Menntamál - 01.09.1941, Blaðsíða 26

72
MENNTAMÁL
fullu, á meðan einstaklingnum endist líf og andleg heil-
brigði.
En víkjum nú að því, hvernig börnin afla sér orðaforð-
ans. Þar er ekki um margar leiðir að ræða. Þau læra málið
af umhverfinu, þar sem þau dveljast á hverjum tíma, við
leiki, nám eða störf í daglegu lífi, svo og af lestri ýmissa
bóka, þegar þau hafa lært að lesa. Sjálf blása þau jafn-
óðum lífi í þennan orðaforða, klæða hugsanir sínar og
hugmyndir í orð og setningar, en að meira eða minna leyti
eftir þeim fyrirmyndum, sem umhverfið og bækurnar
hafa lagt þeim til.
Ég hygg, að af því sem sagt hefur verið hér að framan,
sé öllum ljóst, hversu veigamikinn þátt heimilin eiga í
málþroska barnanna. Og haldi einhverjir því fram, að
skólarnir hafi létt þessu starfi af heimilunum, þá er það
fullkominn misskilningur. Undirstöðukennslan í móður-
málinu fer raunverulega fram og hlýtur fram að fara á
heimilunum og í umhverfi þeirra. Þar læra börnin fyrstu
orðin, framburð þeirra, beygingar og notkun. Hitt er jafn
augljóst, að hlutverk skólanna er að halda þessu mikils-
verða starfi heimilanna áfram, auka við það og lagfæra,
og vita kunnugir, að þar er nóg verkefni fyrir höndum.
Þá koma ýmis ný atriði til greina, svo sem skrift og rétt-
ritun, sem krefjast mikils tíma og starfs, ef vel á að vera.
Við verðum að gera okkur fulla grein fyrir því, að van-
máttur eða vanræksla annars hvors aðilans eða beggja
í þessum efnum getur skapað illa talandi og lítt skrifandi
æsku, og getur hver, sem vill, reiknað það dæmi áfram.
Þegar þessa er gætt, verður sú nauðsyn enn augljósari, að
náin og gagnkvæm samvinna sé á milli heimila og skóla
í þessum sökum. Órökstuddar ásakanir eða getgátur í
garð annars hvors aðila koma hér að engu liði. Við verðum
að gera okkur vel ljóst, hvernig ástatt er, og hefjast síðan
handa með sameinuðum átökum.
Hér er mikið og vandasamt verkefni, sem bíður úr-