Vikan - 29.08.2000, Qupperneq 12

hennar þekkti augljóslega vel
til staðhátta á Rangárvöllum
og þess vegna er erfitt að trúa
að hann hafi getað gert svo
hraparleg mistök sem þessi.
Og þá hefur verið nefndur
til sögu sá sem menn hafa
löngum velt fyrir sér hver
væri, höfundur Njálu. Um
það hafa fræðimenn deilt
löngum stundum og margir
menntunarsnauðari líkt því
við deilur um keisarans
skegg. En sá góði maður stíg-
ur á svið í Sögusetrinu þegar
kvölda tekur og ferðamenn
koma úr leiðangrinum með
Magnúsi bónda. Menn eru þá
venjulega orðnir þokkalega
undir það búnir að mæta
þessum merkismanni í eigin
persónu en til að gera þeim
fundinn enn árangursríkari er
boðið upp á dýrindiskvöld-
verð í skála Sögusetursins
sem er eftirlíking af skála frá
þjóðveldisöld. Þar er jafnan
þétt setinn bekkurinn og grið-
konur ganga um beina með
heimsins besta lambakjöt,
glóðarsteikt þar á staðnum og
minna menn á að Suðurlands-
fjórðungur er og var gnægta-
búr.
Ö1 og vín geta menn teyg-
að að fornum sið með mat
sínum þótt gest-
gjafinn biðji þá vin-
samlegast að láta
það vera að þakka
fyrir sig að hætti
Egils Skalla-
Grímssonar sem
spjó yfir bónda eft-
ir að hafa verið öl-
kær um of við
veisluborðið. Egla
gerist í Borgarfirði
og Dölunum og um
Rangárvelli eru
menn dannaðri en
svo að þessara
varnaðarorða þurfi
með. Drykkir eru
bornir fram í leir-
krúsum sem
skreyttar eru merki
Sögusetursins.
Fyrirmynd merkisins er
Tröllaskógarnælan sem
fannst í Tröllaskógi á Rangár-
völlum. Þetta er silfurnæla og
geysilega falleg að allri gerð.
Nælan sýnir tvær slöngur eða
snáka sem hringa sig utan um
dreka. Hún kom í Þjóðminja-
safnið árið 1918 og er í Ur-
nesstíl en það var síðasti dýra-
myndastíll víkingaaldar. Næl-
an er talin hafa verið smíðuð
árið 1050 og hægt er að kaupa
eftirlíkingar af henni úr silfri
og tini í minjagripaverslun
Sögusetursins.
Hallgerður fóður fyrir
brasgjarna íslendinga
Ekki er laust við að spenn-
ingur sé í mönnum meðan
matast er því það er ekki á
hverjum degi sem hægt er að
líta höfund þeirrar íslend-
ingasögu sem er hvað fræg-
ust og mest lesin. Loks birt-
ist hann og er fljótur að til-
kynna að hann ætli að leið-
rétta ögn misskilning þann
sem ríkt hafi um Hallgerði
hans í gegnum aldirnar. Hún
hafi alls ekki verið það skass
sem menn vilji vera láta.
Hann undrar sig örlítið á því
að kona sem hvergi hafi ver-
ið til nema í hans hugarheimi
hafi reynst þjóðinni svo
lífseigt þrætuepli og bendir á
að hugsanlega segi það meira
um þjóðina en Hallgerði.
Hann rekur því næst söguna
og bendir á margt sem telja
verður Hallgerði til málsbóta
og ýmislegt sem skýrir hegð-
un hennar. Meðal annars
bendir hann á þá staðreynd
að í móðurætt Hallgerðar var
að finna rammgöldrótt og
feiknarlegt fólk.
Leikþátturinn heitir Engi
vil ég hornkerling vera og það
er Arthúr Björgvin sem
bregður sér í hlutverk ritsnill-
ingsins. Einþáttungurinn er
skreyttur hljóðmyndum þar
sem samtöl úr sögunni eru
leiklesin og það er gert svo
snilldarlega að oft efast
áheyrendur um að það séu
aðeins tvær raddir sem lesi.
Svala Arnardóttir, kona
Arthúrs, aðstoðar hann og
Hreinn Valdimarsson hljóð-
maður sá um að bæta inn í
leikhljóðum og koma þessum
hljóðmyndum í þann búning
sem þær síðan berast í til
áheyrenda í skálanum. Fugla-
söngur heyrist þegar Gunnar
og Hallgerður ræðast við á
Þingvöllum og eftir því sem
Höfuiidur Njálu sprcttur Ijóslif-
andi fram í skála Siigusctiirsins og
tckur upp hanskann fyrir sögupcr-
sónu sína HallgcrAi langbrók.
við á vindgnauð eða raddir
annarra í bakgrunninum.
Þessi leikhljóð gera það að
verkum að hljóðmyndirnar
verða ótrúlega lifandi og það
er nánast eins og sögupersón-
ur Njálu verði raunverulegar
og raddir þeirra berist manni
yfir móðu aldanna.
Lýsingin í skálanum er
sömuleiðis til að auka áhrifin.
Aðeins miðja skálans er lýst
með daufum rafljósum en á
áhorfendabekkjunum eru
kertaljós látin nægja. Nota-
legt hálfrökkrið með flökt-
andi kertaljósabirtu er auð-
vitað vel til þess fallið að
vekja ímyndunaraflið af
blundi og því er auðvelt að
ferðast í huganum aftur á
söguöld og þangað sem höf-
undur Njálu dvaldi meðan
hann ritaði söguna á kálf-
skinn.
Þegar leikþættinum lýkur
koma fram þrír stórsöngvar-
ar úr sveitinni og syngja lög
eftir Jón Laxdal við ljóð Guð-
mundar Guðmundssonar
skólaskálds. Ljóðabálkurinn
rekur söguna svo verk þetta
má kalla söngleik og hyggst
Arthúr jafnvel setja upp allt
verkið. Jón Smári Lárusson
syngur hlutverk Gunnars á
Hlíðarenda, Gísli Stefánsson
er Kolskeggur og Sigurður
Sigmundsson er í hlutverki
Njáls. Halldór Óskarsson
leikur undir á píanó. Margir
þekkja eflaust ljóð Guð-
mundar en færri hafa notið
þess að heyra þau sungin. Lög
Jóns eru frábær og virkilegur
fengur væri í því ef verkið yrði
flutt í heild. Hvort sem af því
getur orðið eða ekki þá hef-
ur forstöðumaður Söguset-
ursins á Hvolsvelli unnið frá-
bært starf. Allir áhugamenn
um Njálu ættu að drífa sig
þangað og njóta þess sem þar
er að finna og aðrir ættu ekki
síður að leggja þángað leið
sína því það yrði ábyggilega
til að kveikja með þeim áhuga
á þessu stórkostlega bók-
menntaverki sem allir Islend-
ingar ættu að lesa og njóta.
12 Vikan
Hcinisniynd á söguiild var uni
niargt ólík því scni við þckkjuni.