Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 19

að byrja á svolítilli sjálfsævisögu. (Ég bið afsökunar
á því.) Barátta mín við að komast að hvernig hug-
myndir Piaget tengjast skólastarfi, stóð í nokkur
ár.
Ég hafði aldrei heyrt Piaget nefndan þegar ég
hlýddi fyrst á hann sem nemandi í París árið 1957.
Ég var nýbúin að ljúka B.A. námi í heimspeki og
það var heimspekingurinn Piaget sem heillaði mig
— vann mig svo að ég fór til Genfar (Piaget starfar
þar) og dvaldi þar í tvö ár við framhaldsnám og
vann sem aðstoðarmaður við rannsóknir. Árið
1962 hætti ég námi til doktorsgráðu og þáði starf,
sem þátttakandi í mótun námskrár og námsefnis
í raungreinum. Það var einnig um sama leyti að
ég fór að veita skólastarfí athygli. í fyrstu þáði ég
starfið aðeins sem hvert annað starf, en til allrar
hamingju fyrir mig hafði ég dottið inn í hóp áhuga-
sams skólafólks og ég dróst með.
Þeir starfsfélagar mínir sem ég dáðist mest að
komust mjög vel af án nokkurrar sérþekkingar í
sálarfræði. Þeir treystu eigin innsæi um hvenær og
hvernig börn læra og þeir höfðu rétt fyrir sér.
Innsæi þeirra var frábært. Þeir voru í miklum vafa
um Piaget. Nafn hans hafði þá ekki birst á forsíðu
Saturday Review eða New York Times Magazine.
Þeir höfðu gert sér eigin mynd af honum og sú
mynd var af ströngum og kímnilausum gáfumanni
sem spurði lítil börn spurninga sem voru vissulega
óskiljanlegar og börnin reyndu að sjá í augum
hans svarið sem ætlast væri til að gefið yrði. Ekki
var að undra að börnin gátu ekki hugsað skýrt.
(Fleiri en einn af þessu samstarfsfólki mínu veitti
Piaget fyrst athygli þegar þau sáu ljósmynd af
honum. Ef til vill var hann Svisslendingur, hugsuðu
þau, en hann lítur ekki út eins og Kalvín: Ef til
vill getur hann talað við börn, þegar allt kemur til
alls.)
Ég vissi ekki sjálf hvað ég ætti að hugsa. Starfs-
félagar mínir virtust ekki vera verri þótt þeir tækju
Piaget ekki alvarlega. Ég varð einnig að játa að
ég virtist engu betri. Skólar virtust svo flókin fyrir-
bæri samanborið við sálfræðirannsóknarstofu að
ég gat ekki fundið nein atriði sem voru til sérstakrar
hjálpar. Piaget virtist ekki aðeins vera fjarlægur og
óraunverulegur heldur var ég ekki lengur viss um
að hann hefði rétt fyrir sér. í nokkur ár nefndi
ég hann varla og reyndi aðeins að hjálpa til og
aldrei minnist ég þess að ég tengdi það sem gert
var niðurstöðum hans.
Verst leið mér, þegar einn af starfsfélögum mín-
um sýndi mér svar sem skrifað var af Stephanie,
sem var sex ára í fyrsta bekk. Börnin höfðu verið
að athuga hæð vökva í pipum, mismunandi að
þvermáli. Svar Stephanie var svona: „Ég veit hvers
vegna það virðist vera hærra í mjóu pípunni. Vegna
þess að vökvinn stendur hærra. En hin er feitari
svo að það er jafn mikið í pípunum“.
Starfsfélagi minn hampaði sigri hrósandi þessu
svari sem sönnun fyrir því að sex ára börn geti
leitt rök að samspili tveggja breytistærða. Ég vissi
ekki hvað ég átti að segja. Auðvitað var svarið
einfalt. Sum sex ára börn geta leitt rök að slíku
samspili. Aldursbilin sem Piaget talar um eru
aðeins viðmiðanir, ekki alhæfingar. Sum börn
þroskast hraðar, önnur hægar. En svo óörugg var
ég á þessari stundu að atburðurinn hafði slæm
áhrif á mig og skýringar mínar hljómuðu eins og
hikandi afsakanir.
Ég hef fleira að segja um þennan atburð, en það
verður að bíða enn um stund. Hér ætla ég aðeins
að lýsa þessari baráttu minni.
Ef Piaget hefði rétt fyrir sér, hvernig gæti hann
þá orðið að gagni? Ef aðalatriði í hugmyndum
Piaget er að börn á ákveðnum aldurstigum geti
ekki skilið ákveðin atriði — varðveislu, hverful-
leika, þriðju vídd — hvað segði slíkt okkur um
starfið í skólunum? Eigum við að reyna að kenna
börnum þessi atriði? Líklega ekki, því að í fyrsta
lagi segir Piaget að við myndum líklega ekki ná
árangri. í öðru lagi er aðalatriðið í því sem við
höfum lært hjá Piaget, að hægt er að láta börn
sjálf um að skilja þessi atriði. Við þurfum ekki að
mata þau. Nokkrir mánuðir liðu þangað til ég
gerði mér ljóst að slíkt væri ekki góð aðferð til að
nýta sér hugmyndir Piaget.
Einn möguleikinn til að nýta hugmyndir Piaget
í skólastarfi er að hafa í huga hversu langt hæfi-
leikar barna ná til að flokka, átta sig á varanleika,
raða o.sv.frv., þegar ákveðið er hvað á að kenna
þeim á tilteknum aldri. En ég komst að því að
þetta væri ekki viðhlítandi viðmiðun við ákvörðun
um hvað eigi að kenna. Það er svo margt annað sem
hafa þarf í huga. Augljósasta ástæðan er auðvitað
að í hverjum barnahópi eru börn á mjög mismun-
andi þroskastigum. Ef sniðið er eftir meðalþroska
barna er vissa fyrir að farið er á mis við stóran
hluta af hópnum. Þar að auki hefur sálfræðingur
eins og ég ekkert allsherjarvald. Hæfir kennarar,
MENNTAMÁL
17