir að hann fór stækk-
andi. Ellen byrjaði á að
skera blettinn af og senda
hann í greiningu. Þá kom í
Ijós að hann var illkynja og
ég fór í röntgenmyndatöku,
skann og blóðprufur því
hugsanlegt var að meinið
hefði dreift sér inn í lík-
amann.
Ég fór það tímanlega að
krabbameinið hafði ekki
náð að breiða úr sér. í mínu
tilfelli varð algjör bati. Þrátt
fyrir það er ég komin í
áhættuhóp og fer reglulega í
skoðun. Mér skilst að næstu
þrjú árin skeri líklega úr um
hvort eitthvað verður meira
úr þessu, en engu að síður
mun ég fara reglulega í eftir-
lit í 5 ár. „
Hæftumerki
Flest sortuæxli eru orðin a.m.k. 5 mm í þvermál þegar
þau eru greind. Þau eru oft litskrúðug og í þeim geta
blandast saman brúnir litir, hvítt, bleikt og svart.
Oregluleg lögun og upphækkað svæði í blettinum en
sjaldnar kláði, særindi eða verkur á staðnum geta ver-
ið vísbending um sortuæxli. Ef litur blettsins dreifir sér
út í húðina umhverfis hann, eða hún orðin rauð eða
litlaus, gæti verið um sortuæxli að ræða.