Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 5

Robert E. Stake:
FRÆKORN EFANS
„Fyrir einni öld sá svissneski sagnfræðing-
urinn Jacob Burckhardt fyrir, að okkar öld
yrði tími mikillar einföldunar og með einræði
væri leitast við að fela margbreytileika. Hann
hafði rétt fyrir sér. Þetta er mesta freisting
okkar tíma og mikil villa, sem við verðum
að verjast gegn af vilja og festu.“
Daniel Patrick Moynihan.
Þetta eru lausnarorð. Ef til vill eru hér svör við
mörgum spurningum. Ég er að velta fyrir mér hvort
svar finnst við spurningunni: Hvers vegna held ég
áfram að vera námsmats- eða mælingamaður ?
Ég er ekki maður örra breytinga, svo að hluti
svarsins er ,,tregða“. Ég aðhyllist þó stefnumörkun
og ég sé, að þeim langtímamarkmiðum sem venju-
lega er gert ráð fyrir að námsmat stuðli að, er
sjaldan náð. Raunveruleg not prófniðurstaðna eru
til dæmis ekki til staðar í skólum í dag, þrátt fyrir
að kennsla í notkun prófa hafi farið fram á kenn-
aranámskeiðum í þessu landi (Bandaríki Norður-
Ameríku) í fjörutíu ár. Aðstæðurnar eru jafnvel
verri. Hefðbundin prófaðferð hefur ekki komið að
notum við að leysa mikilvæg menntunarvandamál.
Robert E. Stake er prófessor í uppeldissálar-
fræði við University of Illinois, Urbana. Hann er
forstöðumaður fyrir Center for Instructional Re-
search and Curriculum Evaluation (CIRCE) sem
er stofnun innan umrædds háskóla. CIRCE er ein
af virtustu námsmatsstofnunum í heiminum og
þekkt sem brautryðjandi hvað varðar mannúð-
legar og nýstárlegar matsaðferðir sem ýtt hafa við
mönnum. Hann hefur skrifað fjölda greina í bækur
og tímarit og ritstýrt bókum um mat á skólastarfi.
Robert E. Stake er mjög virtur vísindamaður á sínu
sviði víða um lönd.
En, ég hefi vitað þetta í langan tíma. Hvers vegna
held ég áfram að vera námsmats- eða mœlingamaður ?
Svarið, sem ég heyri venjulega — það er svarið
sem ég hefi trúað þar til nýlega — er að mælingar
leiði til greiningar. Greining leiði til skynsamlegrar
hugsunar. Við mælum „til að lýsa hlutnum eins og
hann raunverulega er.“ Þegar við vitum hvernig
hluturinn er, getum við velt fyrir okkur valkostum
og afleiðingum þeirra og valið þann rétta á skyn-
samlegum forsendum. Góðir valkostir munu
minnka líkurnar á því að við séum of háð ein-
stökum þáttum.
Ég vil frjálst val fyrir sjálfan mig og aðra, tæki-
færi til að hafa áhrif á örlög okkar. Vísindi, tækni
og mælingar eru tæki til að nota við val — svo þar
liggur svarið.
Ég verð sífellt minna trúaður á þetta svar. Ég sé
ekki að fólk verði skynsamara, jafnvel þótt mæl-
ingar þess verði betri. Ég sé ekki að fólk ráði meira
eða betur yfir örlögum sínum, fremur hið gagn-
stæða. Ég sé fólk fjarlægjast þau markmið og firr-
ingin eykst stöðugt vegna krafna og þrúgunar frá
viðskiptum, samskiptum, stjórnmálum og félags-
legum væntingum.
Fólk lítur ekki á upplýsingar okkar sem lykil að
lausn vandamála. Mælingum mínum er oft hælt af
samstarfsmönnum mínum, sjaldan af þeim sem um
upplýsingarnar biðja. Ætli þetta muni breytast?
Tækni og vísindi virðast síður stuðla að fram-
förum en firringu. Stundum segir skólamaðurinn
við mig, að hann vilji ekki fá meira af tölfræði-
niðurstöðum mínum, sennilega vegna þess að hann
telur misnotkun á upplýsingunum vega meira en
not þeirra. Eins og málin standa má vera að hann
hafi rétt fyrir sér. En starfsævi mín er hálfnuð. Mun
hann senn óttast mælingar mínar minna?
1 Grein þessi birtist undir nafninu „The Seeds of Doubt“ í EDUCATIONAL FORUM, hefti 36, nr. 2, janúar 1972.
Ritstjóri.
MENNTAMÁL
3