Vikan - 24.10.2000, Blaðsíða 50

texti: Gunnhildur Lily Magnúsdóttir
Unglingurinn
Við sem komin erum
til vits og ára erum
stundum svo hrokafull
að telja okkur eiga
einkarétt á mörgu því
sem tengist ástinni,
eins og ástarsorg,
rómantík og kynlífi.
Vel á minnst! Kynlífið.
Þrátt fyrir að mörg
okkar vilji ekki horfast
í augu við þá stað-
reynd stundar stór
hluti íslenskra ung-
linga kynlíf í einhverri
mynd löngu áður en
mamma og pabbi vita
það og stundum áður
en unglingurinn sjálf-
ur hefur andlegan
þroska til þess. Stað-
reyndin er nefnilega
sú að þótt holdið sé
viljugt er ekki víst að
hugurinn sé undir slík
átök búinn.
Unglingsmæður
Þrátt fyrir gott aðgengi að
getnaðarvörnum og ágætis kyn-
fræðslu í skólum er hlutfall
kvenna eða réttara sagt stúlkna
sem verða þungaðará unglings-
árunum hátt hérlendis. Fóstur-
eyðingum hefur einnig farið
jafnt og þétt fjölgandi en rétt
er þó að taka fram að þeim hef-
ur fjölgað í öllum aldurshópum
en ekkert sérstaklega í þeim
yngsta.
Þrátt fyrir að íslendingar séu
taldir frekar frjálslyndir þegar
kemur að þungunum ungra
stúlkna og kynlífi unglinga al-
mennt og flestum börnum
ungra mæðra sé tekið opnum
örmum er það sennilega alltaf
mikið áfall fyrir óharðnaða ung-
lingstúlku að uppgötva að hún
er ófrísk. Ekki má gleyma að-
standendunum og þá sérstak-
lega foreldrum stúlkunnar sem
oft lenda í því að eignast í raun
annað barn í stað barnabarns.
Það sem oft gleymist í þessari
umræðu er þáttur barnsföðurs-
ins. Hann er oft minni en þeg-
ar um fullorðna karlmenn er að
ræða því í flestum tilfellum þola
sambönd unglinga ekki álagið
sem fylgir því að eignast barn
jafnvel þótt heitar tilfinningar
séu til staðar. Nægur andlegur
þroski og tilfinningaleg reynsla
eru ef til vill ekki til staðar svo
parið ráði við jafn stórt verkefni
í sameiningu og foreldrahlut-
verkið.
Þrátt fyrir að samband hinna
ungu foreldra gangi ekki upp og
uppeldið lendi að mestu eða
öllu leyti á stúlkunni ogforeldr-
um hennar er ekki þar með sagt
að barnsfaðirinn ungi og hans
aðstandendur séu lausir allra
mála.
Sennilega er drengurinn jafn
ráðvilltur og barnsmóðir hans og
þótt það sé ekki hans að taka
ákvörðun um afleiðingar
þungunarinnar hlýtur hún í
flestum tilfellum að valda hon-
um hugarangri og kvíða. En
þrátt fyrir að fæstar ung-
lingsstúlkur ætli sér að verða
ófrískar tekst þeim flestum
ágætlega upp þegar á hólminn
er komið því íslenskar konur og
stúlkur eru eins og flestir vita
bæði sjálfstæðar og ákveðnar.
Ranghugmvndir
Framboð á alls kyns kyn-
lífstengdu efni og umræða um
kynlíf, í sinni víðustu mynd,
hefur aukist mjög á undanförn-
um misserum. íslenskir ung-
lingar hafa að sjálfsögðu ekki
farið varhluta af þessari um-
ræðu, jafnvel þótt þeir eigi lög-
um samkvæmt ekki að hafa
samfarir fyrr en þeir verða lög-
ráða. Að sumu leyti er umræð-
an af hinu góða því fræðsla um
kynhegðun og getnaðarvarnirer
í raun nauðsynlegur hluti af
kynþroskanum og unglingsár-
unum.
Þeirri hugsun skýtur hins veg-
ar stundum upp kollinum að
þrátt fyrir að aukið frjálsræði í
kynferðismálum, nektarstaði,
hjálpartækjaverslanir, blöð og
myndir geti kryddað kynlíf
hinna fullorðnu komi það inn
ranghugmyndum hjá þeim sem
eru að stíga sín fyrstu skref í
kynlífinu. íslenskir unglingar
eru nefnilega upp til hópa vel
gefnir og upplýstir. Stór hluti
æsku landsins hefur auk þess
aðgang að Netinu þar sem auð-
velt er að verða sér úti um alls
kyns misgott efni tengt kynlífi.
Það er því ekkert óeðlilegt
þótt mörgum foreldrum hrjósi
hugur við sumu af því kynlíf-
tengda efni sem unglingarnir
geta auðveldlega orðið sér út
um.
Flest viljum við líta á kynllf
sem eitthvað fallegt, ástríðu-
þrungið og innilegt sem fólk
stundar sér til ánægju og til að
tjá tilfinningar sínar með. Það
er þó kannski ekkert óeðlilegt
að ungar sálir ruglist örlítið í
ríminu og viti ekki hvernig kyn-
lífið ,,eigi“ að vera þegar ann-
ars vegar er talað um að því eigi
að fylgja tilfinningar og ást og
hins vegar er talað um kynlíf
sem söluvöru sem hægt er að
nálgast jafn auðveldlega og
pylsu og kók í sjoppunni.
Heimili og skóii
Nútímaforeldrar gera sér
flestir grein fyrir því að ekki er
nauðsynlegt að fræða ungling-
ana um býflugurnar og blóm-
in. Börn og unglingar nú til dags
eru upplýstari en svo!
Tæpitungulaus kynfræðsla er
hluti af Iíffræðinámi barna og
unglinga, þar sem tæpt er á
kynþroskanum, kynlífi, getnað-
arvörnum og kynsjúkdómum
svo eitthvað sé nefnt. Sennilega
þakka margir foreldrar fyrir
þessa fræðslu enda finnst
mörgum erfitt að ræða jafn
„viðkvæm" efni og kynlíf og
kynhegðun við unglingana.
En kynfræðsla í skólum er að
mörgu leyti dálítið tæknileg, ef
svo má að orði komast, og ein-
skorðuð um of við líkamlega hlið
kynlífsins.
Það er því alls ekki rétt að for-
eldrar velti ábyrgðinni algjörlega
yfir á skólana þegar kemur að
kynfræðslu unglinga.
Þrátt fyrir ágæta undirstöðu-
fræðslu í skólunum velta flest-
ir unglingar fyrir sér hlutum eins
og: „Hvernig veit ég að nú er
rétti tíminn til að missa mey-
dóminn?" ,,Er ég sá eini í
bekknum sem hefur ekki sofið
hjá?" „Verður þetta voðalega
sárt?" eða „hvernigveit ég hvað
fullnæging er?“
Kannski hljóma slíkar spurn-
ingar léttvægar í eyrum hinna
eldri og reyndari en þær geta
vafist fyrir þeim óreyndu sem
eru að feta sín fyrstu spor á vegi
ástarinnar.
50
Vikan