Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 13

öll hljóð tungunnar. Fyrst kæmu þau auðveldari og
algengari og síðan erfiðari og sjaldgæfari hljóð.
Hafist yrði handa við að kenna ungviðinu þessi
hljóð. Mjög sennilega í því skini að rugla nú ekki
nemandann í ríminu (ruglingur er bannorð skóla-
manna) létum við hann ekki heyra mikið af daglegu
tali manna. í stað þess myndum við halda að honum
þeim hljóðum sem hann væri að læra þá stundina.
Ásamt lista yfir hljóðin myndum við gera lista yfir
bókstafina og lista yfir orðin í tungumálinu. Þegar
nemandinn hefði lært að gera öll hljóðin á hljóð-
listanum, myndum við tengja þau bókstöfunum í
stafrófmu. Þegar hann hefði nú lært þetta, myndum
við byrja að kenna honum orðin á orðalistanum.
Samtímis því færum við að kenna honum mál-
frœdireglur, en með aðstoð þeirra gæti hann farið
að tengja orðin saman og myndað setningar. Allt
þetta yrði samkvæmt fyrirfram gerðri námsáætlun.
Hvergi yrði tilviljun látin ráða. Þessu yrði síðan
fylgt eftir með heilum her æfinga, upprifjana og
prófa, til að tryggja að nemandinn gleymdi engu.
Árangurinn ? Það er þitt lesandi góður að gera
þér hann í hugarlund. Þótt þessi saga hljómi undar-
lega í eyrum á hún stoð í raunveruleikanum. Hlítar-
námið, sem svo mikið hefur verið rætt um i vetur,
byggir á þessum grunni. Það sama má segja um
bók Norman E. Gronlund: „Gerð prófa“. Til þess
að prófin hafi eitthvert gildi (veiti okkur þær upp-
lýsingar sem við ætlumst til) þurfum við að byggja
kennsluna og þar með prófin á atriðatöflunni
(Gronlund, 1970, 12 og 26-28). Það er að segja
við leysum námsefnið og þá námsþætti sem við
ætlumst til að nemandinn tileinki sér í gegnum
viðkomandi námsefni upp í örsmáar og skýrt af-
markaðar einingar. Við bútum námið niður ekki
ósvipað því að við rífum hús (sem byggt væri úr
LEGO-kubbum) niður í einstaka LEGO-kubba.
Síðan búum við til krossatöflu með því að setja
námsefnið (sem einingar) lóðrétt og námsþættina
(sem einingar) lárétt. Allur vandinn er svo að í fyrsta
lagi að láta prófið vera gott sýnishorn þess náms-
efnis sem það á að mæla og í öðru lagi láta sér-
hverja spurningu mæla tiltekinn námsþátt sem
beinast. Fyrra atriði fæst með því að sjá svo urn
að í prófinu sé spurning tengd sérhverjum reit
töflunnar. Síðara atriðinu er náð með því að vanda
orðaval tiltekinnar spurningar.
Tilfellið er, að flest það sem við gerum og segjum
í skólanum (sem kennarar) gerir það að verkum
að nemendur fara að trúa því að þeir viti ekki hluti
er þeir vissu fullvel áóur en við byrjuðum að kenna
þá.
Sem dæmi úr persónulegri reynslu get ég nefnt
að nemendur mínir í 3.-4. bekk gagnfræðaskóla
vita ekki lengur að ef þú átt ekki krónu en eyðir
fjórum, hljótir þú að skulda þessar fjórar krónur.
Útkoman úr dæmi t.d. 0^1 er yfirleitt 4 en ekki -4.
Sama sagan endurtekur sig ef þú átt t.d. þrjú
þúsund krónur en kaupir fyrir fjögur þúsund
krónur. Samkvæmt eðli máls verður þú þá að
skulda þúsund krónur. Svona einfaldan hlut segjum
við á svo framandi formi og í svo óskiljanlegu sam-
hengi sem 3a^4a. Til að finna svarið við slíku
dæmi sem þessu dettur nemendum ýmislegt í hug,
enda eru útkomurnar fjölbreyttar.
Ég sagði er ég ræddi um bókina „How children
fail“, að þar hefði höfundurinn litið svo á, að
greindin væri ferli (process). í bókinni „How
children learn“ er hann enn að útfæra þá hugmynd.
Besta mælistika á greind, að dómi höfundar, er
ekki sú er mælir hve mikið við vitum, heldur sú
er mælir hvernig við bregðumst við því óþekkta
(Holt, 1973,163). Vel gefinn maður lítur á óþekktar
aðstæður (new situations) eða nýtt vandamál sem
áeggjan. Hann leggur sig allan fram um að læra
sem mest meðan hann glímir við að finna lausnina.
Hann er óhræddur við að læra af mistökum sínum.
Hann þarf heldur ekkert að óttast þótt hann finni
ekki endanlega lausn.
Það er vegna þessa að John Holt kemst að þeirri
niðurstöðu í þessari bók, að þegar börnurn sé
leyft að læra upp á eigin spýtur, læri þau á mun
áhrifameiri hátt en við gætum nokkurn tíma fengið
fram með okkar hefðbundnu kennsluaðferðum.
Við höfum því vel efni á að leggja niður námskrána
í núverandi mynd, enda er hvergi sannað að allir
þurfi endilega að vita allt um það sama (Holt, 197,
2A, 170). Stundaskrána, sem er eins og leiðarkerfi
fyrir ,,strætó“, á einnig að afnema. í staðinn skulum
við gefa nemendum frelsi a.m.k. sem oftast til að
læra á eigin spýtur.
SKÓLI UNDIR GETU
í þriðju bók sinni „The Underachieving School“,
hefur höfundur snúið sér frá umræðu um eðli þess
umhverfis sem skólinn er. I staðinn fer hann að
ræða um eðli menntunar sem ferlis. (Holt, 1972,
B, 13). Að hans dómi er það til þess að gera ný
MENNTAMÁL
11