Menntamál - 01.10.1970, Qupperneq 14

Þessi stutti formáli að formála, sem ég les ykkur,
þetta bréf sem aldrei var sent, ER EKKERT.
Eiginlega hefur mér alltaf fundizt þetta
leyndarmál mitt og þeirra tugþúsunda barna
ég hef kennt á 30 ára liðnum tímanum síð-
asta, leyndarmál mitt og þeirra, án þess þau
hefðu hugmynd um, né ég hafi hugmynd um,
hvort ég gef upp formúluna.
Einstein hefði a.m.k. ekki átt að gefa upp
formúluna.
Skuldug er ég þeim börnum, sem hafa
umborið mig sem kennara, og flest eru mér
horfin. En í minningunni um þau Ijómar enn
í hug mér mynd hins sanna mannlífs, þar ég
sé þau enn grúfa unga og gullinljósa eða
jarpa, rauðbirkna eða dökka, fáa svarbláa
kolla yfir þögul myndtákn þeirrar veraldar,
er enn lá þeim í hug óskemmd eða tiltölulega
lítið meidd.
Og hversu margt hafa þessi börn ekki sagt
mér með þögninni. Hljóðlát hafa þau einnig
hvíslað um hugsýnir þær er valda óttanum.
Einnig gefið þátt í gleði sinni með snöggu
augnaliti, þegar rétt reyndist ráðning á mynd-
gátu þeirra, eða þau höfðu sigrað myndræna
MENNTAMÁL
160
vandfýsni sína og með þolinmæði þraukað
gegnum verkefnið.
Einnig með ærslunum hafa þau gefið sínar
upplýsingar, þegar eigið vanmat er falið bak
við oflætið, unz getuleysið gleymist um leið
og kveikt er í áhuganum. Athugul augu og
hlustandi eyru þeirra allra hafa verið hríf-
andi móttökutæki, of mikið hefur sá á sam-
vizkunni, sem varla hefur gætt nægilegrar
varúðar við áslátt slíks hljóðfæris, og á hversu
margar feilnótur hefur ekki verið slegið í
leiðsögninni? Þessari leiðsögn, þeirri leið-
sögn, að reyna að fá þau sjálf líf sitt að bóka,
tákna, teikna veraldavit sitt, hugsýnir, reynzlu,
þekkingu, áhyggju, drauma frá liðnum nætur-
martröðum, losa um óttann, hampa gleðinni,
láta Ijós sitt skína í mynd, í myndleit eigin
lífs, gjörðri, unninni í eigin myndstíl, út frá
eigin draumheimi, eigin raunheimi, mótað,
myndað að eigin vilja á þann hátt þau gátu
og réðu við á hverjum aldri. Siáið þér í hug
þær syrpur þjóðlífsupplýsinga? Þær syrpur
mannavits í mótun, þær syrpur sálrænnar tián-
ingar á gildismati, á viðhorfum til hins unga
lífs, til hins unga, síunga gamla heims þau
voru tiltölulega nýskeð fædd inn í, hvernig
hann móttekur þau, hvernig þau móttaka
hann.
Hvernig! Þau móttaka hann?
í þessari leit allri vissi ég, varð ég, að
leggja mikla áherzlu á, að börnin mótuðu
þennan eigin innri og ytri heim sinn í EIGIN
MYND. Á sinn eigin hátt, með sínum eigin
táknstíl, sínum eigin frumstæða, ólærða teikni-
máta, raunheimur sjálfra þeirra uppistaðan,
hugarheimur þeirra ívafið, dráttlag sjálfra
þeirra leitin, formþroski- eða þroskaleysi
sjálfra þeirra sú staðreynd, sá myndgjafi, er
þeirra eigin veröld varð að mótast af.
Annað hefði verið blekking!
ANNAÐ HEFÐI VERIÐ BLEKKING!
Og þá er það, að ég uppgötva, að ég má
heldur ekki kenna þeim. Það er of seint. Þessi