Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 6

MENNTAMÁL
4
Vandamálið er jafnvel enn flóknara. Hvað er
það sem ég mæli ? Ég hef ekki lengur á tilfinning-
unni, að einhver „rétt leið“ sé til. Það sem er,
virðist aðeins vera. Þótt ég geti mælt nákvæmar,
áreiðanlegar og sannanlegar, þýðir það ekki, að
ég mæli þaö sem er. Raunar dreg ég úr líkum þess
að mælt sé það sem er með því að leggja minni
áherslu á tímabundin áhrif og ályktunarhæfni —
þessi persónulegu einkenni manna. Það sem fólk
sér og hefur á tilfínningunni er það sem er.
Mælingar mínar eru ekki tilraunir til að komast
að sannleikanum. Þær eru sá umbúnaður, sem ég
vel sannleikanum. Þær eru annað dæmi um nýju
fötin keisarans — aðeins minni áhersla lögð á
keisarann, sem er ósýnilegur, en meiri á fötin, sem
eru það sem sjáanlegt er.
Hafa mælingar mínar engan annan tilgang, en að
hvetja starfsbræður mína í hópi sérfræðinga, en
afvegaleiða alla aðra? Ég trúi að þær hafi annan
tilgang. Það er fínnanlegur tilgangur. Tilgangur,
sem sjaldan er komið auga á og sjaldan er virtur.
Ég held að mælingar geti hjálpað í baráttunni gegn
of mikilli einföldun.
Heimspekingar, stjórnmálamenn og tæknimenn
leggja sitt af mörkum til „hinnar miklu einföld-
unar.“ Aðeins athuganir hamla gegn því. Stöku
sinnum styðja upplýsingar hugmynd, oft er þó
ekki svo og aldrei staðfesta þær fullkomlega hug-
mynd. Stundum nota „einföldunarmennirnir“
rannsóknarniðurstöður til að styðja ákveðið mál-
efni. En megináhrif rannsókna — eins og við sjáum
þær í menntamálum í dag — er að neita gildi til-
gátna. Mælingar segja alltaf: „Nei, það er ekki
nákvæmlega svona“. Mælingar eru frjókorn efans.
Heimurinn þarfnast forgöngumanna, en heim-
urinn þarfnast einnig efahyggju. í dag sé ég heim
sem gerir lítið úr efahyggjunni en dýrkar forgöngu-
menn sína á hverjum tíma. Einn sannleikur, eitt
gildismat, eitt sjónarmið er sett öðru framar.
Mér virðast mælingar vera mikils virði þessum
heimi, ekki af því að þær færi okkur sannleikann,
heldur vegna þess, að þær benda okkur á aðrar
hliðar „sannleikans“.